URFANİ, Gazi Sarısakal

(d. 1939 / ö. 1970)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Gazi Sarısakaldır. Urfani, 1939 yılında Çorum’un Sungurlu ilçesi Kemallı köyünde doğmuştur. İlkokulu köyünde okumasına rağmen okuma ve yazmayı da fazla bilmemektedir. Bir Sünnî aileye mensup olmasına rağmen gençliğinde Alevi-Bektaşi inancını benimseyerek Hacı Bektaş Dergâhını ziyarete gitmiş, daha sonra da Çelebileri kendine mürşit kabul etmiştir. İlk dönemlerde Âşık Yarebülbül’ün bağlaması eşliğinde cemlerde deyişler okumuştur. Melamilikle karışan vahdet-i vücutçu bir halk tasavvufu inancını taşıyan âşığın yaşantısı derbederdir. Bunu melametin gereği saymış, yaşantısı ve düşünceleri çevresinde hoşgörüyle karşılanmadığı için köyünden ayrılmak zorunda kalmıştır. Çorum, Tokat, Merzifon, Amasya ve Samsun yörelerini dolaşarak âşık meclislerinde bulunmuştur. 1970 yılında Samsun’da vefat etmiştir. Kabri Samsun Garipler Mezarlığı’ndadır (İvgin 2015: 83; Ercan 1998: 592; www.ozanlar.biz). 

Saz çalmayı yeteri kadar bilmeyen Urfani, çok güzel şiirler yazmış, deyişler söylemiştir. Söylediği şiirler bazı âşıklar tarafından çalınıp okunmaktadır. Urfani'nin güzel eserlerini Âşık Haydar Öztürk sazı ile çalıp söylemiştir (İvgin 2015: 83; Çırakman 1992: 231).

Âşıklık geleneğine ve deyişe olan ilgisi küçük yaşlarda başlamıştır. Şiirlerinde Urfani mahlasını kullanmaktadır. Bağlamasını, aileleri birbirleriyle geçinememesine karşın bu husumete tepki olarak iyi arkadaş olduğu Âşık Yarebülbül’e hediye etmiştir. Dönem dönem Merzifon ve çevresindeki dostlarına giden Urfani, orada meclislere katılmıştır. Halil Öztoprak’tan (1892-1967), Davut Sulari’ye (1925-1985) birçok âşıkla görüşmüş ve deyişmelerde bulunmuştur (www.ozanlar.biz). Urfani genellikle tasavvufa yönelmiş ve hakkın insanda olduğunu söylemiştir (Çırakman 1992: 231).

Sungurlulu İrfani’ye ilişkin Ali Nail Ulusoy tarafından hazırlanan "Ali Raif Ulusoy İle Aşık İrfani (2013)" adlı bir kitap bulunmaktadır. TRT Repertuvarı Uzun Havalarda 951 numara ile Kırıkkale yöresine kayıtlı "Derdimin Ortağı Sinem Bülbülü" adlı türkünün kaynak kişisi olarak Ekrem Çelebi, derleyen kişi olarak Gülşen Kutlu verilmiştir. Aslında bu türkü "Dağlar" ismiyle Urfani'ye aittir. Bestesi mahalli âşıklardan Âşık Haydar tarafından seslendirilmektedir (Çırakman 1992: 237; Ercan 1998:594-595; Duman 2016: 179-180).

Kaynakça

Çırakman, Hüseyin (1992). Çorumlu Halk Ozanları. İstanbul: Alev Yay.

Duman, Oğuz (2016). Çorum Türküleri Üzerine Bir İnceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi.

Ercan, Abdullah (1998). 14. Yüzyıldan Günümüze Çorumlu Şairler. İstanbul: Çorum Eğitim Kültür Vakfı.

http://www.ozanlar.biz/sun-irfani.html erişim tarihi [Erişim Tarihi: 03.12.2018].

İvgin, Hayrettin (2015). "Alevî ve Bektaşî Halk Şiirinde Zülfikârnâme'ler". Kültür Evreni. 6: 72-97. 


Madde Yazım Bilgileri

Yazar: OĞUZ DUMAN
Yayın Tarihi: 03.01.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1BALIK/ERDALÎ, Erdal Balıkd. 22.04.1974 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2İFFET, Mehmed Efendid. 1843 - ö. 1896Doğum YeriGörüntüle
3NÜSRET EHMEDOVd. 1907 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4YILMAZ ŞENLİKOĞLUd. 1939 - ö. 2019Doğum YılıGörüntüle
5Avni Keçikd. 1939 - ö. 20 Temmuz 2007Doğum YılıGörüntüle
6HASAN, Hasan Emekd. 1939 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7DABILOV ABBAZd. 1898 - ö. 1970Ölüm YılıGörüntüle
8Sermet Çağand. 10 Nisan 1929 - ö. 5 Ağustos 1970Ölüm YılıGörüntüle
9MEHMET, Mehmet Ergind. 1901 - ö. 1970Ölüm YılıGörüntüle
10ERGANÎ, Mehmet Oktayd. 1949 - ö. ?MeslekGörüntüle
11ŞAH HAYDARİ KERRAR, Haydar Birgörd. 18.06.1954 - ö. ?MeslekGörüntüle
12MERAMÎ, Nuri Kaşıkçıd. 1940 - ö. 30.05.2009MeslekGörüntüle
13SITKI, Hasand. 1858 - ö. 1936Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14HÜSRANİ, Binali Kılıçd. 1953 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15CEMİLE NARCIOĞLUd. 1949 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16LEYLA, Leyla Şimşekd. 1954 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17BEKTAŞ ABDALd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18ÖZEL, Veyis Özeld. 1947 - ö. ?Madde AdıGörüntüle