ZAKİR/ZAKİRÎ, Kazım Subaşı

(d. 1919 / ö. 1981)
âşık, çiftçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Kazım Subaşı, 1919'da Sivas'ın Altınyayla ilçesine bağlı Kürkçüyurdu köyünde dünyaya gelmiştir. Şiirlerinde Zakir, Zakirî mahlasını kullanan âşığın babasının adı Mikdat, annesinin adı ise Hüsne’dir. Sülalesi, Mikdatoğulları olarak bilinir. Henüz bir yaşındayken babasını kaybeder. Bunun üzerine annesi Hüsne, köyde Mustafa isminde bir başkasıyla evlenir ve annesinin bu evlilikten; Fadime, Bekir, Halit isminde üç çocuğu dünyaya gelir. Annesini on bir yaşında üvey babasını da on beş yaşında kaybeder. Küçük yaşta hem öksüz hem de yetim kalan Zakir, evin en büyüğü olduğu için daha o yaşlarda geçim derdine düşer. Kardeşleri küçük olduğundan bütün işler ona kalır. Bir taraftan ev ve tarla işleriyle uğraşırken diğer taraftan da çobanlık yapar. Zakir 1944'te köy büyüklerinin de desteğiyle Sultan isminde bir hanımla evlenir. Çobanlık yaparken elde etmiş olduğu gelirle hem düğününü yapar hem de küçük olduğu için elinden alınan çayır ve tarlaları geri alır. 1945'te kayınpederi ve kayınpederinin kardeşiyle yaya olarak Mekke’ye yola çıkan Zakir, bu yolculuk sırasında açlık, susuzluk ve sıcakla mücadele eder. İzinsiz olarak Mekke’ye gittikleri için altı ay hapis yatar. Daha sonraları da bunu tekrarlayan Zakir, yaya olarak üç defa toplamda otuz beş defa Mekke’ye gider. Ankara’da askerlik yapar. Askerden terhis olup köyüne döndükten sonra kardeşlerini evlendirerek babalarından kalan tarlaları onlara pay eder. Zakir’in; Ferziye, Abdülkadir, Mikdat, Mehmet Emin, Hasbi, Ali isimlerinde altı çocuğu vardır. Zakir uzun boylu, 70-75 kg ağırlığında ve seyrek sakallıdır. Gençlik yıllarında geçirmiş olduğu bir kaza neticesinde boynu sağ tarafa eğiktir. Olgun, yardımsever, geçimli ve açık sözlü birisidir. Çiftçilikle geçimini saylayan Zakir, bir ara imamlık yapsa da bunu meslek hâline getirmek istemediği için imamlığı bıraktı. Çeşitli sanat ve zanaat dallarına yetkinliği vardır. Radyo, ütü tamiri, demircilik, duvarcılık bunlardan bazılarıdır. Kur’an okumak, namaz kılmak, şiir yazmak, traktöre binmek onda tutku halindedir. 1966'da ağır bir mide ameliyatı geçiren Zakir, çileli geçen bir hayatın sonunda 1981’de vefat eder. Zakir’in mezarı, hayatının büyük bir bölümünü geçirdiği köy olan Kürkçüyurdu’ndadır (Kaya 2009: 499).

Zakiri, okuma yazmayı kendi kendine öğrenir. Köylü halk şairlerinden olan âşığın sülalesinde kendisinden başka âşık yoktur. İlk şiirlerini kırklı yaşlarında söyler. İlk başlarda Ruhsatî’den etkilenir. Yunus Emre’nin şiirlerinden zevk alır (Aslanoğlu 2006: 587). Bazı şiirlerinde de Âşık Veysel’in etkisi görülmektedir. Bu etki kimi zaman şiirlerin ayaklarında olabildiği gibi kimi zaman da şiirin konusunda kendisini gösterir. Badeli şairlerdendir. Sazı yoktur. Şiirlerini kendisine has bir makamla okur. Çobanlık yaptığı sırada kavalını elinden düşürmemiş, daha sonraları şiirlerini tefle söylemiştir. İrticalen şiir söyleyen Zakir, hiçbir aşıkla karşılaşmamış ve hiç âşık meclisinde bulunmamıştır. Şiirlerinin konusunu halkın ferdi ve sosyal meseleleri oluşturur. Kafiyelerindeki gücü vasat düzeydedir. Bununla beraber çift kafiye denemeleri de yapmıştır (Kaya 2009: 499-500).

Kaynakça

Aslanoğlu, İbrahim (2006). Sivas Meşhurları II. Ankara: BMS Matbaacılık.

Kaya, Doğan (2009). Sivas Halk Şâirleri IV. Sivas: Önder Matbaacılık.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. MURAT ÇİL
Yayın Tarihi: 25.03.2019
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1AYŞE KAYAd. 1956 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ÂGÂHÎ, Veliyüddind. 1874 - ö. 1916Doğum YeriGörüntüle
3İREBİK, Rabia Ardıçd. 1920 - ö. 1979Doğum YeriGörüntüle
4Vedat Türkalid. 13 Mayıs 1919 - ö. 29 Ağustos 2016Doğum YılıGörüntüle
5Avni Dökmecid. 1919 - ö. 17 Ocak 1992Doğum YılıGörüntüle
6Cengiz Dağcıd. 9 Mart 1919 - ö. 22 Eylül 2011Doğum YılıGörüntüle
7Suat Salih Asrald. 1 Eylül 1901 - ö. 20 Nisan 1981Ölüm YılıGörüntüle
8Cengiz Tuncerd. 1931 - ö. 8 Temmuz 1981Ölüm YılıGörüntüle
9OZANOĞLU, İhsan Ozanoğlud. 15.04.1907 - ö. 13.02.1981Ölüm YılıGörüntüle
10TEMELİ, Seyit Ali Bayrakd. 1948 - ö. ?MeslekGörüntüle
11ŞEVKİ ESENd. 1914 - ö. 16.11.1982MeslekGörüntüle
12KINALI, Memet Kınalıd. 1923 - ö. 26.03.2009MeslekGörüntüle
13FERYADÎ, Maksut Kocad. 1961 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14BEKTAŞ, Bekir Şahind. 1926 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İSMETÎ/İSMET/İSMET NAMLI, Abdülkadir Namlıd. 18.10.1934 - ö. 04.03.2018Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16AHMET BODURd. 03.02.1938 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17DURDU KADIN, Durdu Kozalakd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18LÜTFÜ GÜLTEKİNd. 1949 - ö. ?Madde AdıGörüntüle