Çetin Altan

Hüseyin Erenköy, Hadi Borazan, Hüseyin Zurna
(d. 22 Haziran 1927 / ö. 22 Ekim 2015)
Gazeteci, Yazar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Dedesi Tatar Hasan Paşa, babası hukukçu Halit Bey, annesi Nurhayat Hanım'dır. 1946’da Galatasaray Lisesi'nden, 1956’da Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. Avukatlık yapmadı, gazeteciliği tercih etti. 1946 yılında Ulus gazetesinde gazeteciliğe başladı. Çalıştığı bazı gazete ve dergiler: Halkçı, Yeni Gazete (1956), Akşam (1958-60 ve 1965-71), Milliyet (1960-65), Hür Ses, Tan, Yeni Ortam, Hürriyet, Güneş, Devrim, Sabah gazeteleri ve Çarşaf dergisidir. 1965’te Balkabağı adlı bir mizah dergisi çıkardı.

1965-1969 yılları arasında Türkiye İşçi Partisi'nden İstanbul milletvekilliği yaptı. 12 Mart 1971'den sonra tutuklandı, iki yıl hapis yattı, hastalığı gerekçe gösterilerek 1973’te zamanın cumhurbaşkanı tarafından hapisten çıkarıldı. İlk eşi Kerima’dan Ahmet, Mehmet ve Zeynep adlarında üç çocuğu oldu. İkinci eşi Solmaz Kamuran’dır.

Gazetelerdeki köşesinin adı, "Şeytanın Gör Dediği" idi. Önceleri sosyalizm / komünizm düşüncesine bağlı iken, 1980 sonrası dönemde Turgut Özal taraftarlığı ile liberalizm, kapitalizm düşüncelerine, Amerikancı politikalara uygun yazılar yazdı.

22 Ekim 2015'de vefat etti. Zincirlikuyu Mezarlığı'nda medfundur.

Edebiyata 1942 yılında Foto Magazin’de şiirle başladı. 1943-1944'te Çınaraltı, Varlık, İstanbul ve Kaynak'ta şiir türünde ürünler verdi. Bunun yanında tiyatro oyunu, anı, gezi yazısı, bilimkurgu romanı, polisiye hikâye, sohbet, fıkra ve çeviri türlerinde yazdı.

Dört romanı vardır. Romanlarında polisiye ve mizah motifleri, argo ve küfür söz varlığı, fantastik kurgu kullanımı egemendir. Eserlerinde küfürlere, cinsellik ve pornografi tasvirlerine, kaba kelimelere de yer verir. Romanlarındaki merkezî kişiler genellikle isimsizdir ve büyük ölçüde Çetin Altan’ın kendisidir.

Büyük Gözaltı romanında 1960 sonrası dönemin toplumsal olayları anlatılmaktadır. 12 Mart 1971 döneminde komünistlikten tutuklanmış, isimsiz bir kişinin işkence odasında kendisine yapılan işkencelere, sorgulamalara, o kişinin çocukluğuna, çevresine, ailesine, yaşadıklarına ve en önemlisi de yılgınlığına, karamsarlığına yer verilmiştir. Bu isimsiz kişi, hayatın her aşamasında devlet, insanlar, kurumlar, gelenekler tarafından hep gözaltında tutulan komünistleri temsil eder.

Bir Avuç Gökyüzü de komünistlerin hapse atılması konulu 12 Mart 1972 dönemi romanıdır. Bu romanda da komünistlikten ceza almış ve alacak olan isimsiz siyasi suçlu bir kişinin yüz yüze kaldığı sıkıntılara yer verilir. Sürekli polisler tarafından takip edilen, kovalanan ve yakalanma aşamasında olan bir suçlunun endişeleri, korkuları, sıkıntıları anlatılır. İsimsiz siyasi suçlu, daha önce iki yıl hapis yatmıştır. Serbest iken gelen bir tebligatla üç yıl daha yatacağı belirtilir. Teslim olması için kendisine bir hafta süre tanınmıştır. Bu bir hafta içinde gizli görevliler onun hapishaneden hiç çıkmamak üzere ceza alması için bir sürü oyunlar oynamışlar, tezgâhlar kurmuşlardır. Kahraman, bir hafta içinde sekiz yıl yatmak üzere hapishaneye tekrar girer. Roman 1987’de filme alınmıştır.

Viski’de adıl romanı, komünist bir politikacının açık hava toplantısında konuşma yaparken halk tarafından “Allah’tan bahset” diye tepki alması, yuhalanması, kovalanması, taş, sopa, kalın tahtalarla öldürülmesi, linç edilmesi ile başlar. Komünist kişi, hep “rezil herif” olarak anılır. Halk bu kişiyi “rezil herif”, “Allah’sız herif”, “namussuz herif” diye suçlar. Rezil Herif ise hayalen gözünün önüne bir kişiyi getirmektedir. O kişi gözleri, ağzı, burnu olmayan, badanalı bir duvar parçasıymış gibi bembeyaz, dümdüz bir surattır. Romanda fantastik ögeler çok fazladır.

Küçük Bahçe’de de diğerlerinde olduğu gibi Türk Devleti’nin kurumlarıyla, gelenekleriyle, polisiyle, bürokratıyla komünistlere yaptığı eziyetlere, baskılara yer verilir. Devletin, komünistleri yalnızlığa mahkûm ettiğinden bahsedilir. Öyle ki romanda hiçbir yerde iş bulamayacak olan komünistler, hiç kimsenin arayıp sormadığı, kapısını çalmadığı bir yalnızlığa mahkûm edilmektedirler. Romanda böylesine tecrit edilmiş, yalnızlığa ve boşluğa itilmiş, küçük bahçesindeki şezlonguna sığınmış, adı X olan bir komünistin yaşadıklarına yer verilmiştir. X, yaşayıp yaşamadığını anlamadan hiç çıkamayacağı bir kuyuya düşmüş gibi bahçesine boş boş bakar durur. Pembe ile İdris, Müjgan ile Nihat gibi kişilerin değişik ortamlardaki aşklarına da yer verilir. Aysu’nun Erdoğmuş adlı bir çocuğu komünist yapma çabası ve Türk polisini faşistlikle suçlaması anlatılır. Bay X, hapishaneden çıktıktan sonra, küçük bahçesindeki şezlongda oturarak, hayal ettiği değişik kişilerin hayatlarına, özellikle de gizli cinsel hayatlarına girip çıkar. Her hayalden sonra yine kendini şezlongda oturur bulur.

Kaynakça

Kâmuran, Solmaz (1998). İpek Böceği Cinayeti. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. NURULLAH ÇETİN
Yayın Tarihi: 23.12.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Üçüncü MevkiRıfat Basımevi / İstanbul1946Şiir
TaşDevrimci Yayınlar Kooperatifi / İstanbul1964Mizah
Sömürücülerle SavaşıDönem Yayınları / İstanbul1965Deneme
Bir Uçtan Bir UcaDönem Yayınları / İstanbul1965Gezi Yazısı
Atatürk'ün Sosyal Görüşleriİnkılap Kitabevi / İstanbul1965İnceleme
Onlar UyanırkenBilgi Yayınevi / Ankara1967Mektup
Geçip GiderkenBilgi Yayınevi / Ankara1968Fıkra
Suçlanan YazılarBilgi Yayınevi / Ankara1970Hatıra
Kopuk Kopukİnkılap Kitabevi / İstanbul1970Fıkra
Ben Milletvekili İkenBilgi Yayınevi / Ankara1971Hatıra
Büyük GözaltıBilgi Yayınevi / Ankara1972Roman
Bir Avuç GökyüzüBilgi Yayınevi / Ankara1974Roman
ViskiBilgi Yayınevi / Ankara1975Roman
Kahrolsun Komünizm Diye DiyeBilgi Yayınevi / Ankara1976Mizah
Nar Çekirdekleriİnkılap Kitabevi / İstanbul1976Araştırma
Bir Yumak İnsanMilliyet Yayınları / İstanbul1977Hatıra
Küçük BahçeBilgi Yayınevi / Ankara1978Roman
Zurna'da Peşrev Olmazİnkılap Kitabevi / İstanbul1978Mizah
Al İşte İstanbulYAZKO / İstanbul1980Gezi Yazısı
Gölgelerin GölgesiYAZKO / İstanbul1981Hatıra
Şeytanın AynalarıMiyatro Yayınları / İstanbul1982Deneme
Rıza Bey'in Polisiye Öyküleriİnkılap Kitabevi / İstanbul1985Hikâye
2027 Yılının AnılarıKaf Yayınları / İstanbul1985Hatıra
İdam Edilen 44 Vezir-i Azamın DramıAfa Yayınları / İstanbul1991Araştırma
Öldürülmüş Şehzadeler ve Devrilmiş PadişahlarAfa Yayınları / İstanbul1991Araştırma
Dünyada Bırakılmış MektuplarYapı Kredi Yayınları / İstanbul1997Hikâye
Şeytanın Gör DediğiYapı Kredi Yayınları / İstanbul1997Deneme
Aşk Sanat ve Servetİnkılap Kitabevi / İstanbul1998İnceleme
Kavak Yelleri ve Kasırgalarİnkılap Kitabevi / İstanbul1999Hatıra
SobeKaf Yayınları / İstanbul1999Mizah
Yeryüzü Tanrıçalarıİnkılap Kitabevi / İstanbul2000Deneme
Kullar ve Sultanlarİnkılap Kitabevi / İstanbul2000Deneme
Kopuk Kopukİnkılap Kitabevi / İstanbul2000Deneme
İyi ki Şu Köyceğiz Varİnkılap Kitabevi / İstanbul2001Hatıra
Bütün Tiyatro Eserleriİnkılap Kitabevi / İstanbul2002Tiyatro
Enseyi Karartmayınİnkılap Kitabevi / İstanbul2003Fıkra
UçukSel Yayıncılık / İstanbul2004Deneme
Kral Öldü Yaşasın Kralİnkılap Kitabevi / İstanbul2005Deneme
Kadın, Işık ve Ateşİnkılap Kitabevi / İstanbul2005Fıkra
AlfabeGünışığı Kitaplığı / İstanbul2006Diğer
Kalem Bahçelerinden Yedi Hayatİnkılap Kitabevi / İstanbul2009Hikâye
Tarihin Saklanan Yüzüİnkılap Kitabevi / İstanbul2014Araştırma

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Gülçin Alpöged. 21 Aralık 1935 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2CEVDET, Recâî-zâde Ahmedd. ? - ö. 1831Doğum YeriGörüntüle
3İskender Fikret Akdorad. 1914 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Niyazi Hüseyinof (Niyazi Hüseyin Bahtiyar)d. 1927 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5SEYFÎ, Seyfettin Ermişoğlud. 1927 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Gökhan Evliyaoğlud. 27 Mayıs 1927 - ö. 21 Ağustos 2011Doğum YılıGörüntüle
7Ertuğrul Karakoçd. 15 Mart 1936 - ö. 26 Temmuz 2015Ölüm YılıGörüntüle
8Hasan Demird. 12 Temmuz 1954 - ö. 30 Ekim 2015Ölüm YılıGörüntüle
9Güney Dinçd. 1936 - ö. 10 Ekim 2015Ölüm YılıGörüntüle
10Erdoğan Aytekind. 22 Kasım 1937 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Hasan Barışcand. 01 Ocak 1952 - ö. 09 Nisan 2011MeslekGörüntüle
12Hande Gündüzd. 1973 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Selami Şimşekd. 10 Ocak 1974 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14YILDIZ ECEVİTd. 28 Ocak 1946 - ö. 22 Haziran 2021Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Ali Budakd. 01 Temmuz 1959 - ö. -Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16NASÛHÎ, Nasûh Ağa-zâde Hüseyin Efendid. ? - ö. Aralık-Ocak 1699-1700Madde AdıGörüntüle
17DERUNÎ, Hüseyin Avni Başokd. ? - ö. 1946Madde AdıGörüntüle
18KAÇIRAN, Hüseyin Kaçırand. 02.11.1929 - ö. 25.11.1989Madde AdıGörüntüle