BAŞHANIM ŞEFİ GIZI

(d. 1878 / ö. 1949)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Azerbaycan kadın âşıklarından olan Başhanım Şefi Gızı, 1878 yılında Göyçe'nin Daşkend köyünde dünyaya gelmiştir. Molla Şefi’nin kızı veÂşık Savad’ın ablasıdır. Babasından ve dönemin ileri aydınlarından olan kardeşi Molla Hacı Rehim’den iyi bir eğitim almıştır. Kadınlara okuma yazma öğretmeye çalışmıştır. Başhanım Şefi Gızı, iki oğlunun cephede öldüğünü öğrenip yüreğine evlat acısı düştükten sonra 1949 yılında doğduğu köy olan Daşkend’de vefat etmiş ve oraya defnedilmiştir (Ceferzade 1991: 157;Ceferzade 2005: 129; Namazov 2004: 64).

Âşığın yaşadığı evlat acısı şiirlerinde de derin izler bırakmıştır. Şiirlerinden bazı örnekler günümüze kadar ulaşmıştır. Bu örneklerden Başhanım’ın bilgili ve doğuştan yeteneklibir el şairi olduğu açıkça anlaşılmaktadır (Namazov 2004: 64). Elimizdeki kaynaklarda “Kesilib”, “Gelin”, “Götür” gibi redifli koşmaları ve “Oldu”, “Gel”, “Haray” gibi redifli bayatıları yer almaktadır (Ceferzade 1991: 157-159;Ceferzade 2005: 129-130). Âşık Başhanım Şefi Gızı’nın “Kesilib” redifli koşmasında feleğe sitemi ve ümitsizliği göze çarpar. “Gelin” redifli koşmasında ise, yaşadığı evlat acısını dile getirir. Söz konusu şiirin ilk dörtlüğündeki “Beyvaht ağlamagdan gözsüz galmışam,/ Göylere yükselen tüstüme gelin./ Yadıma düşdükçe Zülfügar, Nesib,/ Odlanıb yanıram üstüme gelin.” (Ceferzade 1991: 158) mısralarıyla âşık, Zülfügar ve Nesib’i hatırladıkça ateşler içinde kaldığını, evinin ocağının söndüğünü vurgular. Bu mısralardan hareketle, şiirde geçen isimlerin âşığın çocuklarının isimleri olduğunu ve sözlerini yürek yangınıyla ifade ettiğini söylemek mümkündür. Âşık Başhanım Şefi Gızı, genellikle derin hislerle mısralara döktüğü şiirlerini sade ve akıcı bir üslupla söylemiştir. Koşma türündeki şiirlerinde hece ölçüsünün 11’li, bayatı türündeki şiirlerinde ise 7’li kalıbını kullanmıştır.

Kaynakça

Ceferzade, Ezize (hzl.) (1991). Azerbaycanın Aşıg ve Şair Gadınları. Bakü: Gençlik.

Ceferzade, Ezize (hzl.) (2005). Azerbaycan Gadın Şairleri Antologiyası. Bakü: Avrasiya Press.

Namazov, Qara (2004). Aşıglar. Bakü: Seda Neşriyyatı.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ARAŞ. GÖR. TUĞBA BAYRAKDARLAR
Yayın Tarihi: 30.12.2017
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1BEHMAN, Mustafayev Behman Kerbelayı Seferalı oğlud. 1904 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2ASLAN ASLANOVd. 1928 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3MOLLA CUMAd. 1854 - ö. 1920Doğum YeriGörüntüle
4Ayanzade Namık Ekremd. 1878 - ö. 1917Doğum YılıGörüntüle
5ALİ SALAHATTİNd. 1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6ZİYADİN CEMAYd. 1878 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7HASİBE RAMAZANOĞLUd. 1860 - ö. 1949Ölüm YılıGörüntüle
8Faik Şemsettin Benlioğlud. 1889 - ö. 1949Ölüm YılıGörüntüle
9Halil Nihat Bozteped. 1882 - ö. 17 Şubat 1949Ölüm YılıGörüntüle
10ŞAKİR EYVAZOVd. 1891 - ö. 1970Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11EZİZHAN HAKVERDİYEV, Ezizhan Elihan oğlu Hakverdiyevd. 1932 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12MÖHSÜN, Möhsün Remzîd. 23.07.1957 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13KARAÇIOĞLU, İbrahim (Karaçıoğlu) Eliyevd. 1873 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14TURAL, Ömer Turald. 03.04.1957 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15DESTEGÜL, Deste Günaydınd. 1964 - ö. ?Madde AdıGörüntüle