Güven Turan

(d. 2 Aralık 1943 / ö. -)
Şair, romancı, öykücü, deneme yazarı, çevirmen, radyo programı yapımcısı, reklam yazarı, yayıncı, editör
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Günümüz şair ve yazarlarından İsmail Güven Turan, Sinop’un Gerze ilçesinde doğdu. Sabriye Hanım ve tütün tüccarı Ahmet Bey'in tek çocuğudur. İlkokulu Samsun Maarif Koleji’nde, ortaokul ve liseyi İstanbul Maarif Koleji'nde okudu. Ankara Üniversitesi DTCF İngiliz Dili ve Edebiyatı’ndan mezun oldu (1968). Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi’nde İngilizce okutmanlığı yaptı (1970-1976), aynı üniversitede yüksek lisansını tamamladı (1973). TRT Türkiye’nin Sesi Radyosu için çok sayıda program hazırladı. İstanbul’a taşındı. Reklamcılık alanında metin yazarı olarak çalıştı (1976). Reklam Yazarları Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı ve bir süre başkanlığını yaptı. 1976’dan beri yaptığı reklamcılığı bırakarak 1995’te serbest yazarlık yapmaya başladı (Söylemez, 2016 ve Necatigil, 2007: 282).

Haluk Aker’le birlikte Ankara’da Devinim 60 adlı bir dergi çıkardı (12 sayı, Şubat 1965-Ocak1966). Hüseyin Cöntürk’ün yönettiği Yordam dergisinin yazarları arasında yer aldı. Tan, Yazko Edebiyat, Yeni Düşün, Hürriyet Gösteri, Adam Sanat, Gergedan, Argos, Defter, Sombahar, Yaşasın Edebiyat, Çalıntı, Yemek ve Kültür, Yom, Cogito, Sanat Dünyamız ve Kitaplık dergilerinde öykü ve şiirlerini yayımladı. Yurtdışında, International Writing Program (ABD, 1980), British Council Cambridge Seminars (İngiltere, 1998), Voix de la Mediterranee (Fransa, 2002) gibi uluslararası etkinliklere katıldı.

Şiir, deneme, eleştiri, roman ve öykü olmak üzere edebiyatın farklı alanlarında eserler veren Güven Turan, 1995'ten beri Yapı Kredi Yayınları’nda yayın danışmanı ve editör olarak çalışmalarını sürdürmektedir (Altınkaynak, 2017: 799-800). TYS ve PEN üyesidir.

Batı ve Doğu edebiyatlarından şiir ve roman çevirileri de bulunan Güven Turan, Dalyan romanıyla 1979 Türk Dil Kurumu Roman Ödülü’nü, Düş Günler’le 1990 Yunus Nadi Öykü Kitabı Ödülü’nü, Bir Albümde Dört Mevsim’le Yunus Nadi Yayımlanmamış Şiir Kitabı Ödülü’nü (1991), Cendere’yle 2004 Altın Portakal Şiir Ödülü’nü, Süregelen adlı eseriyle 2005 Memet Fuat Deneme Ödülü’nü kazanmıştır. 2008 yılında TÜYAP İstanbul Kitap Fuarı Onur Eleştirmeni Ödülü'ne ve 2016 PEN Şiir Ödülü'ne layık görülmüştür.

Güven Turan, 1960 kuşağı şairlerindendir. Gençlik yıllarında Batı klasiklerini okuyarak onlar üzerine eleştiri yazıları yazdı. İlk şiiri “Aykırı Yaşantı” Haziran 1962’de Yelken dergisinde yayımlandı. Dost, Yordam, Ataç, Soyut, Şiir Sanatı, Türk Dili, Dönem, Evrim, Alan 67, Ataç, Yelken, Oluşum gibi dergilerde ve Ulus gazetesinin sanat ekinde yazdı.

Bireysel duyumlara önem veren; doğa ve insan birlikteliğini sınır ötesi bir duyuşla kavrayan güven Turan; şiiri bir dil tutkusu olarak görmektedir. Şiiri geniş bir etkileşim alanına sahiptir: Ahmet Haşim, A. Muhip Dıranas, Behçet Necatigil, Edip Cansever, Turgut Uyar, Oktay Rifat, Cemal Süreya, Melih Cevdet Anday, İlhan Berk, Sezai Karakoç vb. Şiirinde dilin bütün olanaklarını zorlar. Özel çağrışımlara yol açan birleşimlere kadar uzanır. Kelimeler yetersiz kaldığında yeni birleşimlere giderek kendine özgü bir çağrışım ağı oluşturur (Korkmaz 2005:309).

Güven Turan, PEN 2016 Dünya Şiir Günü Bildirisi'nde şiir için şunları söyler: “Eskidi, devrini tanımladı diye nitelenen, itelenen şiir… Şiirin ölümsüz olduğuna inanıyorum çünkü şiir enerjidir bence. Dönüşür, ama asla yok olmaz. Her şiir, dün olduğu kadar bugün de dilin anlam aktarmak kadar duygu aktarmak olan görevini yerine getiriyor”. Güven Turan, şiirlerinde kurguya çok önem verir. Onun için nasıl söylendiği kadar neyin söylendiğinin de önemi vardır (Söylemez, 2016:31-32). Bu özellik onu İkinci Yeni şiirinden ayırır. Şiirde söz ve anlamı birlikte önemser. 2016 yılında yayımladığı Ardıl şiir kitabındaki “Mukaddime” başlıklı şiirin, onun şiir dünyasının özelliklerini yansıttığını söylemek mümkündür.

Şiirlerinde kent yaşamı, çocukluğa özlem, aşk, ölüm, koku, yalnızlık, yabancılaşma, mitoloji ve cinsellik ögelerinin öne çıktığı görülmektedir (Söylemez, 2016). Şair, varoluşçu yazarlar J. P. Sartre ve A. Camus’un fikirlerinden de etkilenir. Güven Turan, varoluşçuluk anlayışında önemli bir vurgu sayılan “yalnızlık”ı olumsuz bir durum olmaktan çok kişinin kendisini bulmasını sağlayan bir durum olarak görür. Yalnızlık ve ölümü olumlar. Şiirlerinde kent insanının nesne konumuna düşürülmesini eleştiren şaire göre aşk, insan doğasının bir parçasıdır (Söylemez, 2016:37).

Güven Turan, yaşamı kuşatan bütün olumsuzlukların karşısına şiiri koyar ve şiirin işlevinden çok görevi olduğuna inanır. Söz ve anlamı birlikte önemser. Ona göre söz de anlam da kendisini dile borçludur, şiirin anlam aktarma görevi yanında asıl görevi duygu aktarmaktır. Ahmet İnam’a göre Güven Turan, şiirlerinde duygunun her zaman yansıtılmasından yanadır. Duygu kelimelere dökülürse anlam kazanır. Kişinin anlattıkça güçleneceğini düşünür (İnam, 2006:21).

Güven Turan, 1960’lı yıllardan itibaren dilin olanakları ve sınırları üzerinde düşünür. Dalyan romanının ödül töreni için yaptığı konuşmada; kendisinin bir yazar olarak temel sorununun Türkçeyi ona yaraşır bir şekilde kullanmak olduğunu belirtir.

Güven Turan, 1962’den beri aralıksız olarak yazan bir sanatçıdır. 1969'a dek yazdığı şiirleri kapsayan ilk şiir kitabı Güneşler… Gölgeler…'den (1981) bugüne dek on dört şiir kitabı yayımlamıştır. İlk kitabından itibaren dilin günlük konuşma yapısını zorladığı ve sözcüklerin anlamının ötesine geçtiği görülür. Bu kitabında hakim olan temalar aşk, özlem ve doğadır. İkinci şiir kitabı Peş, ilk kitabına göre daha yalın bir söyleyişe sahiptir. Peş, görünüşte daha yalın bir kurgu taşısa da anlam örgüsü daha yoğun bir kitaptır (Adalı, 1983:189). Roman, öykü, eleştiri, deneme türleriinde eserler verse de şiir onun yaşamnda hep önceliklidir.

Dalyan adlı ilk romanından itibaren tüm romanlarında aşk ana tema olmakla birlikte kimliğini bulmaya çalışan insanın serüvenini işlemiştir.

Düş Günler (1989) ve Zemberek (2009) adı altından topladığı öykülerinde, kent yaşamını, kadınların dünyasını, ikili ilişkileri ve ilişkisizlikleri, günlük yaşamın içinde bazen de zaman ve mekânda sıçrayışlar yaparak düşsel gezintileri işlemiştir.

Güven Turan, eleştiriyi; “bir yapıtın hakkında yargıya vararak onun edebiyat içerisindeki yerini belirlemek” biçiminde tanımlamaktadır (Rifat, 2008:168). Yazıyla Yaşamak adlı eseri, Türk sanatçıların edebiyatla ilgili birçok kavram ve olay hakkındaki yazılarından oluşur. Resim sanatı hakkındaki yazılarını Çerçevenin Dışından adıyla toplamıştır. Süregelen adlı deneme kitabı,Türk edebiyatından Batı edebiyatına birçok kişi ve kavramla ilgili düşüncelerini içermektedir.

Kaynakça

Adalı, Bilgin (1983). “Ozanlıkta Direnen Adam Güven Turan". Türk Dili. 375: 188-189.

Altınkaynak, Hikmet (2017). Türk Edebiyatında Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. İstanbul: Can Yayınları.

Cengiz, Metin; Özdem, Yavuz; Tüzün, Ahmet vd (2006) Güven Turan Şiiri ve Cendere, İstanbul: Şiirden Yayınları.

İnam, Ahmet (2006). “Güven Çocuğa Bir Eleştiri”, Güven Turan Şiiri ve Cendere. İstanbul: Şiirden Yayınları.

Korkmaz, Ramazan- Özcan, Tarık (2005). Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000. Ankara: Grafiker Yayınları.

Necatigil, Behçet (2007). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınevi.

Rifat, Mehmet (2008). Bizim Eleştirmenlerimiz. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.

Söylemez, Derya (2016). Güven Turan’ın Şiirinde Varoluşçuluk. Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Çağ Üniversitesi.

Varlık (2015) Dosya: Güven Turan Şiiri: (Doğan Hızlan, Ali Galip Yener, Orhan Alkaya, Z. Betül Yazıcı, Yaşar Güneş), 1298, Kasım 2015.

? (2016) "2016 PEN Şiir Ödülü, Güven Turan'ın oldu", http://www.sabitfikir.com/haber/2016-pen-siir-odulu-guven-turanin-oldu, 16.3.2016 (Erişim: 7.1.2019).

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELAMI ÇAKMAKCI
Yayın Tarihi: 07.01.2019
Güncelleme Tarihi: 01.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
DalyanDerinlik Yayınevi / İstanbul1978Roman
Yalnız Mısın?Özgür Yayınevi / İstanbul1978Roman
Güneşler... Gölgeler...Derinlik Yayınevi / İstanbul1981Şiir
PeşYazko Yayınevi / İstanbul1982Şiir
Düş GünlerAlfa Kitabevi / İstanbul1989Hikâye
Sevda YorumlarıŞiir Atı Yayınevi / İstanbul1990Şiir
Aşk ve İsyanİyi Şeyler Yayıncılık / İstanbul1991Çeviri
Bir Albümde Dört MevsimKorsan Yayınları / İstanbul1991Şiir
Soğuk Tüylü MartıMitos Yayınevi / İstanbul1992Roman
İkaros'un UçuşuYapı Kredi Yay. / İstanbul1993Şiir
Sınırsızdır Şiirİyi Şeyler Yayıncılık / İstanbul1993Çeviri
Bakır ÇalığıMitos Yayınevi / İstanbul1994Deneme
Seçme Şiirler/Louise GlückYapı Kredi Yay. / İstanbul1994Çeviri
Seçme Şiirler/ W. C. WilliamsKavram Yayınevi / İstanbul1995Çeviri
Seçme Şiirler/Hilda DoolittleKavram Yayınevi / İstanbul1995Çeviri
Toplu Şiirler (1963-1993)Yapı Kredi Yay. / İstanbul1995Şiir
Yazıyla YaşamakYapı Kredi Yay. / İstanbul1996Deneme
101 Bir DizeYapı Kredi Yay. / İstanbul1996Şiir
Gizli AlanlarYapı Kredi Yay. / İstanbul1997Şiir
Kendini OkumakEleştiri Yayınevi / İstanbul1997Deneme
Görülen KentlerYapı Kredi Yay. / İstanbul1999Şiir
Demir Adam Demir KadınYapı Kredi Yay. / İstanbul2001Çeviri
İz SürmekYapı Kredi Yay. / İstanbul2001Şiir
Kahvehane ŞiirleriYapı Kredi Yay. / İstanbul2001Çeviri
CendereYapı Kredi Yay. / İstanbul2003Şiir
Raşid'in DürbünüYapı Kredi Yay. / İstanbul2003Çeviri
Çerçevenin DışındanYapı Kredi Yay. / İstanbul2004Deneme
SüregelenYapı Kredi Yay. / İstanbul2005Deneme
ÇıkışYapı Kredi Yay. / İstanbul2008Şiir
Garbiyatçılık - Düşmanlarının Gözünde BatıYapı Kredi Yay. / İstanbul2009Çeviri
ZemberekYapı Kredi Yay. / İstanbul2009Hikâye
İkinci Toplu Şiirler (1994-2010)Yapı Kredi Yay. / İstanbul2012Şiir
Kuleden Bakmak160. Kilometre Yyayınevi / İstanbul2012Diğer
Yaz ÜçgeniYapı Kredi Yay. / İstanbul2015Roman
ArdılYapı Kredi Yay. / İstanbul2016Şiir
Oktay Rifat İçin: Sempozyum, BelgelerYapı Kredi Yayınları / İstanbul1999Diğer
SerpintilerToroslu Kitaplığı / İstanbul2006Diğer
Üçlü: Dalyan, Yalnız mısın?, Soğuk Tüylü MartıYapı Kredi Yayınları / İstanbul2002Roman

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1ÂRİFÎ, Mustafa Efendid. ? - ö. 1609Doğum YeriGörüntüle
2BURHANİ, Mehmed Alid. 1835 - ö. 1908Doğum YeriGörüntüle
3İSA KAHRAMANd. 01.01.1948 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Elçin Efendioğlud. 13 Mayis 1943 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5ZEKİ/ÇELEBİ, Zeki Salih Çelebid. 1943 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Bilgesu Erenusd. 13 Ağustos 1943 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Ömer Şişmand. 25 Şubat 1980 - ö. ?MeslekGörüntüle
8Erol Martald. 1943 - ö. ?MeslekGörüntüle
9Mehmet Niyazi Özdemird. 8 Nisan 1942 - ö. 11 Mayıs 2018MeslekGörüntüle
10İlyas Tunçd. 12 Haziran 1956 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Rahim Taşd. 01 Aralık 1964 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Işıl Kocaoğland. 1984 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13AHMET, Ahmet Turan Doğruyold. 1929 - ö. 2006Madde AdıGörüntüle
14Kadircan Kaflıd. 1889 - ö. 1969Madde AdıGörüntüle
15Turan Koçd. 3 Mayıs 1952 - ö. ?Madde AdıGörüntüle