Mehmet Memduh Paşa

Faik ve Memduh
(d. 1839 / ö. 1925)
Şair, devlet adamı ve yazar
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul’da doğdu, Mehmet Faik Memduh olarak ünlendi. Babası Mazlum Mustafa Fehmi Paşa’dır. İstanbul Beyazıt ve Valide Rüstiyelerinden sonra 1853’te Hariciye Nezareti Mektubi Kalemi’ne girdi. Fransızca öğrendi. 1861’de Mabeyn Kitabeti’ne memur; 1872’de Maarif Nezareti; 1876’da sadaret ve bir yıl sonra Maliye Nezareti mektupçusu oldu. II. Abdülhamit tarafından azledildi, 1881’de Şura-yı Umur-ı Maliye’de memurluğa döndü. 1887’de Konya, 1889’da Sivas, 1893’te Ankara Valisiydi. Çeşitli komisyonlarda II. Abdülhamit’i temsil etti. 1908’de kurulan ilk hükümette Dahiliye Nazırı oldu. İstifasının ardından tutuklandı ve Sakız Adası'na sürgüne gönderildi. Trablusgarb’ın işgalinde sürgünlerin ayrılmasına izin verilince adadan İzmir’e, 1912’de çıkan afla İstanbul’a döndü ve siyasetten uzak bir hayatı tercih etti, 1925’te öldü, nakşi haziresine defnedildi.

Genç yaşta şiir yazmaya başladı. Düzyazı eserleri genellikle siyasi gözlem, düşünce ve önerilere dayanan risaleleridir. Edebî eserlerinden ilki Eser-i Memduh (1289/1872), kalem ve kılıç münazarası üzerine yazılmış şiir-düzyazıdır; ikinci edebî eseri bahar konulu şiirlerini içeren Berg-i Sebz'dir. Bütün şiirlerini Divân-ı Eş’âr’ında topladı (Odunkıran 2011). Divan'ın mukaddimesinde eski ve yeni şiir anlayışlarından söz eder (Çakır 2009). Nev-zemin denilen yeni akımı yansıtan şiirleri varsa da büyük çoğunlukla, Yahya Kemal’in (1990: 185-187) takdir ettiği Sebk-i Hindi tarzında 17. yüzyıl klasik şiir yazım tavrını (Odunkıran 2011: 6-7) takip etmiştir.

Kaynakça

Aslantaş, Selim - A. Teyfur Erdoğdu (2013). “Mehmed Memduh”. Historians of the Ottoman Empire (ed. C. Kafadar H. Karateke C. Fleischer). Online http://ottomanhistorians.uchicago.edu/en/historian/mehmed-memduh (er.tar.07.03.2019)

Beyatlı, Yahya Kemal (1990). Mektuplar Makaleler. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti yay.

Çakır, Müjgân (2009). “Mazlûm-zâde Mehmed Memdûh Paşa’nın Poetikasına Dair”. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. S. 39. Erzurum. 709-718

Develi, Hayati (1990). Tanzimattan Meşrutiyete 1 Mir’ât-ı Şuûnât. İstanbul: Nehir Yay.

Galitekin, Ahmet Nezih (1995). Tanzimattan Meşrutiyete 2 Kuvvet-i İkbal Alâmet-i Zeval Tasvîr-i Ahvâl Tenvîr-i İstikbal, Feverân-ı Ezmân. İstanbul: Nehir Yay.

Kurşun, Zekeriyya (2003). “Mehmed Memduh Paşa”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 28, Ankara. 495-497

Odunkıran, Fatih (2011). Mehmed Memdûh Paşa ve Divân-ı Eş’âr’ı. Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi.

Sarıtepe, Özlem (2011). Sivas Valisi Mehmet Memduh Paşa. Yüksek Lisans Tezi. Cumhuriyet Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. RECEP USLU
Yayın Tarihi: 19.03.2019
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Tercüme-i Hikaye-i Jöneviev-- / İstanbul1285/1869Hikâye
Berg-i Sebz-- / İstanbul1289/1873Şiir
Eser-i MemdûhMatbaa-i Amire / İstanbul1289/1873Deneme
Yemen Kıtası Hakkında Bazı MütâlaâtımDersaadet / İstanbul1324/1908İnceleme
Feverân-ı Ezmân-- / İstanbul1324/1908İnceleme
Serâir-i Siyâsiyye ve Tahavvülât-ı Esâsiyye-- / İstanbul1328/1912İnceleme
Mirât-ı ŞûûnâtAhenk Matbaası / İzmir1328/1912Araştırma
Tasvîr-i Ahvâl Tenvîr-i İstikbal-- / İzmir1328/1912Araştırma
Esvât-ı SudûrVilâyet Matbaası / İzmir1328/1912İnceleme
Kuvvet-i İkbâl Alâmet-i ZevâlMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1329/1913Araştırma
Haller İclâslerMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1329/1913Araştırma
Miftâh-ı YemenMatbaa-i Hayriyye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1330/1914Araştırma
Bedâyi-i ÂsârMatbaa-i Hayriye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1330/1914Mektup
Dîvân-ı Eş’ârMatbaa-i Hayriyye ve Şürekâsı yay. / İstanbul1332/1916Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1RIZÂYÎ, Mehmed Ali Çelebid. 1592 - ö. 1629Doğum YeriGörüntüle
2Çiğdem Aldatmazd. 1982 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3SEHÂYÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4SIRRÎ, Nazlıoğlu Mustafa Sırrî Bîdârîd. 1839 - ö. 1911Doğum YılıGörüntüle
5NÂZIMd. 1839 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6ŞURBÎ, Abdurrahimd. 1839 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7AHMET CEVDET, Bergamalıd. 1872 - ö. 1925Ölüm YılıGörüntüle
8Bursalı Mehmet Tahird. 22 Kasım 1861 - ö. 28 Ekim 1925Ölüm YılıGörüntüle
9CEBBAR-ZÂDE EDİP, Mustafa Edipd. 1859 - ö. 1925Ölüm YılıGörüntüle
10Mehmet Raufd. 12 Ağustos 1875 - ö. 23 Aarılık 1931MeslekGörüntüle
11Nazmî, Seyyid Ali Nazmî Efendid. ? - ö. 1655MeslekGörüntüle
12Abdülhak Şinasi Hisard. 14 Mart 1887 - ö. 3 Mayıs 1963MeslekGörüntüle
13Mehmet Asım Usd. 1884 - ö. 11 Aralık 1967Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14İsak Fererad. 1877/1883 - ö. 7 Mart 1933Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15İskender Haki Engind. 1895 - ö. 02 Şubat 1970Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16MEHMET IŞIKOĞLUd. 18.05.1939 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17ŞÂKİR, Ahmed Paşad. ? - ö. 1819Madde AdıGörüntüle
18HÂFIZ, Müezzin-zâde Hâfız Ahmed Paşad. ? - ö. 1631Madde AdıGörüntüle