Madde Detay
ÂŞIK, Mehemmed Bey
(d. ?/1790 - ö. ?/1861)
Âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Tahminen 1790'da Karabağ Hanlığına dâhil Zengilan bölgesinde doğan âşığın babası Behbud Bey, Karabağ asilzadelerindendir. Taşıdığı Cevanşir soyadından da anlaşıldığı gibi, aynı zamanda Karabağ hâkimi olan İbrahim Han'ın akrabalarından olduğu bilinir. Mehemmed Bey şiirlerini "Âşık" mahlası ile yazmış ve çağdaşları içerisinde çok meşhur olmuştur. Firudinbey Köçerli'nin yazdığına göre; "... çok gayretli, vefakar ve olgun bir kişi imiş. Dindar ve hak taraftarı olduğu için muasırları arasında hürmet ve izzeti çok imiş" (Köçerli 1978: 343). Ruslar, Karabağ Hanlığını ele geçirdikten sonra anti Rus düşünceli bir sıra aydınlarla birlikte Mehemmed Bey Aşık'ı de Hanlık sınırları dışına sürmüştür. O, hayatının son yıllarını Nahçıvan eyaletinin Ordubad şehrinde geçirmiş ve 1861'de burada vefat etmiştir.
19. yüzyılın ortalarında Karabağ kültür çevresinde Mehemmed Bey Âşık'ın önemli bir yeri vardır. Şair, çağdaşlarından Kasım Bey Zakir, Mirze Hesen Mirze, Âşık Peri, Ceferkulu Han Neva, vb. ile şiirleşmeleri bir taraftan onun edebî zevk ve istidadını açıklarken, diğer taraftan da, devrin halk şairi ve kültür hayatındaki yerini ve rolünü ortaya koyar. 19. yüzyıl Azeri şiirinde tövbenameleri, ilk defa bir edebî tür hâline getirmiş ve onun güzel örneklerini vermiştir. 19. yüzyıl halk şiiri üslubunda yazan şairlerdendir. Halk şiiri ile birlikte divan edebiyatının geleneklerine de vâkıftır. Gazel, mühemmes, müseddes vb. türlerde de şiirler yazmıştır (Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi 1993: 388).
Kaynakça
Ahundov, Ehliman (1985). Azerbaycan Âşıkları ve El Şairleri. İstanbul: Halk Kültürü Yay.
Azerbaycan Aşıgları ve El Şairleri (1983). C.2. Bakü: yyy.
Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (1993). C.2. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10913,mehemmedbeyasiqpdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 12.02.2015].
Köçerli, Ferudinbey (1978). Azerbaycan Edebiyatı. C.I, Bakü: yyy.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ARAŞ. GÖR. GÖZDE TEKİNYayın Tarihi: 28.02.2015Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
İster
Menim divaneveş könlüm,
Bir zülf-i piç ü tab ister.
Öz elile aça her şeb,
Ay üzünden nikab ister.
Sehfesi ab ü tabından,
Aye-yi hett hesabından,
Meshef ü hüsn ü babından,
Her senem bir kitab ister.
Her günde goyden Mesiha,
Gelir dergahına, amma
Mö'cüz-i lebinden güya,
Sual eyler, cevab ister.
Könüller hay ü huyundan,
Dil üzmem ter-i muyundan,
Her seher mah-i ruyunda,
Pertövin afitab ister.
Aşık'ı mestdir gözünden,
Heberi yoh öz-özünden,
Bahdıkca doymaz üzünden,
Zülfünü bîhesab ister
Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (1993). C. 2. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 389.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 28.02.2015Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
İster
Menim divaneveş könlüm,
Bir zülf-i piç ü tab ister.
Öz elile aça her şeb,
Ay üzünden nikab ister.
Sehfesi ab ü tabından,
Aye-yi hett hesabından,
Meshef ü hüsn ü babından,
Her senem bir kitab ister.
Her günde goyden Mesiha,
Gelir dergahına, amma
Mö'cüz-i lebinden güya,
Sual eyler, cevab ister.
Könüller hay ü huyundan,
Dil üzmem ter-i muyundan,
Her seher mah-i ruyunda,
Pertövin afitab ister.
Aşık'ı mestdir gözünden,
Heberi yoh öz-özünden,
Bahdıkca doymaz üzünden,
Zülfünü bîhesab ister
Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (1993). C. 2. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 389.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 05.12.2020Eserlerinden Örnekler
İster
Menim divaneveş könlüm,
Bir zülf-i piç ü tab ister.
Öz elile aça her şeb,
Ay üzünden nikab ister.
Sehfesi ab ü tabından,
Aye-yi hett hesabından,
Meshef ü hüsn ü babından,
Her senem bir kitab ister.
Her günde goyden Mesiha,
Gelir dergahına, amma
Mö'cüz-i lebinden güya,
Sual eyler, cevab ister.
Könüller hay ü huyundan,
Dil üzmem ter-i muyundan,
Her seher mah-i ruyunda,
Pertövin afitab ister.
Aşık'ı mestdir gözünden,
Heberi yoh öz-özünden,
Bahdıkca doymaz üzünden,
Zülfünü bîhesab ister
Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (1993). C. 2. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 389.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
İster
Menim divaneveş könlüm,
Bir zülf-i piç ü tab ister.
Öz elile aça her şeb,
Ay üzünden nikab ister.
Sehfesi ab ü tabından,
Aye-yi hett hesabından,
Meshef ü hüsn ü babından,
Her senem bir kitab ister.
Her günde goyden Mesiha,
Gelir dergahına, amma
Mö'cüz-i lebinden güya,
Sual eyler, cevab ister.
Könüller hay ü huyundan,
Dil üzmem ter-i muyundan,
Her seher mah-i ruyunda,
Pertövin afitab ister.
Aşık'ı mestdir gözünden,
Heberi yoh öz-özünden,
Bahdıkca doymaz üzünden,
Zülfünü bîhesab ister
Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (1993). C. 2. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 389.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Vagif Sultanlı | d. 26 Mart 1958 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | SÂBİR, Mirza Ali Ekber Tahirzade | d. 30.05.1862 - ö. 12.07.1911 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | PADARLI ABDULLA | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | ÇÂKER, Çâker Mehmed Bey | d. 1790-91 - ö. 1857 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | TÂ'İB, Muhammed Tâhir | d. 1790 - ö. 1858 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ZİKRÎ, Zikrî Erdebilî | d. 1790? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | RE'FET, Sâlih Re'fet Efendi | d. 1813 - ö. 1861 ds. | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | EMRAH, Erzurumlu | d. ? - ö. 1860-1861 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | FEVZÎ, Mehmed Fevzî Efendi, Kırkağaçlı | d. ? - ö. 1861 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | SEMED | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | MUHAMMED KURBANOĞLU | d. 1825 - ö. 1888 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | MEFTUN, Abdürrezzâk Dünbülî | d. 1762/63 - ö. 1827/28 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | ÂRİF, Silahdâr-zâde Enderunlu Ârif Bey | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | SABRİ, Sabri Yokuş | d. 1966 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | MİSALÎ, Adem Aslandoğan | d. 1967 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |