Madde Detay

Asıl adı Yusuf Bahâeddîn'dir. Şiirlerinde Bahâ mahlasını kullandı. 1851 yılında İstanbul'da doğdu. Şeyhülharem Zîver Paşa'nın oğlu olduğu için Zîver Paşa-zâde olarak tanındı. Annesi Nefîse Hanım Çerkes'ti. Cağaloğlu Sıbyan Mektebi'nde ve Dâru'l-Ma'ârif'te okudu. Darulmuallimîn'de de bir süre okumuş ise de tamamlayamadığı için diploma alamamıştır. Babasının görevi nedeniyle onunla Hicaz'a gitti. Babasının ölümü üzerine İstanbul'a döndü. Ağabeyi Mehmed Salâhaddîn Bey (ö.1285) tarafından yetiştirildi. Ağabeyi Salâhaddîn Bey'in kayınbiraderi Ali Paşa-zâde Reşîd Bey'le beraber Fransızca öğrendi. 1864'te rütbe-i sâlise ile Divan-ı Hümayun kaleminde memur oldu. Sonra Mühimme, Hâriciye, Muhasebe, Dış Yazışmalar, Devlet Şurası Mazbata ve Adliye Muhâkemât Dairesi kalemlerinde çalıştı. 1873'te Devlet Şurası mülazimliğine atandığı sırada hastalandı, memuriyyetten istifa etti ve üç yıl çalışamadı. Bu sırada kışı geçirmek üzere Mısır'a gitti. 1876'da Edirne vilayetine bazı tahkikat ve ıslahat icrasına memur edilen Raif Efendi'nin (Paşa) kâtibi olarak Edirne'de bir ay kadar görev yaptı. Sonra Ziyâ Paşa'nın mühürdarı olarak Şam'a gitti. Paşa Konya'ya gidince ailesiyle beraber Konya'ya gidemeyip Şam'da kaldı. A'şar müfettişliğine getirildi. Altı ay sonra açıkta kaldı. İstanbul'a döndü. Rütbesi yükseltilerek 1878'de rütbe-i mütemâyizî ile Suriye vilayeti mektupçuluğuna atandı. Cevdet, Midhat, Hamdi Paşaların oradaki valiliklerinde maiyetlerinde bulundu. 1884'te Aydın vilayeti mektupçusu oldu. Kendisi Şam'da iken eşinin İstanbul'da vefatı üzerine üç sene kadar bekâr kaldı, sonra 1882'de Recâî-zâde şair Celâl Bey'in kızı İclâl Hanım'la evlendi. Siroz, Dedeağaç ve Yozgat mutasarrıflığına getirildi. Memdûh Paşa'nın şikâyeti üzerine Yozgat mutasarrıflığından azledildikten iki gün sonra Hüdavendigar, dört yıl sonra da Ankara vali yardımcılığına getirildi. Birkaç ay sonra Defter-i Hâkânî Nezareti muavinliğine atandı. 1901'de Maliye Meclisi üyesi oldu. Meşrutiyetin ilanından sonra Meclis-i Maliye'nin ilgası üzerine açıkta kaldı. Sonra emekli edildi. 1916 yılında İstanbul'da vefat etti. Yenikapı Mevlevihanesi kabristanına defnolundu.

İbnü'l-Emin'e göre Bahâeddîn kumral sakallı, orta boylu, zayıf, pederinden sağırlığı tevarüs etmiş, dürüst, iffetli, nazik, muktedir, meslek sahibi muhterem bir zat idi. Hiddet ve inadından şikâyet edenler vardı. Şiirleri orta seviyededir. (1988: 174).

Eserleri şunlardır:

1. Mecmû'a-i Eş'ârım: Yazma hâlindedir, basılmamıştır. Kendi yazısı ile olan yegâne nüsha İbnü'l-Emin'e göre oğlu Zîver Bey'dedir. Şiirlerinin çoğu uzundur.

2. Sergüzeşt-i Şi'r-i Osmânî: 205 beyitten oluşan bu eseri 1311 Kânûn-ı Evvel'inde Bursa Gazetesi'nde neşrolunmuştur.

3. Sünûsî-i Asgar: Mensur bir mersiyedir. Eserin sonunda bir manzume vardır. 14 sayfa olan bu eser 1330'da İstanbul'da basılmıştır.

Hüseyin Hüsameddîn Evkâf-ı Hümâyun Nezâretinin Târihçe-i Teşkilâtı ve Nuzzârın Terâcim-i Ahvâli adlı eserde Yûsuf Bahâeddîn'in tarih, edebiyat ve terâcim ahvâline dair telif ve tercüme olarak matbu ve gayr-i matbu eserleri olduğunu bildiriyorlar (1335: 64).Yûsuf Bahâeddîn ayrıca babası Zîver Paşa'nın eserlerini ön sözlerini de yazarak Âsâr-ı Zîver Paşa, Dîvân ve Münşe'ât adıyla İstanbul'da 1313'te ve Zeyl-i Âsâr-ı Zîver Paşa adıyla 1314'te yine İstanbul'da bastırmıştır.

Arslan, Mehmet (2009). Zîver Paşa, Divan ve Münşe'ât. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.

Cunbur, Müjgan (2002)."Bahâeddîn". Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. II. Ankara. AKM Yay. 139.

Ergun, Sadeddin Nüzhet (yty.). Türk Şairleri. C. II. İstanbul.

Hüseyin Hüsâmeddin - İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1335). Evkâf-ı Hümâyun Nezâretinin Târihçe-i Teşkilâtı ve Nuzzârın Terâcim-i Ahvâli. İstanbul.

İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul. Dergah Yay.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nail Tuman, Tuhfe-i Nâ'ilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. I. Ankara: Bizim Büro Yay.

Selçuk, Hava (hzl.) (2008). Mehmed Zeki Pakalın, Sicill-i Osmânî Zeyli. C. IV. Ankara: TTK Yay.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (1977). "Bahaeddin, Zîverpaşazâde". C. I. İstanbul: Dergah Yay. 288.

Gazel (Namık Kemal Bey'e Nazire)

Adâletdir eğer a'mâline bünyâd lâzımsa

Hakîm ol akl u tedbîrinden istimdâd lâzımsa

Usûl-i zulm ile dünyâda bir şey pâydâr olmaz

Tevârîh-i selefden eyle istişhâd lâzımsa

Nedir bu keşmekeş te'vîl içün ahvâl-i âdemde

Bütün esbâb-ı hükm-i âleme üstâd lâzımsa

Tevahhuş eylemek câ'iz midir âyâ mehâlikden

Bu meydân-ı vegâda her-çi bâd-âbâd lâzımsa

Lüzûm ister felek ol rütbe ef'âlinde kim lâ-büd

Eder mazlûma da gaddâra da imdâd lâzımsa

Gam-ı çûn u çirâyı mutakâ terk etme lâzımdır

Cihânda her kime ömrün geçirmek şâd lâzımsa

Bahâ pîr-i Kemâl'e pey-rev olsunlar hüner-mendân

Eğer nazmen güzel bir mesleki îcâd lâzımsa

Bezm-i Telâkî Adlı Manzûmesinden

Zann u tahmînim meğer sâdıkmış ol şûh-ı cihân

Bezme gelmiş iltifât u zevk içün pür-iştiyâk

Bak şu tedbîr-i latîf ü hâl-i şefkat-kâra bak

Neşve-rîz olmakda hem çeşminde bir keyf-i nihân

Öyle hiss itdim ki bilmem yâre bühtân olmasın

Evvelâ takdîm-i hasret ba'dehû arz-ı niyâz

Kendisindense nüvâziş nükteli envâ'-ı nâz

Şimdi de mahfîce eylerken ona ifşâ-yı râz

Bir sükûn ister hevâdan başladı âheng-i sâz

Söyleyin bülbüllere gülşende efgân olmasın

Ûd âgûşunda baygın bir garâm-ı sîne-çâk

Nağmeler destinde kaynar cûy-bâr-ı âh u zâr

Hâle uygun şarkılarda pür-tebessüm işve-nâk

Gamze-i şûh ile îmâlar mı yapmaz dil-şikâr

Cân nasıl Allâh içün bu yâre kurbân olmasın

(İnal, İbnü'l-Emin Mahmud Kemal (1988). Son Asır Türk Şairleri. C. I. İstanbul. Dergah Yay. 174, 175.)