Madde Detay

Issık-Köl'e bağlı Balıkçı'daki Çırpıktı köyünde dünyaya gelmiştir. Okuma yazmayı babasından öğrenmiş, 1909-1912 yılları arasında Çırpıktı'daki mahalle mektebinde, 1913-1914 yılları arasında yine Issık-Köl'de Sazanova nahiyesindeki Özbek okulunda ve 1914-1916 yılları arasında ise Perjevalski nahiyesindeki Rus okulunda eğitim almıştır. 1916 yılında meydana gelen Ürkün hadisesinde Çin'e göç etmek zorunda kalan Tınıstanov 1919 yılında Taşkent'teki Kazak-Kırgız El Agartuu Enstitüsünün hazırlık bölümünde okumuş yüksek eğitimini ise 1920-24 yılları arasında aynı enstitüde tamamlamıştır. Enstitüde öğrenciyken 1923-24 yılları arasında bazı Kazakça süreli basın yayın organlarında (Ak Jol gazetesi, Cas Kayrat ve Sana dergileri) ve Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin eğitim komiserliği bünyesindeki Kazak-Kırgız bilim komisyonunda aylıklı olarak çalışmaya başlayan Tınıstanov, 1925-26 yılları arasında Kırgız Özerk Cumhuriyeti Akademi Merkezi yöneticiliği ve 1927-30 yılları arasında Kırgız Özerk Cumhuriyeti Milli Eğitim bakanlığı görevlerinde bulunmuştur. 1928-31 yılları arasında Cañı Madaniyat Colunda dergisinin yazı işleri sorumlusu, 1930-37 yılları arasında Kırgız Medeniyet Kuruluşu Enstitüsünde araştırmacı bilim adamı, aynı yıllar arasında Kırgız Pedagoji Enstitüsünde ise 1932'den itibaren doçent, 1936 yılından itibaren ise profesör olarak çalışmıştır (Rıspaev vd, 1989: 556; Aamatov vd, 2008: 632).

Kasım Tınıstanov Turancı Alaş Ordo Partisi üyesi olmak ve bu partinin propagandasını yapmak, daha sonra ise Sosyal Turan Partisine katılmak suçlamasıyla 4 Ağustos 1937'de tutuklanmış ve 6 Kasım 1938 yılında kurşuna dizilerek idam edilmiştir. 1957 yılında itibari iade edilmiştir (Ploskih, 1991: 271).

Kırgız yazı dilinin kurucuları arasında yer alan Tınıstanov, Arap alfabesi ile yazılan Kırgızcanın edebî dil olmasında ve önce Latin daha sonra ise Kiril alfabelerine geçişinde etkin olarak çalışmıştır. Tınıstanov'un Yeni Alfabe Oluşturulmasındaki Temel Prensipler adlı çalışması Bakü'de toplanan I.Türkologlar Kurultayında sunulmuştur. Bu çalışma Kırgız yazı dilinin oluşturulmasındaki temel çalışma olduğu gibi Kırgız Dil Bilimi için de ortaya konulan ilk ilmî çalışmadır. Ayrıca Kırgız Yazı Dilinin İmlası ile ilgili çalışması vardır. 1924 yılında basılan ilk ders kitabı "Okuu Kitebi'nden sonra Çoñdor Üçün Alippe (1926), Bizdin Til (1927), Kırgız Tilinin Morfologiyası (1934), Kırgız Tilinin Sintaktisisi (1936) üzerinde çalışmıştır (Rıspaev vd, 1989: 556). Bunun yanında üzerinde çalıştığı Terimler Sözlüğü 1933 yılında hazırlanmıştır (Aamatov vd, 2008: 632). Kasım Tınıstanov birçok lisaniyat teriminin Kırgızcalarını icat ederek eserlerinde kullanmıştır (Cigitov,1991: 257). Tınıstanov'un kaleme aldığı eserler günümüzde de kaynak olarak kullanılmakta icat ettiği terimler ise Kırgız Dili gramerciliğinde önemini korumaktadır.

Turancı Alaş Ordo Partisi üyesi olmak ve bu partinin amaçları doğrultusunda çalışmakla suçlanmasında Moskova'da basılan Kasımdın Irlarının Cıynagı adlı şiir kitabındaki Alaşka, Cañıl Mırza, Castarga vs. şiirleri etkili olmuştur. Şiirlerinde eski günleri özlemle andığı ve Kırgız ve Kazakların göçmen olarak yaşadıkları özgür günleri bedii bir şekilde betimlediği için özellikle Aalı Tokombaev tarafından ağır bir şekilde eleştirilen Kasım Tınıstanov'un Kırgız dramasının kuruluşunda da önemli bir yeri vardır (Tokombaev, 1932). Kaleme aldığı Akademialık Keçeler adlı dramalarla, drama türünün de ilk Kırgızca örneklerinin müellifi olan Tınıstanov özellikle Akademialık Keçeler'de yansıttığı eskiyi özlemle anan üslubu nedeniyle bir kez daha Kırgız edebî tenkit tarihine geçecek olan ağır eleştirilere konu olmuş ve Men Basgan Col, Menin Betim, Menin Çıgarmam başlığı ile bir itirafname yayımlamak zorunda kalmıştır (Tınıstanov,1933).

Tınıstanov'un Alaş ideolojisini yansıttığı düşünülen şiirleri incelendiğinde, Taşkent'te Kazak-Kırgız El Agartuu Enstitüsündeki öğrencilik yıllarında ders aldığı Alaşçı hocalarından özellikle de Magcan Cumabaev'den etkilendiği, şiirlerinde milli bilinci yansıtan imgeler kullandığı, Sovyetler Birliği'nin kurulması ile Kırgız ve Kazak halklarının eski günlerini kötüleyen bakış açısına katılmadığı görülmektedir.

Tınıstanov Manas Destanının basım işlerinin takibi ve basılacak olan esere ön söz yazmak için gittiği Moskova'dan apar topar Kırgızistan'a çağrılmıştır. Daha sonra tutuklanan Tınıstanov işkence ile geçtiği bilinen bir sorgu sürecinden sonra kurşuna dizilerek idam edilmiştir.