Madde Detay

Asıl adı Nurettin Türkkan olan ve Kul Nuri mahlasını kullanan âşık, Gümüşhane'nin Kelkit ilçesine bağlı Yenice köyünde dünyaya gelmiştir. Nüfus kaydında doğumu 1 Aralık 1954 olarak gösterilmesine rağmen âşık, doğumunun 1955'in zemheri ayında gerçekleştiğini belirtir. Kamil oğlu Sabri Türkkan ile Arif kızı Zülal Hanımın altı çocuğundan biridir. Sırasıyla Kelkit Cumhuriyet İlkokulu, Kelkit Ortaokulu ve Gümüşhane Endüstri Meslek Lisesi Metal bölümünden mezun olmuştur. 1975'te Kelkit ilçesinin Çamlı köyünden Nurten Savaş ile 1976’da evlenen âşığın, bu evlilikten Ümmügülsüm (ö. 1981), Turgay ve Tuncay adında üç evladı dünyaya gelmiştir. Evlendikten hemen sonra Kütahya Hava Er Eğitim Tugayında acemi er olarak askerlik görevine başlayan âşık, 1978'de Eskişehir I. Ana Jet Üssünden terhis olmuştur (Alptekin 2003: 22). Askerlik dönüşü 1978'de Erzurum Ilıca şeker fabrikasında işçi olarak işe başlamış, 1980'de Erzincan şeker fabrikasına tayinini istemiş, sekiz yıl bu fabrikada çalıştıktan sonra 1988'de istifa etmiştir. Erzincan’da bulunduğu yıllarda Erzincan Âşıklar Kahvesini açarak âşıklık geleneğine hizmet etmiştir. Kul Nuri, 1993'te ERT’de (Erzincan Radyo Televizyon) âşıklarla ilgili program yapmaya başlamış, bir yıl süren bu programda gelenek temsilcisi olan çok sayıda âşığı konuk etmiştir. 1995'te Ankara’ya göç eden âşık, 1996’da Arifan Radyo’da program hazırlayarak sunuculuğunu yapmıştır. 1997'den 2005 yılının eylül ayına kadar Kanal A televizyonunda “Gönül Kervanı” adlı bir program hazırlayıp canlı olarak sunmuştur. 2006'da Ses TV’de, 2007'de Kon TV’de, 2008-2011 arasında ise Çay TV’de aynı mahiyet ve muhtevada programlar yapmıştır. 2015'te TRT Avaz’da “Âşıkların Avazı” adlı 39 bölümlük bir program yapan âşık, hâlen Ankara'da oturmakta ve çeşitli âşık programlarına katılmaktadır (Türkkan 2017).

Âşıklık geleneğinin son yüzyıldaki önemli temsilcilerinden biri olan Kul Nuri; yazılı, sözlü ve elektronik ortamlardan faydalanmak suretiyle geniş bir dinleyici kitlesine ulaşabilmiştir. Neredeyse Türkiye'nin bütün illerini dolaşan âşık, Türk gurbetçilerinin yoğun olarak bulunduğu Almanya, Hollanda, Belçika, İsviçre, İtalya, Fransa ve Avusturya gibi ülkelere de gitme ve sanatını icra etme fırsatını bulmuştur. 1988'de Mekke, Medine ve Cidde’de düzenlenen âşık toplantısına Âşık Yaşar Reyhanî ile birlikte katılmış, Umre vazifesini de yerine getirmiştir. Kul Nuri, saz ve sözle ilgisini uzun kış gecelerinde köy odalarında yapılan toplantılarda dinlediği türkü, deyiş ve halk hikâyelerine bağlamakta (Sümmani, Emrah gibi), 13-14 yaşlarında saz çalmaya başladığını bildirmektedir (Aydın 2008: 9-14). Kul Nuri’nin sanat alt yapısını içinde yetiştiği icra ortamının yanında, eserlerini okuduğunu ifade ettiği, aralarında yazılı gelenek temsilcilerinin de olduğu Yunus Emre, Erzurumlu Emrah, Sivaslı Ruhsati, Mehmet Akif Ersoy, Necip Fazıl Kısakürek gibi şairlerin oluşturduğu da görülmektedir. Nurettin Türkkan, saz çalmayı kendi gayretiyle öğrenmiş, “Kul Nuri” mahlasını da kendisi tercih etmiştir (Duran 2017).

Şiir söylemeye küçük yaşlarda başladığını, ilk şiiri olan “Kelkit Ovası” nın Kelkit Çayı Gazetesi’nde yayımlandığı bilinen âşık, gördüğü bir rüyadan sonra irticalen şiir söylemeye başladığını ifade eder (Alptekin 2003: 28). Âşığın çok sayıda şiiri ve “Mahir’in Hikâyesi” adlı bir de halk hikâyesi bulunmaktadır. Çeşitli vesilelerle usta ve çağdaşı olan farklı âşıklarla bir araya gelmiş ve karşılaşmalarda bulunmuştur. Karşılaşma yaptığı âşıklardan bazıları şunlardır: Abdülvahap Kocaman, Davut Sulari, Erol Ergani, Mustafa Aydın, Sefil Selimi, Şeref Taşlıova, Yaşar Reyhani, Öksüz Ozan, İlhami Demir’dir. Kendisinin etkilediği âşıklar arasında ise Tercanlı Âşık Emrah Şimşek, Şiranlı Âşık Eyüp Seyranî, Bayburtlu Âşık Süphani sayılabilir. Âşık Kul Nuri, geleneğin gerektirdiği biçimde sosyal ve kültürel meselelere ilgi duymuş, vatan sevgisi, gurbet, çeşitli sosyal ve tabii felaketler, tabiat, aşk, din, ekonomik şartlar, tarihi kahramanlar ve siyaset gibi konular şiirlerinin konusu olmuştur. Âşık, koşma nazım biçimini ve daha ziyade hecenin 11’li kalıbını tercih etmiştir. 7’li, 8’li ve 15’li kalıpları daha az kullanmıştır. Daha ziyade standart Türkiye Türkçesini kullanmaya özen gösteren âşığın dil hazinesinde Gümüşhane yöresine ait mahallî söyleyişin etkisi de açıkça görülür. Âşık hakkında üçü lisans tezi olmak üzere beş çalışma yapılmıştır. Kul Nuri’nin çeşitli kurumlardan aldığı ödül ve plaketleri mevcut olup ayrıca çeşitli kurum ve kuruluşlara da üyelikleri bulunmaktadır (Duran 2017).