Madde Detay

Şiirlerinde Rıfat mahlasını kullanan âşığın asıl adı Abdurrahman’dır. Rıfat Baba, 1807 yılında Adıyaman’da doğmuştur. Babası, Derviş Bey-zâde Mustafa Bey’dir. İbrahim Olcaytu’nun Folklor Defterleri adlı yapıtında verdiği bilgiye göre Rıfat Baba, zamanında bulunan mahalle mektebinde okumaya çalışmış, doğru dürüst tahsil görememiş, bir zamanlar seyahatla günler geçirmiş ve Bektaşi tarikatında çalışarak kendi kendini yetiştirmiştir. Rıfat Baba, 1869 yılında vafat etmiştir (Olcaytu 2000: 93). 

Niyazi Ünver Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi’nde Rıfat Baba’nın çok sayıda şiiri olduğunu ifade etmiştir (2007: 356). Yurt Ansiklopedisi’nde ise Rıfat Baba ve Asım Hoca gibi ozanların değişik anlayışlarla yazdıkları gazelleriyle ilgi çektikleri belirtilmiştir (1981: 237). Dîvân oluşturacak kadar şiirlerinin olduğunu kendisi söylemiştir. Sicill-i Osmânî’de Dîvân'ı olduğu belirtilmiştir fakat henüz ele geçmemiştir. İbrahim Olcaytu ise, Kamus-u İlam sahibi olan Rıfat Baba’nın bir hayli müfredleri, kıtaları, gazel, na’tları ile rubaileri ve muhammesleri olduğunu dile getirmiştir. Yazılarında kuru sofularla hoşça alaylar yaptığından, yerinde istiareler ve teşbihler kullandığından bahsetmiştir. Ayrıca Rıfat Baba’nın müfredlerinde, sevgilisini yükselttiğinden ve rakibini de batırdığından, zahid geçinenlere öyle bir şamar aşkettirdiğinden söz etmiştir (2000: 93).

Akbayar, Nuri vd. (hzl.) (1996). Sicill-i Osmanî. C. 5. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Olcaytu, İbrahim (2000). Folklor Defterleri-I. Ankara: Kalan Yay.

Ünver, Niyazi (2007). “Rıfat Baba”, Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. 7. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay.  356.

Yurt Ansiklopedisi (1981). C. 1. İstanbul: Anadolu Yay.

Müfred

Gördüm rakip oturmuş ol gülizara karşı

Berd-ülacûze benzer ol bahara karşı

Sen meclise geldin de sana yer mi bulunmaz

Gül goncasısın, kuşe-i destarı yerindir

Güzellik hüsnü gibi halkı gerektir yarına

Yoksa çok suret yaparlar kilise dıvarına

Camı cem keyfiyetin rindân-ı kalenderler bilir

Haleti uşşakı tekmili ile dilberler bilir

Matrıbâ arasında karar et dolaşıp sümbüleden

Duru gönüldür deme eve üzre muhalif teline

Elin sırça sarayından bizim körhanemiz yekdir

Elin zerde pilavından, bizim tarhanamız yekdir

Etmez vefa cihanda hiç kimseye zamane

Meyletmemek gerektir bu çarkı biamane

Öyle bir âlem gerek ki gönlüme seyran için

Minneti dünya çekilmez böylesi bir can için

Gel otur karşımda cana doyunca görem seni

Gider oldum ilinizden ya görem ya görmeyem (Olcaytu 2000: 94-95)

Medhiye

Ey fahri’ rüsl nebi sınıfına hatimsin

Şefî-i ümmeti hayrül beşer, şah-ı dü âlemsin

Vücudun badi-i. icadı tıynı unsurül akdem

Sen ol ruhul mukaddes, mümkünata sırr-ı âdemsin

“Nefahtü fîhi min rûhî” feyzi hayatındır

Kılan mevtayı ihya hoş demi İsa ibn- Meryem’in

Hazır olsa acep mi dersi irfanın telamizi

Ledduni mektebinde hâce-i manayi müphemsin

Şeb-i esra güzarın kab-ı kavseyn ev edna

Kelim hakka hem dem nice bin esrara mahremsin

Seninle farkı cemi evliyanın hasılı daim

Gece gündüz teveccühgâh-ı aynı gavsül azamsın

İradende işi aktâb-ı irşad medarın hep

Zemin ve asuman ve bahrüber hükme müsellemsin

Cihan tâbe mahşer zıll-ı ali-i sayei dinin

Veli bir saye, bir zâtü sıfat ve ruhu mücessemsin

Keremkârâ kemine Rıfat kıl mazhar himmet

Acep bir hâlet hayret de kalmıştır, sen alimsin

Olcaytu, İbrahim (2000). Folklor Defterleri-I. Ankara: Kalan Yay. 97-98.