Madde Detay

İstanbul Fatih’te doğdu. Babası Osmanlı Maarif Nezareti azalarından Nadiri Fevzi Bey, annesi Zaimzadelerden Hatice Şaziment Hanım’dır. Nadiri Fevzi Bey, dönemin ilim dünyasının üretken isimlerinden olup Teşkilat-ı Avalim, Beyanı Külliyatı Arabiyeden Türkçe Sarf-ı Arabî, Tarih-i Hürriyet, Hikmet-i Hukukun Tarihi, Miyar-ı Hukuk, Tarih-i Tekvin, Beyan, Esas İlim ve Hayat, Esrarı Abuhava, İlmi Ruh ve Cebri Ala gibi eserler yayımlamakla birlikte 1908’de Protesto adlı gazeteyi neşretmiş; El Âdl adlı Arapça gazetede başyazarlık yapmıştır. Nadiri Fevzi Bey, 27 Mayıs 1909’da İttihat ve Terakki’nin aleyhinde yaptığı jurnallerden ötürü idam edilmiştir.

Enver Behnan ilk ve ortaöğrenimini İstanbul Erkek Lisesinde yatılı olarak tamamlamış, başarısından ötürü 1917’de eğitim almak üzere Almanya’ya gönderilmiş ancak savaş şartlarından dolayı 1918’de geri dönmek zorunda kalmıştır. Almanya’dan döndükten sonra İstanbul’da askere alınmış ancak Mondros Antlaşması nedeniyle ordudan terhis edilmiştir. Terhis edilmesinin ardından İstanbul Muallim Mektebinde eğitimine devam eden Şapolyo, vatansever duygularla bir grup arkadaşıyla birlikte Kuva-yı Milliye Hareketine dâhil olmuş ve önce Trakya’daki Yunan işgaline karşı çıkan gruplara katılmış ardından İnebolu üzerinden Ankara’ya geçmiştir. Bu süreçte eğitimini tamamlayamayan Şapolyo, 1920’de Ankara’ya yerleşmiş ve yarım kalan eğitimini 1922’de Ankara Muallim Mektebinde tamamlamasının ardından Ankara Sultanisinde (Gazi Lisesi) öğretmenliğe başlamıştır. Bu yıllarda gazetecilik faaliyetlerine de yönelerek Ankara Hükümeti’ni destekleyen gazetelerin yanında olmuştur. Hâkimiyet-i Milliye’de muhabirlik yaparak başlayan gazetecilik serüveni, 1921’den itibaren Öğüt gazetesinde devam etmiş ayrıca Yeni Gün ve Tanin gazetelerinde Ankara muhabirliği görevini üstlenmiştir. Cumhuriyet’in ilan edilme haberini Yeni Gün’de istenilenden erken bir zamanda neşretmesinden ötürü Konya’ya tayin edilmiş, burada da gazetecilik faaliyetlerine devam ederek Babalık adlı gazetede çalışmış ve bu dönemde Mustafa Kemal Paşa’nın 1924’teki Dumlupınar gezisine muhabir olarak katılmıştır. İsmet Paşa’nın Anadolu gezilerine katılma olanağı bulan Şapolyo, o yıllarda Anadolu ile hükümet arasındaki bağa tanıklık etmiştir.

Cumhuriyetin ilanından sonra 1924'te Konya’dan İstanbul’a gelerek Cumhuriyet, Yeni Gün, Akşam, Son Telgraf, Vakit, İkdam-Gece Postası ve Yeni Sabah gazetelerinde gazeteciliğe devam etmiş; 1928’de yeniden Ankara’ya dönerek öğretmenliğin yanında Ulus, İnkılâp, Zafer, Ekspres, Haber, Son Baskı ve Son Havadis gibi gazetelerde serbest muhabirlik yapmış, uzun süre Yeni Sabah’ın Ankara muhabirliği görevini üstlenmiştir. 1924’te ünlü eğitimci John Dewey’nin Ankara ziyaretinde mihmandarlık yapmıştır (Ata 2001: 199).

1929-1930 arasında üsteğmen olarak Polatlı’da askerlik görevini tamamlamıştır. 1932’de Habibe Şerife Hanım ile evlenmiş ve bu evlilikten 1933’te Erdenay, 1940’da Aytek adlı iki kızı olmuştur. 1933’de derslerine dışarıdan devam ettiği İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünü bitirmiştir. Eğitim sürecinde Ahmet Refik Altınay, Fuat Köprülü, Abdurrahman Şeref gibi önemli tarihçilerle tanışmış, Ziya Gökalp’tan etkilenmiştir. Şapolyo, ileriki yıllarda Ankara Üniversitesi DTCF’de de Orta Çağ derslerini takip etmiştir.

1932’da Ankara Halkevi’ne kaydolmuş; buranın yayınlarının editör kurullarında uzun süre görev yapmıştır. Şapolyo’nun II. ve VI. Dil Kurultaylarına katıldığı ve ayrıca 1935’teki Matbuat Kongresi’nde bulunduğu bilinmektedir. 1937-1938 arasında Ankara Halkevi Yönetim Kurulu üyeliğini ve Dil-Tarih-Edebiyat Şubesi Başkanlığı görevlerini yürüten yazar, II. Dünya Savaşı sırasında ilan edilen seferberliğin ardından 1941’de Adana’da üsteğmen olarak bulunmuştur.

1954’ten itibaren Zafer’de Milli Mücadele ve Atatürk konulu tefrika ve yazıları yayımlanmıştır. Demokrat Parti döneminde Ankara Radyosundaki eğitim programlarından sorumlu müşavir olarak çalışmış; 1954-1955 arasında “Tarihimizden Seçme Fıkralar” adlı bir sohbet programı hazırlamıştır. Uzun yıllar gazetecilik faaliyetleri sürdüren Şapolyo’ya 1964’te Basın Şeref Kartı verilmiştir.

Şapolyo hayatının uzun bir kesitinde öğretmenlik mesleğini sürdürmüştür. Öğretmenlik mesleğinde bulunduğu uzun yıllar süresinde sırasıyla şu okullarda görev yapmıştır: Ankara Sultanisi (1922), Konya Lisesi (1923), İstanbul Erkek Lisesi (1924), Vefa Lisesi (1925), Kuleli Askeri Lisesi (1926), Maltepe Askeri Okulu (1927), Ankara Gedikli Küçük Zabit Mektebi (1928-1932), Ankara Erkek (Birinci) Orta Mektebi (1932-1936), Ankara Gazi Lisesi (1936-1965). Bu okulların yanı sıra çeşitli askeri ve meslek okullarında da resmi görevlendirmeyle yarı zamanlı olarak dersler veren Şapolyo, Harp Okulu, Ankara Ticaret Yüksek Öğretmen Okulu, Havacılık Erbaş Okulu, Maliye Okulu ve Meteoroloji Okulu’nda İnkılâp Tarihi, Turizm ve Ahlak derslerini vermiştir (Yuca 2014: 20). Şapolyo’nun öğretmenlik yaşamı boyunca Kemalist ilkeler ve Türkçülük hareketine bağlı bir hizmet verdiği bilinmektedir. 1965’te yaş haddinden öğretmenlikten emekli edilmiştir.

Türk Ocağı, Ankara Gazeteciler Cemiyeti, Öğretmenler Derneği, İstanbul Lisesi Cemiyeti, Ankara Kulübü, Tarihi Anıtları Koruma Derneği, Dil Kurumu, Pedagoji Cemiyeti ve Sosyoloji Cemiyeti’ne üyeliği bulunan Şapolyo, 1 Haziran 1972’de akciğer rahatsızlığından ötürü 72 yaşında vefat etmiştir. Kabri, Ankara Karşıyaka Mezarlığı’ndadır.

Enver Behnan Şapolyo'nun romanlarının başlıca kaynağı tarih ve halk kültürüdür. İslamiyet öncesi Türk tarihinden Cumhuriyet dönemine kadar uzanan devirdeki kahramanlık ögeleri barındıran olaylarla birlikte toplumun başından geçen olumsuzlukları da işleyen Şapolyo'nun didaktik bir tavırla kurguladığı eserlerindeki asıl amacı, milli bilinç oluşturmaktır. Bu nedenle yazar, eserlerini sade ve anlaşılır bir Türkçe ile kaleme almıştır. Şapolyo'nun edebîlikten çok toplumsal faydayı gözetmesinden ötürü eserlerini popüler roman kategorisinde değerlendirmek mümkündür. Yer yer hamasete kayan cümlelerinde gazete yazılarında da sıklıkla tekrarladığı düşünceleri dile getiren yazar, gerçekçi bir tavırla anlattığı devirleri okurlarının gözlerinde canlandırmayı hedeflemiştir. Kahramanlarıyla birlikte ele aldığı devrin siyasal ve sosyal yapısına da eserlerinde yer veren Şapolyo, hakim bakış açısıyla anlattığı olayları realist bir zeminde işlemiştir. Adalet, eşitlik, özgürlük gibi izlekleri aktardığı devlet düzeninin başat hususları olarak gören ve bu kavramlar çerçevesinde kahramanlarını inşa eden Şapolyo için devlet düzeninin korunması başlıca meseledir. Bu nedenle onun eserlerinde çıkan kahramanların tümü, milli menfaatleri her şeyin üzerinde tutan kimseler olup devletin varlığını önceleyen kimselerdir. Bu kişiler, aktarılan yüceltilmiş vasıflarıyla halk tarafından da benimsenmiş, takdir edilmiş, öncü şahsiyetlerdir. Oğuz Han, Kılıç Arslan, Gazi Osman Paşa gibi tarihi kimlikler etrafında somutlaşan ideal devlet adamlarıyla yazar, toplumun özgüvenini de diri tutma amacını taşımaktadır.

"Edebi eserlerindeki başkahramanlar, işlenilen olay örgüsü boyunca halkının yanındadır. Halkı ise kendisine güçlü bir destek ve inançla bağlı olup, halkı sömürmek isteyen ve halkın öz değerleriyle ters düşmüş yoz iktidarlarla, menfaatçi ve ikiyüzlü kişilerle çatışmaktadırlar. İnkılâp Ötkünçleri, Alparslan Anadolu Fatihi ve Ergenekon ve Türk Kahramanlık Hikâyeleri adlı eserlerinde bu durum açıkça görülmektedir. Şair Nedim’in Aşkı ve Ayşim romanlarında Patrona Halil İsyanının çıkışı, III. Ahmet saltanatının Türk örf ve geleneğinden saparak sarayın Türk halkına karşı yabancılaşması nedeniyle ortaya çıktığı bu bağlamda tasvir etmektedir" (Yuca 2014: 245).

Şapolyo'nun romanları dışında çocuk okur kitlesi için kaleme aldığı eserleri de bulunmaktadır. Mustafa Kemal Atatürk'ün yaşamöyküsü, çocuklar için kaleme alınmıştır. Yazar ayrıca Ali Baba ile Kırk Haramiler, Nar Tanesi, Şehzade Kara Bulut gibi masalları yeniden yazmıştır.