Madde Detay

Tokat’ın Zile ilçesinin Kislik Mahallesinde Abdurrahman Bey ile Cemile Hanım’ın ilk çocuğu olarak dünyaya gelen Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun nüfus müdürlüğünde kayıtlı asıl ismi Hacı Necati’dir. Gerek anne gerekse baba tarafından Türk soyundan gelen ve Zile eşrafından orta hâlli bir aileye mensup olan Sepetçioğlu’nun şeceresi, Orta Asya’dan gelen Türklere dayanmaktadır (Sepetçioğlu 2007: 35). Dedelerinden biri sepet ördüğü için “sepetçiler” lakabıyla bilinen baba tarafı, Soyadı Kanunu ile birlikte soy ismi olarak “Sepetçioğlu”nu kullanmaya başlar (Argunşah, 2007: 18).

1944 yılında Zile’de vefat eden dedesi, Hacı Hafız Mustafa Efendi, İstanbul’da medrese eğitimini tamamlayarak icazet almış; askerlik vesilesiyle yedi yıl bulunduğu Mekke’de, Mekke Şerifi’nin oğluna çeşitli dersler vermiş; müftülük görevinde bulunmuş; âlim, arif ve şair bir zattır. 1900-1974 yılları arasında yaşayan babası Abdurrahman Bey, belediyedeki memurluk görevinden ayrılarak ticaretle uğraşmış münevver bir insandır. 1909-1973 yılları arasında yaşayan annesi Cemile Hanım ise okuyup yazmaya istekli olan oğlunu; “Evlâdım madem yazıyorsun, abuk sapuk şeyler yazacağına Hz. Muhammed (S.a.v) Efendimiz’i yazsan biz de okusak…” sözleriyle yönlendiren dini bütün bir kadındır (Çalık, 1993: 1-2).

Mustafa Necati Sepetçioğlu, ilköğrenimini günümüzde adı Hüseyin Gazi İlkokulu olan Zile İnönü İlkokulu’nda ve akabinde Zile Kale Ortaokulu’nda başarıyla tamamlar. O yıllarda Zile’de lise olmadığı için 1947 Eylül’ünde Sivas Lisesi’ne kaydolmak zorunda kalan Mustafa Necati Sepetçioğlu, burada başarılı olamaz. Bir vesileyle İstanbul’a giderek lise eğitimine burada devam etmek isteyen yazar, imkânsızlıklar sebebiyle geri döner ve babasının isteğiyle 1948 yılında Tokat Lisesi’nde tekrar birinci sınıfa başlar. Eylül 1949’da Bursa Lisesi’ne kaydolarak ikinci sınıfa burada başlasa da sınıfı, Ocak 1950 tarihinde geçiş yaptığı İstanbul Çapa Erkek Lisesi’ne bitirir. Lise eğitiminin son sınıfında ise Necip Fazıl Kısakürek’in de yardımıyla Haydarpaşa Lisesi’ne geçer ve lise eğitimini bu okulda tamamlar (Çalık, 1993: 4).

Lise sonrasında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünü kazanan Mustafa Necati Sepetçioğlu, buradaki eğitimi sırasında hem Türk-İslâm ve Avrupa Sanatı dallarında sertifika alır hem de Arap ve Fars Filolojisi bölümlerinin derslerine devam eder. Henüz öğrenciyken sınıf arkadaşı Neriman Muazzam Gürşen ile evlenir. Bu evliliği müteakip üye olduğu Türk Ocakları’nda eşiyle birlikte faaliyetlere katılır. 1957 yılında üniversiteden mezun olur ve aynı yıl askere gider (Argunşah, 2007: 20).

Askerden döndükten üç ay sonra, 28 Şubat 1959'da, İstanbul Adalar Belediyesi’nde şube müdür yardımcısı vasfıyla memuriyet hayatına başlayan Sepetçioğlu, dokuz ay sonra buradaki görevinden istifa ederek bir arkadaşının yanında işe girer. Arkadaşının iş yerinde yedi ay civarında çalıştıktan sonra, 25 Temmuz 1960'da İstanbul Eminönü Belediyesi’nde yine şube müdür yardımcısı olarak memurluğa tekrar başlar. İki yıl sonra buradaki görevinden istifa etmek zorunda bırakılan Sepetçioğlu; 1963 yılında altı aylığına Ankara Kızılay Genel Müdürlüğünde müdür yardımcılığı, 1963 yılında geçtiği İstanbul Sosyal Sigortalar Kurumu Hukuk İşleri Müdürlüğünde üç yıl kadar idare amirliği, 1967’de bir yıl müddetle Sosyal Sigortalar Kurumu Şişli Hastanesi müdürlüğü, 1968-1974 yılları arasında İstanbul Milli Eğitim Basımevi müdürlüğü, 1974’ten 1976’ya kadar da İstanbul Milli Eğitim müdür yardımcılığı ve Davutpaşa Ortaokulu kütüphane memurluğu görevlerinde bulunur. 1976 yılının Mart ayında emekliliğe ayrılan Mustafa Necati Sepetçioğlu, 8 Temmuz 2006'da dünyaya gözlerini yumar. Mezarı, İstanbul Karacaahmet Mezarlığı'ndadır.

İlk edebî denemelerini ortaokul sıralarında kaleme alan Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun yetişmesinde aile çevresinin ve yetiştiği muhitin önemi büyüktür. Yazar, özellikle dedesi Hacı Mustafa Efendi’nin inançlı, istikrarlı, mütevazı hayatı ve bilge kişiliğinin etkisinde kalmış ve hatta dedesinin bu vasıflarını, romanlarındaki bazı kahramanlara da yansıtmıştır (Çalık 1993: 6). Babaannesinden dinlediği menkıbe ve hikâyelerle hayal dünyasını genişletip kimliğini şekillendiren Sepetçioğlu’nun okuma ve yazma hevesi kazanmasında etkili olan şahsiyetlerden biri de ortaokuldaki Türkçe öğretmeni Kadri Özyalçın’dır. Hülya Argunşah’ın ifadesiyle; “İlk yazı denemelerini okuyarak ondaki yazma kabiliyetini fark eden Kadri öğretmen, yazarın, çeşitli yazma biçimleri içinde kendini tecrübe etmesinde ve hatta bir Anadolu çocuğu olarak kendine güven kazanmasında yardımcı olur” (Argunşah 2007: 24).

Zile Ortaokulu’nda öğrenciyken yazdığı şiirlerle dikkatleri çeken Mustafa Necati Sepetçioğlu’nun yazılarının yayımlanması Sivas Lisesi’ndeki öğrencilik yıllarında gerçekleşir. “Bir Zileli” mahlasını kullandığı ve küçük fıkralardan oluşan bu yazılar, Sivas’ta çıkan Hakikat gazetesinde 1948 yılında yayımlanır. 1949’da Tokat Lisesi’nde okurken Ömer Seyfettin’in Topuz adlı hikâyesi ile Dede Korkut’tan Deli Dumrul hikâyesini tiyatro eserine dönüştürme gibi çalışmalar yapar, fakat istediği başarıyı sağlayamaz.

“Ergene Pars” takma adını kullandığı bir hikâyesi, 1950 yılında Milliyet gazetesinde; 1951 yılında da Seçilmiş Hikâyeler Dergisi’nde yayımlanır. Üniversite öğrencilik yıllarında artık sanat ve edebiyat çevrelerinde tanınmaya başlayan Sepetçioğlu’nun deneme, makale, mülakat ve hikâye türlerindeki yazıları 1952 sonrasında; Büyük Doğu, Türk Sanatı, İstanbul, Türk Düşüncesi, Türk Yurdu ve Gurbet gibi dergilerde yer almaya başlar.

İlk kitabı 1955 yılında yayımlanır. Dokuz hikâyeden oluşan ve Abdürrezzak Efendi ismiyle yayımlanan bu eser, edebiyat âleminde olumlu bir karşılık bulur. Aslında amacı iyi bir roman yazmak olan Sepetçioğlu’na göre, adının yaygınlaşmasını sağlayan bu hikâye kitabı iyi bir başlangıçtır (Çalık 1993: 19).

Kaleme aldığı kitapların yanı sıra değişik gazete ve dergilerdeki yazılarıyla dolu dolu bir ömür geçiren Mustafa Necati Sepetçioğlu için 1970 yılı, Türk kültür ve edebiyatı içindeki asıl yerini edinmesi bakımından önemli bir dönüm noktasıdır. Bu tarihten sonra roman türüne yoğunlaşan Sepetçioğlu; “Dünkü Türkiye”, “Bugünkü Türkiye” ve “Yarınki Türkiye” adlarıyla üç büyük cilt şeklinde tasarladığı romanlarının ilk büyük örneğini 1971’de Kilit ile verir. Malazgirt Zaferi’nin dokuz yüzüncü yıl dönümü münasebetiyle yazdığı bu tarihî romanı, Türk-İslam sentezi düşüncesiyle kaleme aldığı diğer romanlar takip eder (Argunşah 1990: 296). Onun tarihi romanlara yönelmesinde, hem Türk milletine kendi tarihini öğreterek kendilerine ve milletlerine inanmalarını sağlamak hem de mazinin tecrübesiyle geleceği aydınlatmak düşüncesi etkili olur (Zengin 2000: 192).

Tarihî roman yazmayı kendisi için adeta bir görev bilen Sepetçioğlu, Türk tarihini bir bütün olarak görmüş ve tarihte devamlılık ilkesini benimsemiştir. Dolayısıyla eserlerinde geçmiş ve geleceği, şimdiki zamanın içinde vermiştir. Fakat bu bütünlük anlayışının yanında Türk tarihinin İslamiyet tesirindeki dönemlerini müstesna bir tarihsel dönem olarak kabul etmiş ve eserlerinde kurguladığı kahramanlarda Müslümanlığı ve Türklüğü birlikte yansıtmıştır. Kaleme tarihî romanlarda, didaktik, eğlendirici özellikleri yanında düşündürücü, millî ve manevi değerler aşılayıcı, ulusal bilinç ve tarih şuuru veren, ideolojik kabulleri olan kimi zaman geleneksel kimi zaman da modernist kurgulu romancı tutumundan taviz vermemiştir (Yalçın Çelik 2007: 45).

“Çağımızın Dede Korkut”u (Günay 2007: 5) olarak anılan Mustafa Necati Sepetçioğlu, yaşadığı yıllarda itibar gören öztürkçeçilik, varoluşçuluk, toplumcu gerçekçilik hareketlerine yönelmemiş; eserlerinde Anadolu insanını doğal hâliyle ve günlük konuşma diliyle yansıtmaya çalışmıştır. Fakat birçok kelimenin yazımında, güncel fonetik biçimi yerine geçmişte kullanılan veya geçmişte kullanıldığını varsaydığı şekillerini tercih etmiştir (Özkan 2007: 253). Böylece eserlerinde kendine has bir dil ve üslup geliştirmiştir.