Madde Detay

Nihal Hanım ve Muhtar Asena'nın kızı olarak İstanbul'da doğdu. Babası susam ticaretiyle uğraşan, zengin ve tutucu biridir. Dedesi Atatürk'ün arkadaşlarından, onunla birlikte Samsun'a çıkan ve CHP Gümüşhane milletvekili olan Ali Şevket Öndersev'dir. Şair İnci Asena da kardeşidir. Duygu Asena, Kadıköy Özel Kız Kolejini bitirdikten sonra 1972 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Pedagoji Bölümünden mezun oldu. Burada son sınıf öğrencisiyken Gültekin Gürgen ile evlendi fakat daha sonraki yıllarda boşandı. İstanbul Üniversitesi Çocuk Evi’nde ve Haseki Hastanesi Çocuk Kliniği'nde iki yıl süreyle pedagog olarak çalıştı. 1972 yılında Hürriyet gazetesinde fotomodel olarak işe girdi. İki hafta sonra gazetenin Kelebek isimli ekinde kendi adı yerine Şirin imzasını kullanarak yazılar yazmaya başladı. Kısa bir süre Ayrıntı Haber gazetesinde muhabirlik yaptı. 1976 ve 1978 yılları arasında Man Ajans'ta metin yazarı olarak çalıştı. 1978'de Gelişim Yayınları'na genel yayın yönetmeni olarak girdi ve burada Kadınca dergisini yönetmeye başladı. Ayrıca Onyedi, Kim, Ev Kadını, First, Bella Bayan ve Negatif gibi dergileri de yönetti. Daha sonraki yıllarda Milliyet, Sabah, Söz, Cumhuriyet, Güneş, Yarın ve Vatan gazetelerinde köşe yazarlığı, röportaj yazarlığı ve yöneticilik yaptı. Asena, 1988 ve 1995 yılları arasında üç film ve bir dizide rol aldı. Oynadığı ilk film olan "Umut Yarına Kaldı"da bir hayat kadınını, "Yarın Cumartesi" adlı filmde Nurten adlı bir kadını, "Bay E"de bir kadını, "Süper Baba" dizisinde de kendisini canlandırdı. 1992 ve 1997 yılları arasında TRT 2'de yayımlanan "Ondan Sonra" adlı programı hazırlayıp sundu. Asena, 1997 yılında Milliyet gazetesinin Haydi Güneydoğu'ya adlı kampanyasıyla beraber her hafta Güneydoğudaki illere gitti ve oradaki kadınların yaşamına tanık oldu. 2004 yılında Asena'ya beyin tümörü teşhisi konuldu. Bu dönemde bir ameliyat geçirse de yazmaya devam etti. 30 Temmuz 2006 tarihinde tedavi gördüğü sırada vefat etti.

Asena'nın ilk yazısı 10 Eylül 1972'de Hürriyet gazetesinde yayımlandı. Gazetedeki ilk yazılarında kadınlarla, evlilik, boşanma ve toplumsal sorunlarla ilgili yazılar yazdı. Daha sonra Kadınca dergisinin yöneticiliğine geçtiğinde kadın hakları, tecavüz, kadına şiddet, cinsellik ve kadınların sağlık sorunlarını kaleme aldı. Yazarın ilk romanı Kadının Adı Yok, 1987 yılında yayımlandı. Kitap bir yıl içinde kırk baskı yaparak bir ilke imza attı. Asena, kitapta adsız bir kadın karakterin çocukluğundan başlayarak ailesini, genç kızlık serüvenlerini, üniversite hayatını, aşklarını, cinselliğini, evliliğini; kısacası karakterin tüm hayatını, toplumu ve toplumsal cinsiyet rollerini sorgulama süreçlerini anlattı. Romanında Türkiye'de o güne kadar tabu olarak görülen konuları tartışmaya açtı. Romanda adı olmayan kadın karakteri, ataerkil toplumda kadına değer verilmemesi nedeniyle bu şekilde simgeleştirdi. Asena'nın romanda vermek istediği asıl düşünce kadınların “kaderlerine boyun eğmemeleri gerektiğidir. Kendilerine sunulan yasama biçimini kabullenmemeleri ve bağımlı hale gelmemeleridir. Kendi istedikleri şekilde mutlu olarak, direnerek, hayata tutunmaları gerektiğidir. İstemedikleri hiçbir seyi yapmayarak, özgürce davranabilmek için eşitsizliğe neden olanlara direnmeyi öğrenmektir" (Büyük, 2010: 51). Romanda Asena'nın kendi yaşadığı olayların izlerine rastlamak da mümkündür. Bu romanla yazar Boğaziçi Üniversitesi tarafından verilen En İyi Yazar Ödülü'nü ve Nokta dergisi tarafından Doruktakiler Ödülü'nü aldı. Kadının Adı Yok Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu tarafından zararlı bulundu ve satışı yasaklandı. Fakat Asena, dava açarak uzun çabalar sonucunda kitabını aklattı ve roman yeniden satılmaya başladı. Kitap Yunanistan, Almanya ve Hollanda'da yayımlandı, Yunanistan'ın çok satan kitaplar listesine girdi. Roman 1988 yılında Atıf Yılmaz yönetmenliğinde filme alındı.

Asena’nın ikinci kitabı Aslında Aşk da Yok 1989 yılında yayımlandı. Asena’nın bu kitabı yazma planı yokken Sabah gazetesi yöneticilerinin gazetenin tirajını arttırmaya yönelik ısrarları üzerine kitabı kaleme almaya başladı. Kadının Adı Yok adlı romanın devamı niteliğinde olan bu kitapta yazar ilk kitabındaki kadın karakterin hayatının nasıl devam ettiğini anlattı. Tekrar evlenen ve bir çocuk sahibi olan başkahramanın evliliğini ve kadın erkek ilişkilerini sorgulamasını konu edindi. Bu kitap da yazarın ilk kitabı gibi çok sayıda basıldı; Almanya, Yunanistan ve Hollanda’da da yayımlandı.

1992'de on üç öykü ve bir masaldan oluşan Kahramanlar Hep Erkek yayımlandı. Kitaptaki kahramanların hepsi erkek gibi görünse de Asena aslında okuyucuda bir farkındalık yaratmak istedi. Hayatta gerçekten kahramana ihtiyaç olup olmadığını sorguladı ve her bireyin özgür yaşaması gerektiğini anlattı. Kitapta intihar, yasak aşk, aldatma, şiddet ve evlilik gibi konulara değindi.

1994 yılında yayımlanan Değişen Birşey Yok’da Asena, Kadınca dergisinde, 1980 ve 1991 yılları arasında yazdığı otuz sekiz yazıyı derledi. Bu kitap basıldığı ilk hafta yetmiş bin adet satarak yeni bir rekora imza attı. Yazılarının üzerinden yıllar geçse de yazdıklarının ve özellikle kadınlara ilişkin sorunların kitabın basıldığı dönemde de hâlâ geçerli olduğunu belirten Asena, değişim yok gibi görünse de aslında bunların boşa olmayacağına dair olan umudunu dile getirdi. 1995 yılında ikinci kez Boğaziçi Üniversitesi öğrencileri tarafında En İyi Yazar ödülünü aldı.

Asena'nın beşinci kitabı Aynada Aşk Vardı'da Nilüfer, Nilgün ve Nil adında anneanne anne ve torun ilişkileri bulunan üç farklı kuşaktan olan kadınların yaşamlarını konu edindi. Kitapta karakterlerin hepsine eşit oranda yer veren yazar, bu üç kadının genç kızlıklarından itibaren aşklarını, mutluluklarını, hüzünlerini ve acılarını anlattı. Yazar şahit olduğu hayatlardan yaptığı gözlemler sonucunda bu eserinde aşk kavramını sorguladı.

2001 yılında yayımlanan Aslında Özgürsün adlı romanda Asena bugüne kadar Türkiye'de olmayan bir şeyi gerçekleştirdi: Kitap basılmadan bir yıl önce bölümler halinde okurların beğenilerine göre internet ortamında yayımlamaya başlandı. Okuyucuların isteklerinin yön verdiği bu eser daha sonra kitap haline getirildi ve basıldı. Bu nedenle interaktif bir kitap olarak değerlendirildi. Asena kitapta çocukluktan beri arkadaş olan Berna ve Belgin adlı iki kadının hayatlarındaki sorunlarını, psikolojilerini, kimliklerini bulma çabalarını, toplumsal cinsiyet rollerine ve erkeklere karşı olan bakışlarını anlattı.

Asena'nın yedinci kitabı olan Aşk Gidiyorum Demez 2003 yılında yayımlandı. Yazar bu romanında nişanlı olan Demet ile Sinan'ın ve evli olan Selin ile Bora'nın hikâyelerini anlattı. Nişanlısıyla olan ilişkisini sorgulayan Demet ve karısını aldatan Bora'nın birbirlerine âşık olmalarıyla gelişen olaylar sonucunda Asena; dört farklı kahramanın bakış açısından aşk, evlilik, sadakat, aldatma, kıskançlık, aile, özgürlük, eşitlik ve ataerkillik gibi kavramları sorguladı.

Yazar ölümünden önce yayımlanan son kitabı Paramparça'da biseksüellik ve eşcinsellik konularını işledi. Gerçek bir hikâyeden yola çıkan Asena romanda evli ve çocuklu olan bir erkeğin başka bir erkekle olan ilişkisini ve bu nedenle ikiye bölünmüş olan durumunu anlattı. Yazar romanda eşcinsel biriyle evlendirilmiş olan kadının durumuna da değindi.

2005 yılında Duygu Asena Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından verilen Türkiye Gazetecilik Başarı Ödülleri'nde Nezih Demirkent Özel Ödülü'ne layık görüldü. Asena'nın ölümünden sonra Doğan Kitap ve PEN Türkiye Merkezi onun adına ödüller koydu.

Asena'nın ölümünden önce onunla yapılan söyleşi sonucunda Zeki Coşkun ve Ayşe Emel Coşkun tarafından yazılan Ben Duygu isimli kitap Asena'nın ölümünden sonra 2008 yılında yayımlandı. Kitapta yazarın hayatı, kitaplarını yazma serüveni, kendisine gelen eleştiriler, gazetecilik ve dergicilik dönemleri ele alındı.

Yazarın ölümünün onuncu yılında basılan Orada Kadınlar Var Mı? adlı eser Şadan Maraş Öymen tarafından Asena'nın 1978 ve 2004 yılları arasında yazdığı makalelerden yüz ellisinin derlenmesiyle oluşturuldu. Asena bu makalelerinde kadın erkek ilişkileri, toplumsal cinsiyet yargıları, evlilik ve aile kurumları, ataerkillik, kürtaj, tecavüz, bekâret, kadına şiddet ve eşcinsellik gibi kavramları konu edindi.

2019'da Duygu Asena'nın 1980'li yıllarda yaptığı çeşitli gazetelerde yayımlanan söyleşileri derlendi ve Zamana Değen Sorular adıyla yayımlandı. Atilla İlhan, Süleyman Demirel, Erdal İnönü, Atıf Yılmaz, Sezen Aksu, Şener Şen, Tarık Akan, Levent Kırca, Metin Akpınar, Türkan Şoray, Kadir İnanır ve Müjde Ar gibi sanat, edebiyat, sinema ve siyaset dünyasından önemli isimlerle yaptığı röportajlarda kadın erkek ilişkilerini konu edindi.

Duygu Asena Türkiye'de 1980'li yıllardan sonra başlayan ikinci dalga feministlerin edebiyattaki öncülerinden biri sayıldı. O, tüm kitaplarında kadınların ataerkil toplum içinde yaşadığı sorunlardan, baskılardan ve onların karşılaştıkları yargılardan bahsetti. Kadınların hayatın her alanında özgür ve eşit olabilmelerini savundu. Eserleri ve fikirleri dolayısıyla eleştirilse de fikirlerinden vazgeçmedi. Asena yazdığı tüm romanlarda ve öykülerde karakterlerinin yaşadığı duyguları gerçekçi bir şekilde aktardı. Okurların yazarın karakterlerinde kendilerinden bir şeyler bulmaları sonucunda yazarın eserleri çok fazla okundu ve basıldı. Asena'nın sade ve akıcı dili ile çarpıcı üslubu onun çok okunmasını sağladı.