Madde Detay

Karapapak-Terekeme Türklerine mensup olan Şevki Halıcı, 1930'da Ardahan’ın Çıldır ilçesine bağlı Akçakale köyünde dünyaya gelmiştir. Âşık, ilk eğitimini köyünde açılan Millet Mektebi’nde almıştır. Burada altı ay kadar eğitim gördükten sonra, ailesi ile birlikte Ardos köyüne göç eden Halıcı, ilkokul üçüncü sınıfı bitirinceye kadar da burada eğitim görmüştür. Dolayısıyla âşığın eğitimi bu üç yıldan ibarettir (Cemiloğlu 1999: 35-36). Zengin bir âşıklık ve hikâyecilik geleneği içerisinde büyüdüğü anlaşılan Halıcı, çok küçük yaşlardan itibaren âşıklık geleneğine ilgi duymuş ve âşıkların söylediği şiirleri ezberleyerek yalnız kaldığı zamanlarda gizli gizli okumaya başlamıştır. Bahsi geçen zengin gelenek içerisinde yetişmeye devam eden Halıcı; köyünde bulunan Feyzullah Saraç ve Camuşlu köyünde bulunan Cemal Hoca’dan halk şiiri, Âşık Mansur’dan da saz dersi alarak kendisini yetiştirmiş, daha delikanlı çağındayken saz çalıp şiir söylemeye ve küçük toplantılarda hikâye anlatmaya başlamıştır. O yıllarda yavaş yavaş düğünlerde, kahvelerde türkü söyleyip hikâye anlatarak para kazanan Şevki Halıcı, daha sonra Kars’ta yer alan bir kahvede Âşık Şenlik’in oğlu Âşık Kasım ve torunu Âşık Nuri ile “meclis geçirme”ye başlamıştır. Şevki Halıcı daha sonra 4 Nisan 1951 tarihinde askerlik görevini yapmak üzere Erzurum’a gitmiştir. Âşıklık sanatındaki ustalığı birliğinde de onu ünlü hâle getirmiş, asker ocağında da zaman zaman yapılan toplantıların aranan âşığı olmuştur. 1953'te askerlik görevini tamamlayan Şevki Halıcı, Kars Fayton Pazarı’ndaki Kafkas Kıraathanesi’nde âşıklığa devam etmiştir. 1951'de geçimini bir düzene koyma düşüncesiyle Kars Sağlık Müdürlüğü’nde hizmetli kadrosu ile çalışmaya başlamıştır. Yaklaşık bir yıl kadar çalıştıktan sonra, memuriyetten ayrılarak yine âşıklık sanatına dönmüştür. 1969'dan itibaren Kars merkeze yerleşen ve orada hem âşıklık geleneğini sürdüren hem de bakkal çalıştıran Âşık Halıcı, yaklaşık olarak yirmi yıl bu işini devam ettirmiştir. 1986'da ise âşık, hâlen daha yaşamakta olduğu İzmit’in Körfez ilçesine göç etmiştir. 1949'daki kısa evliliğinden sonra, 1954'te Sara adlı bir kızla evlenen âşık, onu 1992'de kaybedince 1998'de Zeynep adlı bir hanımla üçüncü kez evlenmiştir. Âşığın bu evliliklerinden iki kız bir erkek olmak üzere üç çocuğu olmuştur. 1989'da hacca giden Âşık Şevki Halıcı, çevresi tarafından artık hoş karşılanmayacağı düşüncesi ile sazı, sözü ve hikâyeciliği tamamen bırakmıştır (Cemiloğlu 2000: 2-3). Halıcı, 2015 yılında vefat etmiştir.

Âşıklık geleneğinin aktif bir şekilde yaşatıldığı Kars bölgesinde yetişen Âşık Şevki Halıcı, özellikle Âşık Şenlik’ten etkilenmiştir. Âşık Şenlik’in efsanevi kişiliği, onun üzerinde derin izler bırakmıştır. Âşık Şevki Halıcı, âşıklığın üç şeyle olduğuna dikkat çekmektedir. Bunlardan birincisi gelenek içerisinde “badeli âşık” ya da “hak âşığı” denilen ve ilahi ilhamla kazanıldığına inanılan âşıklık, ikincisi acı ile, keder ile, özellikle de sevgiliye kavuşamama sonucu olan âşıklık, üçüncüsü ise çalışma neticesinde kazanılan âşıklık. Şevki Halıcı, kendi âşıklığını üçüncü gruba dâhil etmektedir. Âşık Şevki Halıcı, Kars makamları içerisinde özellikle Azerbaycan havalarını çok iyi icra etmektedir (Cemiloğlu 2000: 6). Bununla birlikte Âşık Şevki Halıcı, 72 tane makamı çalıp söyleyebilmektedir (Cemiloğlu ve Atalay 2001: 74). Âşık Şevki Halıcı’nın âşıklık geleneğindeki asıl önemi hikâyeciliğinden gelmektedir. Âşık Şevki Halıcı’nın hikâye üslubunda zaman zaman Terekeme ağız özellikleri görülse de genellikle Türkiye Türkçesi’ne yakın bir üslup kullandığı görülmektedir. Oldukça zengin bir hikâye repertuvarına sahip olan Halıcı’nın bildiği hikâyelerden bazıları şunlardır: “Cihan Abdullah”, “Tufarganlı Abbas”, “Diligam Yahya Bey”, “Tahir Mirza”, “Emrah ile Selvi”, “Sevdakâr”, “Haydar Bey”, “Kerem ile Aslı”, “Latif Şah”, “Öksüz Vezir”, “Salman Bey”, “Şeyh Sanan ile İbare Sultan”, “Zulum Hüseyin” “Köroğlu’nun Oltu Kolu”, “Köroğlu’nun Silistreli Hasan Paşa Kolu” (Türkmen ve Cemiloğlu 2009: 16). Âşık Şevki Halıcı’nın hikâyelerinin Türk Dil Kurumu tarafından yapılan bir projeyle kitap hâline getirilmesi, aslında onun hikâye anlatma geleneği açısından ne kadar önemli bir yerde durduğunun da açık göstergesidir.