Madde Detay

Sivas’ta dünyaya geldi. Babası Ömer Lütfi Bey, annesi Huriye Hanım'dır. İlkokulu Sivas’ta bitiren Vehbi Cem, Sivas Sultanisi'nin ilk kısmını 1924’te tamamlayarak İzmir Erkek Öğretmen Okulu'na gitti. 1930’da mezun oldu ve Merzifon’a ilkokul öğretmeni olarak atandı (Necatigil 1995: 51). Bu süre içerisinde Gazi Eğitim Enstitüsü'nün Türkçe Bölümü'nü bitirdi ve 1938’de Türkçe öğretmeni olarak Sivas’a atandı. Merzifon’da başladığı folklor araştırmalarını burada da sürdürdü. Ahmet Kutsi Tecer’in bu şehirde başlattığı folklor araştırmalarını onun açtığı yoldan devam ettirdi (Yalçın 2001: 109). Halk Şairlerini Koruma Derneği’nin düzenlediği Halk Şairleri Bayramı’nı düzenli olarak her yıl gerçekleştirdi. Sivas’ta bulunduğu sürede bu etkinlikleri devam ettirdi ve böylece bir anlamda Ahmet Kutsi Tecer’in başlattığı halk şairlerinin tanıtılması işini üstlenmiş oldu.

Sivas’tan sonra Erzincan’a öğretmen olarak atandı. Bir müddet sonra Eskişehir Anadolu Lisesi edebiyat öğretmenliği göreviyle ölünceye kadar yaşayacağı bu şehre gitti. Erzincan ve Eskişehir’de de folklor araştırmalarına yörenin kültürü ile ilgili incelemelere devam etti. Yaklaşık otuz dokuz yıl Türkçe ve edebiyat öğretmenliği yaptıktan sonra 1969’da emekli oldu. Eskişehir’de kurduğu düzeni bozmadan çalışmalarını devam ettiren Vehbi Cem Aşkun, 8 Ocak 1979 tarihinde geçirdiği bir rahatsızlığa bağlı olarak vefat etti. Mezarı bu şehirdedir.

Şiirlerinde ve araştırmalarında Vehbi Cem Aşkun imzasının yanında “Ahmet Yılmaz, Çağatay, O. Tekin” müstearlarını kullanan Vehbi Cem Aşkun, daha öğretmen okulu yıllarında İzmir’de başladığı yayın faaliyetlerine ölünceye kadar devam etti. İlk yazılarını ve şiirlerini İzmir’de Yeni Asır, Hizmet, Fikir gibi gazete ve dergilerde yayımladı. Ahenk, Halkın Sesi, Anadolu gazeteleri onun İzmir’de çalışmalarını gönderdiği diğer yayın organları oldu.

Merzifon’da göreve başladıktan sonra bu bölgedeki şairler üzerine bir çalışma yaptı ve bunları Merzifon Şairleri (1937) ismiyle yayımladı. Merzifon’da bulunduğu yıllarda Taşan dergisinde çeşitli yazılar kaleme alan Vehbi Cem Aşkun, Pîrî Baba (1947) ve Kurtulan Merzifon (1956) isimli çalışmalarını yine bu yıllarda yaptığı araştırmalardan hareketle yayımladı.

Vehbi Cem Aşkun’un Sivas’ta bulunduğu yıllar oldukça verimli geçti. Ahmet Kutsi Tecer’in bu şehirde başlattığı halk edebiyatı, halk şiiri, halk şairleri ve Sivas folkloru konusundaki çalışmalara devam etti. Başta Kızılırmak ve 4 Eylül gazeteleri olmak üzere Feyzi Kutlu ve Ahmet Göze ile birlikte çıkardıkları Sivas Postası ve Ülke gazetelerinde yazarlık ve yöneticilik yaptı. Sivas Halkevi’nin çıkardığı 4 Eylül gazetesindeki yazıların önemli bir kısmını kendisi hazırladı. Bu yazılarında Sivas’ın tanınmış simalarının yanında bu bölgede yetişen halk şairlerini ve Sivas folklorunu ele aldı. Bu yazılar Sivas Halkevi adına yaptığı, Sivas folkloruna ait çok önemli malzemeleri ihtiva eden ve ilk cildini 1941, ikinci cildini 1943’de yayımladığı Sivas Folkloru isimli çalışmasının esasını oluşturdu. Sivas’ta bulunduğu yıllarda Yayla (1944-1946) isminde bir de dergi çıkaran Vehbi Cem Aşkun, Çığır, Dikmen, Sanat, Ulus gibi gazete ve mecmualarda Sivas’ta bulunduğu yıllarda kaleme aldığı şiir ve yazılarını yayımladı. Uzun yıllar Sivas’ta kalan ve bölge insanı tarafından çok sevilen Emrah ile Ruhsati konusunda daha önce Eflatun Cem Güney ve Ahmet Kutsi Tecer’in yaptığı ancak bir araya getirip yayımlama fırsatını bulamadıkları çalışmalardan da istifade ederek ortaya çıkardığı Büyük Halk ve Saz Şairi Emrah, Seçme Şiirler ve Selvican Hikâyesi (1942) ve Büyük Halk ve Saz Şairi Âşık Ruhsati (1945) isimli kitapları, Sivas Kongresi (1945); Sivas Şairleri (1948) ve 1964 yılında Eskişehir’de yayımladığı Sivas Sultanı Kadı Burhaneddin isimli çalışmaları, Sivas yıllarına ait birikimin neticeleri oldu.

Terzi Baba ve Erzincan Şairleri (1956) isimli araştırması Erzincan’da bulunduğu yıllarda yaptığı araştırmaların ürünü oldu. Eskişehir ve çevresiyle ilgili araştırmalarını ise Eskişehir ve Uluları (1978) ismiyle yayımlandı. Bunlardan başka Ayet ve Hadislerin Işığında Ahlâk Sohbetleri (1964), Duygu Dünyası Mevlâna -Mesneviden Açıklamalı Seçmeler- (1970) ve Halk Edebiyatında Yerme ve Güldürüler (1973) isimli çalışmalar ondan geriye kalan diğer inceleme ve araştırmalarıdır.

Halk şiirinden önemli ölçüde beslenen ve şiirlerini hece vezniyle kaleme alan Vehbi Cem Aşkun, o döneme ait millî his ve kahramanlık duygularını sade ve akıcı bir dille terennüm etti. Yayladan Sesler -Vatani Şiirler- (1943), Göllerin Musikisi (1949), Geçmiş Günler (1960), Ölümsüz Atamıza Deyişler (1963) bu tarzda kaleme aldığı şiirlerini topladığı kitaplarıdır. Onun şiirlerinde çocuk ve çocuk dünyası önemli ölçüde yer aldı. Öğretici mahiyette kaleme aldığı şiirlerinde öğretmen kimliği ön plana çıktı. Ulusal Duyuşlar (1936), Çocuklara Şiirler (1943) ve Fetih Destanı (1955) kitapları bu tarz şiirlerinden oluşmaktadır. Oğuz Destanı (1935) ve Atatürk Köyünde Uçak Günü (1936) isimli oyunları ise çocuklar için hazırladığı diğer kitaplarıdır. Öksüz Yusuf (1958) isimli bir de hikâye kitabı yayımlayan Vehbi Cem Aşkun 1962’de Kader ismiyle bir de roman kaleme aldı.

Şiir, hikâye, roman ve tiyatro türünde kurmaca birçok esere imza atan Vehbi Cem Aşkun, aynı zamanda bir folklor araştırmacısı olarak tanındı. Ölümünün otuz yedinci yılında memleketi Sivas’ta bir sempozyumla anılan Vehbi Cem Aşkun, Türk edebiyatının üretken bir siması, çocuk edebiyatının samimi bir şairi olmanın yanında halk kültürüne ait derleme ve araştırmalarıyla da önemli hizmetlerde bulunmuş bir isimdir. Yaşadığı dönemde genç şairler için bir ilham kaynağı olan Vehbi Cem Aşkun, kendi döneminde ve daha sonraki yıllarda folklor araştırmaları yapanlar için de ufuk açıcı oldu.