Madde Detay

Aydın'ın Nazilli ilçesine bağlı Kuyucak köyünde 1268/1851 yılında doğdu. Asıl adı Mehmed Âtıf'tır. Şiirlerinde Âtıf mahlasını kullandı. Kuyucaklı-zâde sanıyla tanındı. Bir süre Mısır'da okuduğu için Mısır Mollası diye anılan Abdurrahmân Nâfiz Efendi'nin oğludur. Mehmed Âtıf tahsilini İstanbul'da tamamladı, kısa bir süre Mısır'da bulunarak burada Mısır ulemasından tefsir sahibi Şeyh İbrâhim Es-sakâ adlı bir zattan ayrıca tefsir ve hadis okudu. Sonra İstanbul'a gelerek Mısır ulemasının metoduyla ders verdi ve icazet vermeye muvaffak oldu. Vakıflar İdaresinde görev yaptı. Evkaf Nezareti İdare Meclisi Başkanı oldu. 1316/1898 senesinde İstanbul'da vefat etti. Süleymaniye Camisi haziresine defnedildi. Aydın Şairleri ve Müellifleri adlı eserde doğum ve ölüm tarihleri 1281/1864-1328/1910 olarak verilmiştir (Özkaynak 1944: 25, 26).

Eserleri şunlardır:

1. El-İmdâd Bi-Ma'rifeti Uluvvi'l-İsnâd: Ders aldığı hocaların ilmî silsilelerini anlatan bir eserdir. Osmanlı Müellifleri'nde (Bursalı Mehmed Tahir 1333: 388) bu eserin basıldığı belirtiliyorsa da Özege Kataloğu'nda böyle bir esere rastlanılamadı.

2. Şerh-i Kânûnnâme-i Arâzî: İstanbul'da 1316/1898 senesinde 338 sayfa hâlinde basıldı.

Osmanlı Müelifleri'nde Mehmed Âtıf'ın bu eserlerinden başka okuttukları muhtelif kitaplara talikat yaptığı, bazı meselelerin halline dair risaleler yazdığı, Kitâb-ı Şirket'in sonuna kadar Mecelle'ye şerh yaptığı bildiriliyorsa da bu eserler hakkında başka malumat verilmemiş, basılıp basılmadığı konusunda da açıklama yapılmamıştır (Bursalı Mehmed Tahir 1333: 388).

Aruz veznine hakim bir şair olan Âtıf, batı kültürüne inanmış bir kişiydi. Yenilik fikirleriyle çevresini aydınlattı (Ünver 2002: 26). Osmanlı Müellifleri'nde de Mehmed Âtıf hakkında şöyle denmektedir: "Terakkiyât-ı garbiyyeden haberdâr, efâzıldan gâyet fatîn bir zât idi" (Bursalı Mehmed Tahir 1333: 388).

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. I. İstanbul.

Özkaynak, K. (1944). Aydın Şairleri ve Müellifleri. Aydın.

Ünver, N. (2002). "Âtıf". Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. C. II. Ankara: AKM Yay. 26.