İSMAİL HAKKI, Bereket-zâde

(d. 1267/1851 - ö. 1337/1918)
yazar
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

7 Receb 1267/9 Mayıs 1851'de Zincirlikuyu’da Atîk Ali Paşa Mahallesi’nde doğdu. Babası, bugünkü Erzincan’ın Kemaliye ilçesinden Bereketoğulları ailesine mensup olan kapıçuhadarlığı yapmış el-Hâc Hasan Basrî Ağa (ö.1852)’dır. Ağabeyi Mehmed Râsim Bey, 12.08.1846 tarihinde doğmuş, iyi bir eğitim alarak çeşitli memuriyetlerde bulunmuş ve 30.05.1904 tarihinde ölmüştür. İlk eğitimini üvey babası Masalı Şeyh Mehmed Efendi’den alan İsmail Hakkı, Canfeda Hatun Mektebinde, Fatih’teki Hafız Paşa Mektebinde, Mülkiye Mektebinde ve Dârü’l-Fünûnda eğitim almıştır. Bir yandan geleneksel yöntemlere bağlı kalan medreselerde ve Batılı anlamda eğitim yapan mekteplerde öğrenim görürken bir taraftan da Şeyh Temîmî, Arnavut Tahsîn Efendi, Bingazili Ahmed Şetvân, Abdî Bey (Abdullâh er-Rûmî), Hâfız İsmâil Efendi, Basriyyûn Ahmed Efendi gibi dönemin ünlü isimlerinden dersler almıştır.Öğrencilik yıllarından itibaren İbret, Sırât-ı Müstakîm, Sebîlü’r-Reşâd ve Kelime-i Tayyibe başta olmak üzere, çeşitli gazete ve dergilerde ilmî, fikrî ve siyasî makaleler yazmıştır. 1873’te İbret gazetesi kapatılınca Namık Kemal’le birlikte sürgüne gönderilmiştir. Aslen hukukçu olmakla birlikte, sürgüne gönderildiği Akka’da bir süre öğretmenlik, 1876-1878 yılları arasında Akşehir’de kaymakamlık yapmıştır. 1878 yılından vefat ettiği 1918 yılına kadar hukuk alanında çeşitli görevler almıştır.

Almış olduğu çok yönlü eğitim onun değişik konularda eser vermesinde ve konulara farklı açılardan bakabilmesinde etkili olmuştur. Arapça, Farsça, Fransızca, Rumca bilen İsmail Hakkı belagat, imla, noktalama, tarih, din, fıkıh gibi konularda telif ve tercüme 13 mensur eser (Esrâr-ı Belâgat, Meşveret, Osmanlı Sarfının Mebâdîsi, Yâd-ı Mâzî, Bekâ-yı Saltanat-ı Osmâniyye, Envâr-ı Kur’ân, İsbât-ı Vâcib, Menâkıb-ı Seniyye, Metâlib-i Âliye, Necâib-i Kur’âniyye, Rehber-i Sa’âdet, Suriye Muzafferiyâtı, Tenâkuz-ı Fıkhî) kaleme almıştır. Bunun yanında bazı şiir denemelerinde de bulunmuştur. Eserlerinde “İsmail Hakkı” ve “Hakkı” isimlerinin yanında, “Muhsin” takma adını kullanmıştır.

Kaynakça

Akün, Ömer Faruk (1972). Namık Kemal’in Mektupları. İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Yay.

Aydoğan, Bedri (2003). “Namık Kemal’in Magosa Sürgünlüğü”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-Dergisi 12/12: 15-28.

Güven, Mümtaz Habip (hzl.) (1997). Bereketzâde İsmail Hakkı Yâd-ı Mâzî. İstanbul: Nehir Yay.

Gürbüz, Mehmet (2008). “Bereketzâde İsmail Hakkı’nın İmlâ Konusundaki Görüşleri”. Turkish Studies 3/6: 320-336.

Gürbüz, Mehmet (2010). Esrâr-ı Belâgat’ta Fesahata Dair”. Adıyaman Üniversitesi Ulusal Eski Türk Edebiyatı Sempozyumu (15-16 Mayıs 2009 - Adıyaman) – Bildiriler. Edt. Süleyman Çaldak, İ. Halil Tuğluk. Ankara: Adıyaman Üniversitesi Yay. 333-348.

Okuyan, Mehmet (1994). “Bereketzâde İsmail Hakkı”. İslam Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 490.

Özel, Mustafa (2002). “Son Dönem Osmanlı Tefsir Tarihinden Bazı Portreler II”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XVI: 124.

Yiğitoğlu, Osman (2005). Bereketzâde İsmail Hakkı (1851-1918) ve Anılarına Göre Son Dönem Osmanlı Toplumu. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. MEHMET GÜRBÜZ
Yayın Tarihi: 05.06.2013
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1CÂMÎ, Ahmed Câmî Efendi, İstanbullud. ? - ö. 1853Doğum YeriGörüntüle
2ZİHNÎ, Mehmed Zihnî Efendid. 1846 - ö. 1913Doğum YeriGörüntüle
3Lütfullah Sami Akalınd. 2 Kasım 1924 - ö. 23 Ocak 2005Doğum YeriGörüntüle
4EDHEM, Kadı-zâde Edhem Efendid. 1851 - ö. 1912Doğum YılıGörüntüle
5HIFZÎd. 1851 - ö. 1892Doğum YılıGörüntüle
6ÂTIF, Kuyucaklı-zâde Mehmed Âtıfd. 1851 - ö. 1898Doğum YılıGörüntüle
7SUZANÎ, Nimetullahd. 1855 - ö. 1918Ölüm YılıGörüntüle
8MUHAYYİRd. 1842 - ö. 1918Ölüm YılıGörüntüle
9FEVZÎ, Ahmed Fevzîd. ? - ö. 1918Ölüm YılıGörüntüle
10MERKEZ-ZÂDE ŞÜKRÜd. 1853 - ö. 1916MeslekGörüntüle
11MEYLÎ, Ebussuûd-zâde Mehmed Çelebid. 1524-25 - ö. 1563-64MeslekGörüntüle
12HÜSEYİN KÂZIM, Kavalalıd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
13TAKÎ, Takiyeddîn Mehmed Paşad. ? - ö. 1893Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14SUN’Î, İbrâhîm Sun‘îd. 1822 - ö. – ö.?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15HAMİYET ZEHRÂ HANIMd. ? - ö. 1896\'dan sonraAlan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16TÂHİR AHMED EFENDİ, Hanîf-zâded. ? - ö. 1802-03Madde AdıGörüntüle
17ME’ÂBÎ, Lağımcıbaşı-zâde Şeyh Hacı Ahmed Me’âb Efendid. ? - ö. 1798-99Madde AdıGörüntüle
18İSMÂİL DEDE EFENDİ, Hammâmî-zâded. 1778 - ö. 1846Madde AdıGörüntüle