İSMAİL HAKKI, Bereket-zâde

(d. 1267/1851 - ö. 1337/1918)
yazar
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

7 Receb 1267/9 Mayıs 1851'de Zincirlikuyu’da Atîk Ali Paşa Mahallesi’nde doğdu. Babası, bugünkü Erzincan’ın Kemaliye ilçesinden Bereketoğulları ailesine mensup olan kapıçuhadarlığı yapmış el-Hâc Hasan Basrî Ağa (ö.1852)’dır. Ağabeyi Mehmed Râsim Bey, 12.08.1846 tarihinde doğmuş, iyi bir eğitim alarak çeşitli memuriyetlerde bulunmuş ve 30.05.1904 tarihinde ölmüştür. İlk eğitimini üvey babası Masalı Şeyh Mehmed Efendi’den alan İsmail Hakkı, Canfeda Hatun Mektebinde, Fatih’teki Hafız Paşa Mektebinde, Mülkiye Mektebinde ve Dârü’l-Fünûnda eğitim almıştır. Bir yandan geleneksel yöntemlere bağlı kalan medreselerde ve Batılı anlamda eğitim yapan mekteplerde öğrenim görürken bir taraftan da Şeyh Temîmî, Arnavut Tahsîn Efendi, Bingazili Ahmed Şetvân, Abdî Bey (Abdullâh er-Rûmî), Hâfız İsmâil Efendi, Basriyyûn Ahmed Efendi gibi dönemin ünlü isimlerinden dersler almıştır.Öğrencilik yıllarından itibaren İbret, Sırât-ı Müstakîm, Sebîlü’r-Reşâd ve Kelime-i Tayyibe başta olmak üzere, çeşitli gazete ve dergilerde ilmî, fikrî ve siyasî makaleler yazmıştır. 1873’te İbret gazetesi kapatılınca Namık Kemal’le birlikte sürgüne gönderilmiştir. Aslen hukukçu olmakla birlikte, sürgüne gönderildiği Akka’da bir süre öğretmenlik, 1876-1878 yılları arasında Akşehir’de kaymakamlık yapmıştır. 1878 yılından vefat ettiği 1918 yılına kadar hukuk alanında çeşitli görevler almıştır.

Almış olduğu çok yönlü eğitim onun değişik konularda eser vermesinde ve konulara farklı açılardan bakabilmesinde etkili olmuştur. Arapça, Farsça, Fransızca, Rumca bilen İsmail Hakkı belagat, imla, noktalama, tarih, din, fıkıh gibi konularda telif ve tercüme 13 mensur eser (Esrâr-ı Belâgat, Meşveret, Osmanlı Sarfının Mebâdîsi, Yâd-ı Mâzî, Bekâ-yı Saltanat-ı Osmâniyye, Envâr-ı Kur’ân, İsbât-ı Vâcib, Menâkıb-ı Seniyye, Metâlib-i Âliye, Necâib-i Kur’âniyye, Rehber-i Sa’âdet, Suriye Muzafferiyâtı, Tenâkuz-ı Fıkhî) kaleme almıştır. Bunun yanında bazı şiir denemelerinde de bulunmuştur. Eserlerinde “İsmail Hakkı” ve “Hakkı” isimlerinin yanında, “Muhsin” takma adını kullanmıştır.

Kaynakça

Akün, Ömer Faruk (1972). Namık Kemal’in Mektupları. İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Yay.

Aydoğan, Bedri (2003). “Namık Kemal’in Magosa Sürgünlüğü”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü e-Dergisi 12/12: 15-28.

Güven, Mümtaz Habip (hzl.) (1997). Bereketzâde İsmail Hakkı Yâd-ı Mâzî. İstanbul: Nehir Yay.

Gürbüz, Mehmet (2008). “Bereketzâde İsmail Hakkı’nın İmlâ Konusundaki Görüşleri”. Turkish Studies 3/6: 320-336.

Gürbüz, Mehmet (2010). Esrâr-ı Belâgat’ta Fesahata Dair”. Adıyaman Üniversitesi Ulusal Eski Türk Edebiyatı Sempozyumu (15-16 Mayıs 2009 - Adıyaman) – Bildiriler. Edt. Süleyman Çaldak, İ. Halil Tuğluk. Ankara: Adıyaman Üniversitesi Yay. 333-348.

Okuyan, Mehmet (1994). “Bereketzâde İsmail Hakkı”. İslam Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 490.

Özel, Mustafa (2002). “Son Dönem Osmanlı Tefsir Tarihinden Bazı Portreler II”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi XVI: 124.

Yiğitoğlu, Osman (2005). Bereketzâde İsmail Hakkı (1851-1918) ve Anılarına Göre Son Dönem Osmanlı Toplumu. Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. MEHMET GÜRBÜZ
Yayın Tarihi: 05.06.2013
Güncelleme Tarihi: 01.12.2020

Eserlerinden Örnekler


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1EM‘ÂNÎ, Em‘ânî Mehmed Efendid. ? - ö. 1720-21Doğum YeriGörüntüle
2ABDÎ, Subhî-zâde Abdullâhd. ? - ö. 1763/64Doğum YeriGörüntüle
3REŞÎD, Çeşmî-zâde Mustafa Reşîd Efendid. ? - ö. 1770Doğum YeriGörüntüle
4MEHMED ES'AD BEY, Pîrî-zâded. 1851 - ö. 1919Doğum YılıGörüntüle
5HÜSNÎ, Mehmed Hüsnî Efendi, Konyalıd. 1851 - ö. 1888Doğum YılıGörüntüle
6ÂTIF, Kuyucaklı-zâde Mehmed Âtıfd. 1851 - ö. 1898Doğum YılıGörüntüle
7REŞÎD, Şerîf Ahmed Reşîd Paşad. 1858 - ö. 1918Ölüm YılıGörüntüle
8HİCRANÎd. 1855-1860? - ö. 1918?Ölüm YılıGörüntüle
9RİF’AT, Ahmed Rif’at, Çorumlud. 1857 - ö. 1918Ölüm YılıGörüntüle
10REŞÎD, Ebe-zâde/Feyzi-zâde Ahmed Reşîd Efendid. 1744-45 - ö. 1768-69MeslekGörüntüle
11ÂKİF YÛSUFd. ? - ö. 1853\'ten sonraMeslekGörüntüle
12TÂLİB, Seyyid Mustafa Tâlib Efendid. 1788 - ö. 1853MeslekGörüntüle
13SÂBİT, Enderunlu Hasan Sâbitd. ? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14SA'ÎD, Kemâl Paşa-zâde Mehmed Sa'îd Bey, Lastik Sa'îdd. 1848 - ö. 1920Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15RÂ'İF, Mollacık-zâde Mehmed Râ'if Efendid. ? - ö. 1825Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16İsmail Gaspıralıd. 21 Mart 1851 - ö. 24 Eylül 1914Madde AdıGörüntüle
17İsmail Özend. 04 Mart 1971 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18İsmail Uyaroğlud. 1948 - ö. ?Madde AdıGörüntüle