Madde Detay
ÜLFETÎ, İsmail
(d. 1235/1808 - ö. 1315/1898)
âşık
(Âşık / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Asıl ismi İsmail olup, şiirlerinde Ülfetî mahlasını kullanmıştır. Bor’un Çiftçi mahallesinden, Çadırlıoğulları veya Karabacakoğulları diye bilinen ailedendir. Doğum tarihi H.1223/M.1808 olup, Niğde/Bor nüfus kayıt bilgilerine göre mavi gözlü ve buğday benizlidir (Önen 1950: 2). Eğitim durumu, tarikat ehli olup olmadığı, hayatı ve eserleri hakkında kaynaklarda çok kapsamlı bilgi bulunmamaktadır. Geçimini çiftçilik yaparak ve muhtelif meclislerde bağlama çalarak sağladığı söylenen Ülfetî, H.1315/M.1897 tarihinde Bor’da ölmüştür (Niğde İl Yıllığı 1967: 35).
Bor/ Halil Nuri Bey Kütüphanesinde bulunan cönklerde (kütüphanenin yazma eserler bölümü sonraki yıllarda Konya’ya nakledilmiştir) pek çok şiirini gördüğünü söyleyen Ragıp Önen, bu şiirlerden bazılarını Sadeddin Nüzhet Bey’e gönderdiğini belirtir (Önen 1950: 2). Umay Günay, "19. Yüzyıl Konya Âşık Fasılları Düzeni" başlığı altında yaptığı değerlendirmede, bölge âşık düzeni bağlamında Ülfetî ile Âşık Şem’i karşılaşmasını örnek olarak göstermiş, bu karşılaşma çerçevesinde Ülfetî’nin dört koşmasına yer vermiştir (Günay 1986: 49). Âşığın, Niğdenin Sesi ve Yeşil Bor Gazetesi’nin muhtelif sayılarında da şiirleri yayımlanmıştır.
Güçlü bir irticala sahip olduğu bilinen Ülfetî, Orta Anadolu dışına pek çıkmadığı için olsa gerek, şöhreti de yaşadığı bölgenin dışına taşmamıştır. “Ülfetî’yem asla yüzüm gülmedi/Nere tuttum ise testim dolmadı/Hiç kimseden bize imdâd olmadı/Kaldı bir umudum mevlâya kardeş” dizelerinden de anlaşılacağı üzere hayatı sıkıntılar ve yokluklar içinde geçmiştir. Şiirlerinin bir kısmı, daha bilindik kimi bölge âşıklarının şiirlerine karışan Ülfetî’nin eldeki az sayıdaki şiirlerine bakılırsa çağdaşlarının aksine, dilinin oldukça sade olduğu söylenebilir. Kolay söylenmiş izlenimi veren akıcı bir üslubu vardır. Şiirleri şekil olarak sağlam, ahenkli ve anlatım bakımından başarılıdır.
Kaynakça
Bakırcı, Nedim (2009). Niğde Üzerine Şiirler. Niğde: Tekten Mat.
Günay, Umay (1986). Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Niğde İl Yıllığı (1967). “İsmail Ülfetî”. Ankara: Ajans-Türk Matbaacılık.
Önen, Ragıp (2 Ocak Pazartesi 1950). "Ülfeti". Niğde: Yeşil Bor Gazetesi. 2.
Özmen, İsmail (2009). Niğdeli Şair ve Yazarlar. Niğde: Tekten Mat.
Tan, Nail (2006). Altunhisarlı Âşık Kemâlî Baba. Ankara: BRC Basım Mat.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NAMIK ASLANYayın Tarihi: 22.06.2013Güncelleme Tarihi: 12.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Reftârın güzel, güzeller şâhı
Arzu çeker canım efendim seni
Gider akıl baştan bulunmaz gâhı
Görünce ey şâh-ı levendim seni
Efendim dertlerin dermânı sensin
Âşıkların âh u figânı sensin
Cümle güzellerin sultânı sensin
Kim sevmez ey zülf-i kemendim seni
Ne hûb yaratmış seni Lemyezel
Soldurdun benzimi, eyledin gazel
Ağız güzel, gerdan güzel, ten güzel
Kusursuz sevdiğim beğendim seni
Ülfetî bendeni meftun eyleyen
Dü çeşmin yaşını Ceyhun eyleyen
Düşürüp sahraya Mecnun eyleyen
Şimdi buldum Leylâ menendim seni
Önen, Ragıp (2 Ocak Pazartesi 1950). "Ülfeti". Niğde: Yeşil Bor Gazetesi . 2.
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 22.06.2013Güncelleme Tarihi: 12.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Reftârın güzel, güzeller şâhı
Arzu çeker canım efendim seni
Gider akıl baştan bulunmaz gâhı
Görünce ey şâh-ı levendim seni
Efendim dertlerin dermânı sensin
Âşıkların âh u figânı sensin
Cümle güzellerin sultânı sensin
Kim sevmez ey zülf-i kemendim seni
Ne hûb yaratmış seni Lemyezel
Soldurdun benzimi, eyledin gazel
Ağız güzel, gerdan güzel, ten güzel
Kusursuz sevdiğim beğendim seni
Ülfetî bendeni meftun eyleyen
Dü çeşmin yaşını Ceyhun eyleyen
Düşürüp sahraya Mecnun eyleyen
Şimdi buldum Leylâ menendim seni
Önen, Ragıp (2 Ocak Pazartesi 1950). "Ülfeti". Niğde: Yeşil Bor Gazetesi . 2.
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020Eserlerinden Örnekler
Koşma
Reftârın güzel, güzeller şâhı
Arzu çeker canım efendim seni
Gider akıl baştan bulunmaz gâhı
Görünce ey şâh-ı levendim seni
Efendim dertlerin dermânı sensin
Âşıkların âh u figânı sensin
Cümle güzellerin sultânı sensin
Kim sevmez ey zülf-i kemendim seni
Ne hûb yaratmış seni Lemyezel
Soldurdun benzimi, eyledin gazel
Ağız güzel, gerdan güzel, ten güzel
Kusursuz sevdiğim beğendim seni
Ülfetî bendeni meftun eyleyen
Dü çeşmin yaşını Ceyhun eyleyen
Düşürüp sahraya Mecnun eyleyen
Şimdi buldum Leylâ menendim seni
Önen, Ragıp (2 Ocak Pazartesi 1950). "Ülfeti". Niğde: Yeşil Bor Gazetesi . 2.
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Koşma
Reftârın güzel, güzeller şâhı
Arzu çeker canım efendim seni
Gider akıl baştan bulunmaz gâhı
Görünce ey şâh-ı levendim seni
Efendim dertlerin dermânı sensin
Âşıkların âh u figânı sensin
Cümle güzellerin sultânı sensin
Kim sevmez ey zülf-i kemendim seni
Ne hûb yaratmış seni Lemyezel
Soldurdun benzimi, eyledin gazel
Ağız güzel, gerdan güzel, ten güzel
Kusursuz sevdiğim beğendim seni
Ülfetî bendeni meftun eyleyen
Dü çeşmin yaşını Ceyhun eyleyen
Düşürüp sahraya Mecnun eyleyen
Şimdi buldum Leylâ menendim seni
Önen, Ragıp (2 Ocak Pazartesi 1950). "Ülfeti". Niğde: Yeşil Bor Gazetesi . 2.
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | MUHYÎ, Muhyî Mehmed Çelebi | d. ? - ö. 1596 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | NİDAÎ, Niğdeli | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | SADIK | d. 1864 - ö. 1951 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | KEMÂL, Seyyid Ahmed Kemâl Paşa | d. 1808-09 - ö. 1887 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | ŞEM’Î, Mehmed Efendi | d. 1808 - ö. 1881-82 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ÂRİF, Ârif Mehmed Paşa | d. 1808 - ö. 1865 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ALÎ ŞEHBÂZ EFENDİ, Kayserili | d. ? - ö. 1898 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | KEMÂLÎ, Ali Kemâlî Paşa, Erzurumlu | d. 1819 - ö. 1898 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | EDÎB, Ali Edîb Bey | d. 1870-71 - ö. 1898 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | TAHİR | d. 1810 - ö. 1853 | Meslek | Görüntüle |
11 | ŞİVĞA, Luka Beridze | d. 1838 - ö. 1906 | Meslek | Görüntüle |
12 | İRFÂNÎ, Süleyman | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | VELİ, Divriğili | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | FAKİRÎ, Üzeyir Usta | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | REVÂÎ, Mustafa | d. 1805 - ö. 1863 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | ŞİRANİ, Eyüp Seyrani Güneş | d. 1976 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | SEYYAHİ/ÂŞIK ÇELEBİ | d. 1930? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | KANDİLLİ ÂŞIK | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |