Zühtü Bayar

Ayşe Atlanç, Dr. Hikmet Ferda, Güliz Arda, Mehmet Atılgan, Mehmet Selim, Mustafa Santafe, Güngör Okan, Zahit Beğen
(d. 18 Kasım 1943 / ö. 26 Mart 2011)
Şair, çevirmen, denemeci, romancı, hikâyeci
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Niğde’de doğdu. Mersin Gazi İlkokulunu okudu. Lise öğrenimi siyasal eylemde bulunması nedeniyle verilen sürgün cezası üzerine yarım kaldı. Küçüklüğünden itibaren ilginç çalışmalar yaptı. Roket vb. araçlar için çeşitli deneyler yaparak o dönemde girişimlerini sürdürdü. Bu ilginç çalışmaları ile ilgili olarak on altı yaşındayken Hürriyet, Milliyet ve Hafta Sonu dergisinde kendisiyle yapılan röportajlar yayımlandı. O dönemde Hürriyet, Milliyet Tercürnan ve Ekspres gibi gazetelerde hakkında haberler çıktı. Okulu bıraktıktan sonra Türkiye Milli Gençlik Teşkilatı dergisi Gençlik'te düzeltmen ve sekreter olarak gazeteciliğe adım attı. İlk yazısını bu dergide yayımladı. Gençlik dergisinde Asım Bezirci ile tanıştı. G. Akarsu ile Nurten Tuç'un birlikte kurdukları İzlem Yayınevi ve Oyun dergisinde ve Günaydın gazetesinin çeşitli birimlerinde çalıştı.

1978'de silahlı bir çatışma sonucunda tutuklanarak Bayrampaşa Cezaevi Siyasiler Koğuşuna konuldu. 1980'lerin başında eski sikke ve antika ticareti yaptı. 1983'te Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Danışma Kurulu üyesi oldu. 1989'dan itibaren beş yıl süre ile İspanya'da yaşadı. Orada çeşitli radyo programlarına katıldı. 1992'de sahaf ve antikacı dükkânı açtı. Nâzım Hikmet Vakfı Danışma Kurulu üyeliğine seçildi ve özel arşivini vakfa açtı (1995). Özellikle 1990'lı yılların sonunda hakkında çeşitli yayınlarda özel dosyalar hazırlandı. Birçok televizyon programına katıldı.

İstanbul Belediyesi Kısa Öykü Yarışması'nda “Güneşe Köprü” adlı öyküsüyle mansiyon kazandı (1988). Türkiye Bilişim Derneği tarafından Türk bilim ve edebiyatına yaptığı katkılardan dolayı kendisine plaket verildi (2003).

26 Mart 2011 günü İstanbul'da vefat etti.

1950’li yıllarda Çağlayan Yayınları tarafından yayınlanan “Yeni Dünyalarda" isimli ilk bilimkurgu kitap dizisinin içinde yer alan Feza Canavarları sayesinde geleceğinin şekillendiğini dile getiren Bayar, daha sonra bu alanda roman, öykü ve makaleler yazar. İnkılap Yayınevi tarafından 1999'da piyasaya sürülen Geyşa Android Şirketi isimli öykü kitabında Bayar, on üç kısa öyküsünü bilimkurgu okularıyla buluşturmuştur. Bu öykü kitabı ile aynı yıl basılan Sahte Uygarlık isminde bir de romanı bulunan Zühtü Bayar’ın aynı zamanda tür ile ilgili yazılarını içeren Bilimkurgu ve Gerçeklik isminde önemli bir kaynak kitabı da bulunmaktadır. Bunlara ek olarak Filler Mezarlığı adında bir roman, Zaman Aynası adında bir şiir kitabı ve Nazım Hikmet ile çeşitli konular üzerine de inceleme kitapları yayımlanmıştır.

İlk şiiri, “Güngör Okan” takma adıyla 1964'te Oturum dergisinde yayımlandı. Deneme ve eleştirileri, çalıştığı Gençlik ve Oyun (1961-63), yönettiği Oturum (1964), Türk Solu (1968), kurucuları arasında yer aldığı Yeni Gerçek (1967), Gelecek (1971), Yansıma (1972) dergileri ile Yeni Ortam (1972), Çaltı, Yelken, Papirüs, Forum, Ulus, Barış, Türk Dili, Soyut Milliyet Çocuk, Varlık, İnsancıl, Evrensel, Collection, Aydınlık gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. İstanbul Sanat ve Tarih Ansiklopedisi'ne çeşitli konularda katkıda bulundu. 1997' de Giovanni Scognamillo, Metin Demirhan ve Nilgün Birgül ile birlikte Nostromo Bilim Dergisi’ni kurdu.

Atilla Özkırımlı onun yazılarına ilişkin şunları söylemiştir: “Anlatımda ise çeşitliliği yeğliyor. Birinci ve üçüncü tekil şahıs arasında gidip geliyor, iç monologlardan yararlanıyor. Böylece öz ve biçim arasında bir denge sağlıyor. Tek kusuru söz konusu iç konuşmalarda, okuyucunun belli bir düşünsel disiplinden geçmiş insan karsısında olduğu izlenimine kapılması. Ama eleştirmen olarak edebiyata giren ve kendi çizgisinde belirli bir gelisimi sürdür"mektedir. (Özkırımlı, 1982).

Kaynakça

Necatigil, Behçet (1999). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. 18. Baskı. İstanbul.

Kurdakul, Şükran (1999). Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. 6. Baskı. İstanbul.

Yelkenli, Mustafa (2000). Zühtü Bayar'ın Bilimkurgu Dünyası. İstanbul: Cumhuriyet Kitap Evi.

Özkırımlı, Atilla (1982). Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. 4. İstanbul: Cem Yayınevi.

Şahin, Bahri Doğukan (2016). Zühtü Bayar’dan Öyküler: Geyşa Android Şirketi. https://www.bilimkurgukulubu.com/edebiyat/zuhtu-bayardan-oykuler-geysa-android-sirketi/ (Ulaşım tarihi 13.04.2019 )

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: ECE EBRU BAYAR
Yayın Tarihi: 12.08.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Eğitim SorunlarımızErsa Matbaacılık / İstanbul1964Deneme
Nazım Hikmet ÜzerineŞafak Kitapevi / İstanbul1967Deneme
Yazdık Nazım Diye DiyeSoyut Yayınları / İstanbul1974Deneme
Zaman AynasıNil Yayınevi / İstanbul1980Şiir
Filler Mezarlığıİmge Yayınevi / İstanbul1991Roman
Kıyametten SonraBroy Yayınevi / İstanbul1991Çeviri
Düşünceler ve PırıltılarDharma Yayınları / İstanbul1994Çeviri
Sahte Uygarlıkİnkılap Yayınevi / İstanbul1999Roman
Geyşa Android Şirketiİnkılap Yayınevi / İstanbul1999Hikâye
Bilimkurgu ve GerçeklikBroy Yayınevi / İstanbul2001Deneme

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1EDÎB, Mehmed Edîb Efendid. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2OZAN, Ali Ozand. 1887 - ö. 1976Doğum YeriGörüntüle
3TAHİRÎ, Ortaköylüd. 1812/1814 - ö. 1884?Doğum YeriGörüntüle
4MARİF/PERVAZÎ, Marif Balcıd. 20.12.1943 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Muharrem Gülerd. 15 Temmuz 1943 - ö. 30 Ocak 2019Doğum YılıGörüntüle
6Abdülkadir Bulutd. 21 Nisan 1943 - ö. 8 Ağustos 1985Doğum YılıGörüntüle
7Tölögön Kasımbekovd. 15 Ocak 1931 - ö. 16 Haziran 2011Ölüm YılıGörüntüle
8EZELÎ, Hasan Yalınacaklıd. 1930 - ö. 19.02.2011Ölüm YılıGörüntüle
9MEÇHULÎ, Hasan Öztürkd. 1946 - ö. 27.08.2011Ölüm YılıGörüntüle
10Necmettin Necip Esind. 1912 - ö. 12 Ağustos 1987MeslekGörüntüle
11Ali Rıza Saraçoğlud. 1938 - ö. 1994MeslekGörüntüle
12Mehmet Vehbi Nacard. 01 Ocak 1946 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Ayhan Güldaşd. 15 Ağustos 1943 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Azmi Aytaçd. 15 Aralık 1931 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Zeki Teomand. 9 Mart 1912 - ö. 10 Mart 1990Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16KULOĞLU, Mustafa Süleymand. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17ZEFİL NECMİ (KÜÇÜK ÂŞIK), Mehmetd. 1870 - ö. 1933Madde AdıGörüntüle
18MEHMET COŞKUNd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle