Madde Detay

Kaya Bilgegil, 1921 yılında Sivas’ın Gürün ilçesinde doğdu. “Molla Velioğlu" diye bilinen bir aileye mensuptur. Babası Abdullah Efendi, Sivas İdâdisi’nde okurken "Filozof Abdullah" adı altında, o dönemde Sivas’ta çıkan mahalli mecmualarda şiirler, yazılar yayımlamıştır. Kendisine kaymakamlık görevi verilmiş ancak İstiklâl Savaşı’na zabit olarak katılan Abdullah Efendi, savaştan hasta olarak dönmüş ve 1922 yılında vefat etmiştir. Bundan bir yıl sonra da annesini kaybeden Kaya Bilgegil, 1928 yılında ilkokula Gürün’de başladı. 1934 yılında orta eğitimine Sivas’ta başlayıp daha sonra Erzurum Lisesi’nde devam etti. 1942 yılında İstanbul Kabataş Erkek Lisesi’nden, 1947’de de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden mezun oldu. Kısa sürelerle İzmit, Trabzon ve Adana Liselerinde ve Gazi Eğitim Enstitüsü’nde edebiyat hocalığı yaptı. 1951 yılında Paris Sorbonne Üniversitesi'nde “Lamartine’de İstanbul” konulu teziyle edebiyat doktoru unvanını kazandı. 1966 yılında Erzurum’da Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne Yeni Türk Edebiyatı Doçenti olarak atandı. Aynı kürsüde 1970 yılında profesör oldu.1985 yılına kadar bu görevine devam eden Kaya Bilgegil daha sonra Mimar Sinan Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi olarak İstanbul’a yerleşti. 21 Temmuz 1986 yılında kırk yıllık meslek hayatını sonlandırarak emekli oldu. 21 Ekim 1987 yılında vefat etti.

M. Kaya Bilgegil, gençlik yıllarında döneminin tanınan dergileri olan; Yedigün, Düden, Değirmen, Türk Yurdu, Revue de la Littérature Comparée, Türkiyat Mecmuası, Gazi Eğitim Enstitüsü İnceleme ve Araştırma Dergisi, Bilgi, Zafer, Son Havadis, Yeni İstanbul, Ortadoğu gibi dergilerde yazılar yazdı. Öğrencilerinin hatıralarında hep nezaketi, üslubu ve engin bilgisiyle anılan Kaya Bilgegil, onlarca akademisyenin yetişmesine vesile olmuştur. Edebiyat tarihi alanında yaptığı çalışmalar dışında deneme ve tarih yazılarıyla da önemli bir boşluğu doldurmuştur.

Kaya Bilgegil, Türk edebiyatının hemen her alanıyla ilgilenmiş ve akademik çalışmalar yapmıştır. Aynı zamanda bir şair olan Bilgegil, 1944 yılında yayımladığı Cehennem Meyvası adlı kitabıyla kendi şiir anlayışını ifade etmeye çalışmıştır. Cehennem Meyvası “Şiir ve Mabadı” ve “Mensûreler Kısmı” başlığını taşıyan iki bölümden oluşur. Bilgegil, bu eserinde şaire ve şiire kendi tanımlamalarını getirir. “Bilgegil’e göre şair ilahî hayranlığı gözleyebilen, gözlediği güzellikten kaynaklanan hayranlığa, kelimelerle layık olduğu bedeni verebilen insandır.” (Erbay 1997: 144) Kaya Bilgegil bu kitaptaki şiirlerin hayatının farklı dönemlerindeki şiirleri kapsadığını ifade eder. “Bu kitap, “Cehennem Meyvası” değildir: Bazı yaprakları Cehennem Meyvası müellifinin çocukluğu ile gençliğe girişini, bazıları da asıl Cehennem Meyvası’nı takdim eder: Fal, Yalnızlık, Üç Ses, Fânî, Rakı… başlıklı parçalar, bu kadro dahilindedir.” (Bilgegil 2009: 54) der. Bilgegil’in “Tahassür” adını verdiği defterindeki şiirler 2009’da bu poetik çalışmayla birlikte yeniden yayımlanmıştır.