Madde Detay

Burdur’da dünyaya geldi. Asıl soyadı Öcal’dır. Edebî hayatında Burdurlu’yu kullandı. Babası Nuri Öcal, annesi ise Hatice Öcal’dır. Üç erkek çocuğun en küçüğüdür. İlk ve ortaokulu Burdur’da okudu. Liseyi İstanbul Erkek Öğretmen Okulu'nda tamamladı. 1940'ta öğretmen olarak Ceyhan’ın Mustafabeyli köyüne atandı. Bir yıl çalıştıktan sonra Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'ne girdi. Mezun olduktan sonra kısa bir süre Ankara Atatürk Lisesi'nde Türkçe öğretmenliği yaptı. Sonra asıl görev yeri olan Sivas’a atandı. Askerlik görevini yedek subay olarak tamamladı. Askerlik dönüşü dört yıl Burdur’da çalıştı. 1947'de kendisi gibi Burdurlu olan Âdile Hanım'la evlendi. Bu evlilikten ikisi kız biri erkek olmak üzere üç çocuğu oldu. 1950-54 yıllarında Kıbrıs’ta Lefke, Lefkoşe ve Magosa Türk lise ve kolejlerinde edebiyat öğretmenliği yaptı. 1955'te tekrar yurda dönerek Burdur Lisesi'nde edebiyat öğretmenliğine devam etti. 1962'de Buca Eğitim Enstitüsü'nde edebiyat öğretmenliğine atandı. Buca Eğitim Enstitüsü'nden 1977'de emekliye ayrıldı. İbrahim Zeki Burdurlu, 27 Temmuz 1984 tarihinde İzmir’de öldü (Yayla 2010: 8-16).

İbrahim Zeki Burdurlu, 1940 sonrası Millî edebiyatın zevk ve anlayışını devam ettiren şair ve yazarlardandır. Şair, yazar, folklor araştırmacısı ve nihayet eğitimci kişiliği ile çok yönlü bir insandır. Onun eserlerini bu çerçeveden ele almak gerekir. İbrahim Zeki Burdurlu’nun eserleri, altı ana başlıkta değerlendirilebilir. Bunlar şiir kitapları, çocuk edebiyatı ürünleri, şiir derlemeleri (antoloji çalışmaları), edebiyat araştırmaları, ders kitapları ve çeşitli konularda yazdığı makaleler şeklinde sıralanabilir. Ahmet Kutsi Tecer’in yönetiminde yayımlanan Ülkü mecmuasında neşrettiği şiirleri, bir anlamda onun sanat çizgisinin oluşmasını temin etmiş ve sonraki yıllarda halk şiiriyle zenginleştirilmiş yeni bir şiir arayışı sanatının esasını oluşturmuştur. Ülkü mecmuasının bir yayını olarak çıkan ilk şiir kitabı Toprak İnsanları’ndan itibaren bu gelişmeyi takip etmek mümkündür. Sanat anlayışının oluşmasında Ülkü mecmuası ile birlikte Sanat ve Edebiyat, Millet, İstanbul, Fikirler, Şadırvan, Su, Hisar, Varlık, Türk Dili, Yücel, Görüşler, Yaratış, Halk Bilgisi, Erciyes, Güney, Türk Folklor Araştırmaları, Mülkiye, Çağrı, İlköğretim ve Türk Yurdu gibi Türk dili ve edebiyatı açısından son derece önemli dergilerin katkısı unutulmamalıdır.

İlkini 1945’te ve sonuncusunu 1976’da yayımladığı on dört şiir kitabına imza atan İbrahim Zeki Burdurlu’nun kitapları basım tarihine göre değerlendirildiğinde hemen hemen hayatının her döneminde şiirin olduğu rahatlıkla söylenebilir (Şengül 2011: 30). Şiir kitapları; Toprak İnsanları (1945), Toprağın İçindeki Toprak ve Toprağın Masalı (1946), Burdur’daki Mahallemiz (1947), Keloğlan (1949), Basık Tavan (1950), Bir Köyden Bir İnsan (1950), Lefkoşe (1953), Minnacık Ada (1954), Günaydın Yavru Kıbrıs (1959), Atatürk’üm (1959), Sev Beni (1966), Günaydın Anneciğim (1966), Açmıyor mu Kıbrıs’ımın Gülleri (1968), İzmir’in Mor Atları (1976) isimleriyle yayımlanır. Öğretmen olduktan sonra, eğitime destek verecek ve rengiyle kokusuyla Türk kültürüne ait çocuk edebiyatı ürünlerinin çok az olduğunu fark etmesi, onu çocuk edebiyatına yöneltir. Nitekim atandıktan sadece bir yıl sonra Nar Güzeli (1963), Sihirli Gül (1963), Güllü Padişah (1963), Dileği Gerçekleşmeyen Kız (1963) isimli dört esere imza atan Burdurlu, sonraki yıllarda Üç Yumak (1964), Mavi Pullu Balık (1964), Pamuk Bacı (1965), Altınlı Yılan (1966), Yarım Horoz (1966), Altın Perçem Sırma Saç (1966), Sümbül Çocuk (1966), Ülkemin Efsaneleri (1966), Keloğlan Masalları (1966), Leylek Dadı (1967) isimli eserlerle bu süreci devam ettirir. 1963-1967 arasındaki kadar yoğun olmasa da sonraki yıllarda çocuk edebiyatına katkı yapmaya devam eden Burdurlu’nun, Kendi Bir Karış Sakalı Üç Karış (1972), Bürge ile İrge (1977), Akça Kız’la Gökçe Yiğit (1978), Üç Elma (1978) gibi eserleri, bu türdeki diğer çalışmalarıdır (Şengül 2011: 35). Ölümünden sonra bu seriden Memiş Can (2007) isimli bir çocuk romanı daha yayımlanır.

İbrahim Zeki Burdurlu, Şiirimizde Öğretmen (1965), Öğretmen Şairler Antolojisi (1966) ve Atatürk Şiirleri Antolojisi (1967) adlı antoloji çalışmalarını yapmıştır. Dil ve edebiyat araştırmaları Uygulamalı Yeni Kompozisyon (1965), Orta Öğretimde Türkçe Öğretimi (1971), Dil Bilgisi Açısından Yapıtlarımız (1975) ve Reşat Nuri Güntekin (1977) isimleriyle yayımlanmıştır.

Başlangıçta şiirlerinde bireysel duyuşları işleyen İbrahim Zeki Burdurlu, zamanla toplumsal meselelere yönelmiş, ilk şiirlerinde görülen çocukluk ve gençlik hatıralarına sıkı sıkıya bağlılık, zamanla yerini Atatürk sevgisine, Kıbrıs özlemine, memleket gerçeklerine bırakmıştır. Doğduğu ve yaşadığı yerleri, insan zenginliği ile beraber çabucak benimseyen İbrahim Zeki Burdurlu’nun eserlerinde bu yüzden yöresel renkler çok zengindir. Burdur’un yanı sıra bir süre yaşadığı Kıbrıs ve İzmir onun şiirlerindeki renklerin farklı tonlarını oluşturur (Şengül 2011: 30-31). Bunlarla birlikte aşk, sevgiliye özlem, geçmişe özlem, çocukluk hatıraları, anne sevgisi gibi "ben"e yönelik temalarla vatan ve memleket, insan, tabiat, hürriyet, Atatürk sevgisi gibi toplumsal temaları şiirine yansıtır. Onun şiirlerinde toplumsal olanla ferdî olan iç içedir (Yayla 2010: 56). Altmış iki yıllık ömrüne sığdırdığı bütün bu çalışmalarla başta Türk şiiri olmak üzere, çocuk edebiyatı, dil, edebiyat araştırmaları, folklor araştırmaları ile Türk kültürüne hizmet eden İbrahim Zeki Burdurlu, kültürümüzün çok renkli bir simasıdır. Şiire taşıdığı yerel renklerle Türk edebiyatına hizmet etmiştir. Özellikle çocuk edebiyatı mahsulleri bugün bile çocuk eğitiminde kullanılacak çok önemli malzemeler ihtiva eder. Bu eserleri her şeyden önce bir öğretmen dikkatiyle kaleme alır. Şiirleri, 1945-1984 Türkiye’sine ve Kıbrıs’a ait çok önemli bilgiler içerir (Şengül 2011: 37). Dili son derece akıcı ve sadedir. Başta Ahmet Kutsi Tecer olmak üzere Ülkü dergisi etrafında oluşan dil ve edebiyat zevkini devam ettirir. Bu yönüyle İbrahim Zeki Burdurlu Türk edebiyatının üretken ve çok yönlü sanatçılarından biridir.