Amil Çelebioğlu

Fakîr, Fakîrî, Hayrân, Hayrânî, Âmil
(d. 20 Nisan 1934 / ö. 02 Temmuz 1990)
Öğretim Üyesi, şair, yazar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Karaman’da doğdu. Mevlânâ soyundan olan Çelebioğlu’nun babası, Rıza Çelebioğlu; dedesi Karaman Mevlevîhanesi son şeyhi Ebubekir Çelebi (Zükür Çelebi)’dir. Ailesinin 1941’de Üsküdar'a yerleşmesiyle ilk ve orta öğrenimini Üsküdar’daki Salacak İlkokulu ve Paşakapısı Ortaokulunda tamamlayarak İstanbul Erkek Lisesi’nden mezun olmuştur. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne kaydolmuş misafir olarak girdiği Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan’ın dersinden etkilenerek Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne geçmiştir. Sanat Tarihi Bölümü’nün derslerini de takip ederek Fuzûlî ve Cevherler konulu teziyle her iki bölümden 1961’de mezun olmuştur.

Öğretmen, öğretim görevlisi ve araştırma görevlisi olarak Konya, İstanbul ve Erzurum’da çalışmıştır. 1971’de Yazıcıoğlu Mehmed ve Muhammediyyesi başlıklı teziyle doktor unvanını almıştır. Hacettepe Üniversitesi’nde görev yaparken Sultan II. Murad Devri Mesnevileri başlıklı çalışmasıyla doçent unvanını almıştır. 1982’de profesör unvanını almış, 1983’te Marmara Üniversitesi öğretim üyeliğinden emekli olmuştur. Zuhal Hanım’la evliliğinden üç çocuğu olan Âmil Çelebioğlu’nun ilk çocuğunu trafik kazasında kaybetmiştir. 1990’da Hac ibadeti sırasında Mekke’de meydana gelen “Tünel Faciası”nda vefat etmiştir (Kurnaz, 2013: 2).

Âmil Çelebioğlu ortaöğrenimi sırasında org çalmayı öğrenerek şiir yanında müzikle de ilgilenmeye başlamış, lise yıllarında Ahmet Yamacı ve Şemsi Yastıman’ın Beşiktaş’taki kurslarına devam ederek saz çalmayı öğrenmiştir. 1959'de Nahid Aybet ile beraber, İstanbul Boğaziçi adını verdikleri bir gazeteyi üç sayı olarak çıkarmışlardır. Bu gazetenin son sayısında kendisinin de “Duvarlar Resim Doluydu” isimli bir hikâyesi yer almıştır (Deniz 2013: 2-3). Halk edebiyatı ve klasik Türk edebiyatı geleneklerine uygun olarak şiirlerinin çoğunda mahlas kullanan Çelebioğlu, “Fakîr, Fakîrî, Hayrân, Hayrânî ve Âmil” mahlaslarını kullanmış ve sonunda “Hayrânî” mahlasını seçmiştir (Sefercioğlu 2013: 27).

Hayrânî hece vezniyle yazdığı şiirlerinde sade bir dil kullanırken aruz vezniyle yazdığı şiirlerinde, klasik edebiyat geleneklerine uygun olarak zaman zaman terkiplere yer vermiştir. Şiirlerinde vezne hâkim olduğu ve şiir geleneğini çok iyi bildiği görülmektedir. Çelebioğlu bütün şiirlerini "Yıldızlar ve Çiçekler" adını verdiği bir defterde toplamış ve bunları yayımlamak üzere “Dîvân-ı Hayrânî” başlığı altında yeni bir deftere temize çekmeye çalışmışsa da başaramadan vefat etmiştir (Sefercioğlu 2013: 27-36). Bir binaya benzettiği Türk edebiyatını bütün olarak gören ve bunu Halk, Divân, tekke/Duvar, kemer, kubbe sözleriyle ifade eden (Öztoprak-Deniz 1998: 1), çeşitli konularda ve özellikle halk edebiyatı ve klasik Türk edebiyatının müşterekleri bağlamında çok sayıda bildirisi, makalesi ve kitabı bulunan Çelebioğlu’nun makalelerini bir araya getiren Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları ve doktora tez çalışması ile doçentlik takdim tezi yanında Mevlânâ Mesnevî-i Şerîf, Ramazannâme, Türk Bilmeceler Hazinesi, Türk Ninniler Hazinesi, Erzurumlu İbrahim Hakkı, Ali Nihad Tarlan, Kanûnî Sultân Süleymân Devri Türk Edebiyatı adlı eserleri yayımlanmıştır (Öztoprak, 2013. 13-14).

Kaynakça

Deniz, Sebahat (2013). “Âmil Çelebioğlu’nun Hayatı”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Âmil Çelebioğlu Hatıra Sayısı. 10: 1-14.

Kurnaz, Cemal (2013). “Hocam Âmil Çelebioğlu”. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Prof. Dr. Âmil Çelebioğlu Armağanı. 8/1: 1-19.

Öztoprak, Nihat (2013). “Âmil Çelebioğlu’nun Bibliyografyası”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Âmil Çelebioğlu Hatıra Sayısı. 10: 13-24.

Sefercioğlu, Mustafa Nejat (2013). “Şâir Âmil Çelebioğlu (Hayrânî)”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Âmil Çelebioğlu Hatıra Sayısı. 10: 25-56.

Yeniterzi, Emine (2013). “Mevlana Torunu Bir Akademisyen: Prof. Dr. Âmil Çelebioğlu (Bilim Adamlığı ve Şahsiyeti)”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Âmil Çelebioğlu Hatıra Sayısı. 10: 5-12.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLÜFER TANÇ
Yayın Tarihi: 01.03.2019
Güncelleme Tarihi: 19.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Mevlânâ, Mesnevî-i Şerîf (Aslı ve sadeleştirilmişiyle Manzum Nahîfî Tercümesi)Sönmez Neşriyat / İstanbul1967-1972Diğer
RamazannâmeTercüman 1001 Temel Eser / İstanbul1974İnceleme
Muhammediyye "Kitab-ı Muhammediyye" Yazıcıoğlu MehmedTercüman 1001 Temel Eser / İstanbul1975Diğer
Türk Bilmeceler Hazinesi (Yusuf Ziya Öksüz ile beraber)Ülker Yayınları / İstanbul1979Derleme
Türk Ninniler HazinesiÜlker Yayınları / İstanbul1982Derleme
Erzurumlu İbrahim HakkıKültür ve Turizm Bakanlığı / Ankara1988Biyografi
Eski Türk Edebiyatı AraştırmalarıMilli Eğitim Bakanlığı Yayınları / İstanbul1998Araştırma
Ali Nihad TarlanKültür Bakanlığı Yayınları / Ankara1989Biyografi
Kanûnî Sultân Süleymân Devri Türk EdebiyatıMilli Eğitim Bakanlığı Yayınları / İstanbul1994İnceleme
Türk Mesnevî Edebiyatı (XV. yy.a kadar)Kitabevi / İstanbul1999Araştırma
Türk Ninnilerinden SeçmelerBilge Kültür Sanat / İstanbul2005Derleme
Türk Bilmecelerinden SeçmelerBilge Kültür Sanat / İstanbul2005Derleme

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1İBRAHİM ŞAŞMAd. 10.09.1974 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Ahmet Muratd. 30 Haziran 1971 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3HÜSEYİNd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4İSMAİL, İsmail Akbaşd. 1934 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5GÜNEY, Ali Rıza Güneyd. 1934 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6SELMANİ, Hasan Selmand. 1934 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Özdemir Hazard. 1 Ocak 1927 - ö. 11 Ocak 1990Ölüm YılıGörüntüle
8BOYACI, Esat Hüseyin Canıtezd. 1914 - ö. 1990Ölüm YılıGörüntüle
9HULUSÎ, Ali Rıza  Demircid. 1923 - ö. 03.03.1990Ölüm YılıGörüntüle
10Refik Aydınd. 1950 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Mehmet Rıza Çalışkand. 1931 - ö. ?MeslekGörüntüle
12Ersan Üldesd. 1973 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Hasan Ildızd. 2 Ekim 1960 - ö. -Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Göknil Gençd. 1977 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Hasan Fehmi Eged. 1902 - ö. 1978Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16FAKİR SINDId. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17FAKİRÎ, Üzeyir Ustad. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18SEFİL EDNA/FAKİR EDNA/EDNA/DERTLİ, Abuzer Doğanayd. 1902 - ö. 1965Madde AdıGörüntüle