DERVÎŞ ÇELEBİ, Pîrî-zâde

(d. ?/? - ö. 1083/1672)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Konyalıdır, Hz. Mevlânâ’nın soyundan gelen çelebilerdendir. Pîrî-zâde lakabıyla meşhurdur. Pîr Hüseyin Efendi, Konya Dergâhı şeyhi iken dervişler arasında huzursuzluk çıkınca bazı Çelebiler Pîr Hüseyin Çelebi’nin azledilip Dervîş Çelebi’nin atanmasını istediler. Derviş Çelebi bu bozgunculara kanarak şeyhliğe tayinini sağlamak üzere İstanbul’a gitti. Konya Dergâhına postnişîn olmak için epey çalıştıysa da muvaffak olamadı. Yaptığı hatanın pişmanlığıyla uzun zaman Galata Mevlevîhânesi'nde misafir olarak kaldı, nihayetinde Hz. Mevlânâ’nın soyundan gelmesi sebebiyle Galata Dergâhı'na şeyh tayin edildi. Ancak bu görevi uzun sürmedi, 1080/1669’da Konya’daki Çelebilik makamı tarafından azledildi. IV. Mehmed’in Kamaniçe Kalesi’nin fethi için çıktığı sefere katıldı, yolda hastalandı ve Silistre’ye bağlı Hacıoğlupazarı adlı kazada vefat etti. Usta bir şairdir, ancak az sayıda şiiri günümüze ulaşmıştır. 

Kaynakça

Ali Enver (1309). Semâ’hâne-i Edeb. İstanbul: Alem Matbaası Ahmed İhsan ve Şürekası. 68-69.

Bursalı Mehmed Tahir (1333-42). Osmanlı Müellifleri. C. 2. İstanbul: Ali Şükrü Matbaası.135.

[Ergun], Sadeddin Nüzhet-[Uğur], Mehmed Ferîd (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 29-30.

Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 190-192.

Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.)  (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1.  Ankara: Bizim Büro Yay. 279.

Mehmed Süreyyâ (1311). Sicill-i Osmânî Yâhud Tezkire-i Meşâhîr-i Osmâniyye. C. 2. İstanbul. 331.

Sâkıb Mustafa Dede (1283 /1866 or 67). Hâzâ Kitâb-ı Sefine-i Nefise-i Mevleviyân. C. 1. Egypt: Matbaa-i Vehbiye. 175.

Tanman, M. Baha (1996). “Galata Mevlevihânesi”. İslâm Ansiklopedisi. C. 13. İstanbul: TDV Yay. 317–321.


Madde Yazım Bilgileri

Yazar: PROF. DR. EMİNE YENİTERZİ
Yayın Tarihi: 20.02.2014
Güncelleme Tarihi: 25.11.2020

Eserlerinden Örnekler

Gazel

Hakîm-i mutlakun olmaz ise bir işde takdîri

Müfîd olmaz hezâr erbâb-ı aklun re’y ü tedbîri

İnâyet eylese bir bendesine Hazret-i Mevlâ

Sevâb olur hatâsı hep kemâl-i mahz, taksîri

Hazer men’-i kader kılmaz ne denlü kûşiş eylerse

Kazâ-yı mübremin mümkin degül sa’y ile tağyîri

Hezârân cevşen-i pûlâd ile kat kat zirih giyse

Kişi def’ idemez kavs-i kazâdan atılan tîri

Mü’essirdür muhakkak fâ’il-i Muhtâr her işde

Kevâkible felekden ey müneccim bilme te’sîri

Mukarrerdür gınâ vü fakr u nîk ü bed elem çekme

Nedür “nahnü kasemnâ” âyetinün anla tefsîri

Ne nakş itdiyse üstâd-ı ezel bî-aybdur cümle

Kemâl-i sun’ına eyler delâlet hüsn-i tasvîri

Alâyıkdan mücerred ol ki hurşîd-i cihân-âsâ

Tecerrüdden Mesîhün oldı çarh-ı çârumîn yiri

 

Sa’âdet ister isen ehl-i teslîm ü tevekkül ol

Kabûl it cân ile Dervîş bu pend-i Hazret-i Pîri

(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur] (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 29-30.)

Gazel

Yâr ser-keş sîne pür-âteş gönül sevdâ-perest

Baht nâ-hemvâr u tâli’ ser-nigûn hâtır şikest

Şehr-i gam âbâd u behcet-hâne-i âlem harâb

Rütbe-i ihmâl âlî pây-ı istid’â şikest

Kîse-i ümmîd hâlî dest-i istiğnâ tehî

Menzil-i fursat ba’îd ü pâye-i ikbâl pest

Zulmet-i mihnet hüveydâ subh-ı himmet nâ-bedîd

Nîk ü bed ber-muktezâ-yı kısmet-i rûz-ı elest

Kıssa-i hicrân ile şekvâ-yı cevr-i yâr ile

În varak ber-hasb-i hâl-i derdmendân defterest

Pençe-i kâm-ı dil-i Dervîş zîr-i dest-i gam

Çâre ne meşhûrdur çün dest ber-bâlâ-yı dest

(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur]. (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 30.)


İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Ayşe Ünüvard. 29 Nisan 1974 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Vural Kayad. 12 Mayıs 1975 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3BURHANd. 1815 - ö. 1897/98Doğum YeriGörüntüle
4MÎRÎ, Mehmed Beyd. ? - ö. 1672Ölüm YılıGörüntüle
5ARÛZÎ, Muhammedd. ? - ö. 1672-73Ölüm YılıGörüntüle
6ADLÎ, Mustafa Adlî Efendid. ? - ö. 1672-73Ölüm YılıGörüntüle
7ŞÂHİDÎ, Muğlalı İbrahim Deded. 1440 - ö. 1550MeslekGörüntüle
8HULDÎ, Mustafa Efendid. 1667-68 - ö. 1725-26MeslekGörüntüle
9LÂMİ’Î ÇELEBİ, Mahmûd b. Osmând. 1472-3 - ö. 1532MeslekGörüntüle
10MUTİ'Î, Mehmed Mutîî Efendid. ? - ö. 1645-46Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11RÂZÎ, Acem Mehmed Çelebid. ? - ö. Nisan 1658Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12VECDÎ, Abdülbâkîd. ? - ö. 3 Mayıs 1661Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13RENCÛR, Şâh Nigâr Hanımd. 1850 - ö. 1899Madde AdıGörüntüle
14ABDULLAH, Abdullah Efendid. 1663-64 - ö. 7 Haziran 1722Madde AdıGörüntüle
15FİKRÎ, Mâşî-zâde Dervîşd. ? - ö. 1575Madde AdıGörüntüle