Madde Detay
DERVÎŞ ÇELEBİ, Pîrî-zâde
(d. ?/? - ö. 1083/1672)
divan şairi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 17. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Konyalıdır, Hz. Mevlânâ’nın soyundan gelen çelebilerdendir. Pîrî-zâde lakabıyla meşhurdur. Pîr Hüseyin Efendi, Konya Dergâhı şeyhi iken dervişler arasında huzursuzluk çıkınca bazı Çelebiler Pîr Hüseyin Çelebi’nin azledilip Dervîş Çelebi’nin atanmasını istediler. Derviş Çelebi bu bozgunculara kanarak şeyhliğe tayinini sağlamak üzere İstanbul’a gitti. Konya Dergâhına postnişîn olmak için epey çalıştıysa da muvaffak olamadı. Yaptığı hatanın pişmanlığıyla uzun zaman Galata Mevlevîhânesi'nde misafir olarak kaldı, nihayetinde Hz. Mevlânâ’nın soyundan gelmesi sebebiyle Galata Dergâhı'na şeyh tayin edildi. Ancak bu görevi uzun sürmedi, 1080/1669’da Konya’daki Çelebilik makamı tarafından azledildi. IV. Mehmed’in Kamaniçe Kalesi’nin fethi için çıktığı sefere katıldı, yolda hastalandı ve Silistre’ye bağlı Hacıoğlupazarı adlı kazada vefat etti. Usta bir şairdir, ancak az sayıda şiiri günümüze ulaşmıştır.
Kaynakça
Ali Enver (1309). Semâ’hâne-i Edeb. İstanbul: Alem Matbaası Ahmed İhsan ve Şürekası. 68-69.
Bursalı Mehmed Tahir (1333-42). Osmanlı Müellifleri. C. 2. İstanbul: Ali Şükrü Matbaası.135.
[Ergun], Sadeddin Nüzhet-[Uğur], Mehmed Ferîd (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 29-30.
Genç, İlhan (hzl.) (2000). Esrar Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay. 190-192.
Kurnaz, Cemal ve Mustafa Tatçı (hzl.) (2001). Mehmet Nail Tuman, Tuhfe-i Nâilî-Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C. 1. Ankara: Bizim Büro Yay. 279.
Mehmed Süreyyâ (1311). Sicill-i Osmânî Yâhud Tezkire-i Meşâhîr-i Osmâniyye. C. 2. İstanbul. 331.
Sâkıb Mustafa Dede (1283 /1866 or 67). Hâzâ Kitâb-ı Sefine-i Nefise-i Mevleviyân. C. 1. Egypt: Matbaa-i Vehbiye. 175.
Tanman, M. Baha (1996). “Galata Mevlevihânesi”. İslâm Ansiklopedisi. C. 13. İstanbul: TDV Yay. 317–321.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: PROF. DR. EMİNE YENİTERZİYayın Tarihi: 20.02.2014Güncelleme Tarihi: 25.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Hakîm-i mutlakun olmaz ise bir işde takdîri
Müfîd olmaz hezâr erbâb-ı aklun re’y ü tedbîri
İnâyet eylese bir bendesine Hazret-i Mevlâ
Sevâb olur hatâsı hep kemâl-i mahz, taksîri
Hazer men’-i kader kılmaz ne denlü kûşiş eylerse
Kazâ-yı mübremin mümkin degül sa’y ile tağyîri
Hezârân cevşen-i pûlâd ile kat kat zirih giyse
Kişi def’ idemez kavs-i kazâdan atılan tîri
Mü’essirdür muhakkak fâ’il-i Muhtâr her işde
Kevâkible felekden ey müneccim bilme te’sîri
Mukarrerdür gınâ vü fakr u nîk ü bed elem çekme
Nedür “nahnü kasemnâ” âyetinün anla tefsîri
Ne nakş itdiyse üstâd-ı ezel bî-aybdur cümle
Kemâl-i sun’ına eyler delâlet hüsn-i tasvîri
Alâyıkdan mücerred ol ki hurşîd-i cihân-âsâ
Tecerrüdden Mesîhün oldı çarh-ı çârumîn yiri
Sa’âdet ister isen ehl-i teslîm ü tevekkül ol
Kabûl it cân ile Dervîş bu pend-i Hazret-i Pîri
(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur] (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 29-30.)
Gazel
Yâr ser-keş sîne pür-âteş gönül sevdâ-perest
Baht nâ-hemvâr u tâli’ ser-nigûn hâtır şikest
Şehr-i gam âbâd u behcet-hâne-i âlem harâb
Rütbe-i ihmâl âlî pây-ı istid’â şikest
Kîse-i ümmîd hâlî dest-i istiğnâ tehî
Menzil-i fursat ba’îd ü pâye-i ikbâl pest
Zulmet-i mihnet hüveydâ subh-ı himmet nâ-bedîd
Nîk ü bed ber-muktezâ-yı kısmet-i rûz-ı elest
Kıssa-i hicrân ile şekvâ-yı cevr-i yâr ile
În varak ber-hasb-i hâl-i derdmendân defterest
Pençe-i kâm-ı dil-i Dervîş zîr-i dest-i gam
Çâre ne meşhûrdur çün dest ber-bâlâ-yı dest
(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur]. (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 30.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 20.02.2014Güncelleme Tarihi: 25.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Hakîm-i mutlakun olmaz ise bir işde takdîri
Müfîd olmaz hezâr erbâb-ı aklun re’y ü tedbîri
İnâyet eylese bir bendesine Hazret-i Mevlâ
Sevâb olur hatâsı hep kemâl-i mahz, taksîri
Hazer men’-i kader kılmaz ne denlü kûşiş eylerse
Kazâ-yı mübremin mümkin degül sa’y ile tağyîri
Hezârân cevşen-i pûlâd ile kat kat zirih giyse
Kişi def’ idemez kavs-i kazâdan atılan tîri
Mü’essirdür muhakkak fâ’il-i Muhtâr her işde
Kevâkible felekden ey müneccim bilme te’sîri
Mukarrerdür gınâ vü fakr u nîk ü bed elem çekme
Nedür “nahnü kasemnâ” âyetinün anla tefsîri
Ne nakş itdiyse üstâd-ı ezel bî-aybdur cümle
Kemâl-i sun’ına eyler delâlet hüsn-i tasvîri
Alâyıkdan mücerred ol ki hurşîd-i cihân-âsâ
Tecerrüdden Mesîhün oldı çarh-ı çârumîn yiri
Sa’âdet ister isen ehl-i teslîm ü tevekkül ol
Kabûl it cân ile Dervîş bu pend-i Hazret-i Pîri
(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur] (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 29-30.)
Gazel
Yâr ser-keş sîne pür-âteş gönül sevdâ-perest
Baht nâ-hemvâr u tâli’ ser-nigûn hâtır şikest
Şehr-i gam âbâd u behcet-hâne-i âlem harâb
Rütbe-i ihmâl âlî pây-ı istid’â şikest
Kîse-i ümmîd hâlî dest-i istiğnâ tehî
Menzil-i fursat ba’îd ü pâye-i ikbâl pest
Zulmet-i mihnet hüveydâ subh-ı himmet nâ-bedîd
Nîk ü bed ber-muktezâ-yı kısmet-i rûz-ı elest
Kıssa-i hicrân ile şekvâ-yı cevr-i yâr ile
În varak ber-hasb-i hâl-i derdmendân defterest
Pençe-i kâm-ı dil-i Dervîş zîr-i dest-i gam
Çâre ne meşhûrdur çün dest ber-bâlâ-yı dest
(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur]. (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 30.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 25.11.2020Eserlerinden Örnekler
Gazel
Hakîm-i mutlakun olmaz ise bir işde takdîri
Müfîd olmaz hezâr erbâb-ı aklun re’y ü tedbîri
İnâyet eylese bir bendesine Hazret-i Mevlâ
Sevâb olur hatâsı hep kemâl-i mahz, taksîri
Hazer men’-i kader kılmaz ne denlü kûşiş eylerse
Kazâ-yı mübremin mümkin degül sa’y ile tağyîri
Hezârân cevşen-i pûlâd ile kat kat zirih giyse
Kişi def’ idemez kavs-i kazâdan atılan tîri
Mü’essirdür muhakkak fâ’il-i Muhtâr her işde
Kevâkible felekden ey müneccim bilme te’sîri
Mukarrerdür gınâ vü fakr u nîk ü bed elem çekme
Nedür “nahnü kasemnâ” âyetinün anla tefsîri
Ne nakş itdiyse üstâd-ı ezel bî-aybdur cümle
Kemâl-i sun’ına eyler delâlet hüsn-i tasvîri
Alâyıkdan mücerred ol ki hurşîd-i cihân-âsâ
Tecerrüdden Mesîhün oldı çarh-ı çârumîn yiri
Sa’âdet ister isen ehl-i teslîm ü tevekkül ol
Kabûl it cân ile Dervîş bu pend-i Hazret-i Pîri
(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur] (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 29-30.)
Gazel
Yâr ser-keş sîne pür-âteş gönül sevdâ-perest
Baht nâ-hemvâr u tâli’ ser-nigûn hâtır şikest
Şehr-i gam âbâd u behcet-hâne-i âlem harâb
Rütbe-i ihmâl âlî pây-ı istid’â şikest
Kîse-i ümmîd hâlî dest-i istiğnâ tehî
Menzil-i fursat ba’îd ü pâye-i ikbâl pest
Zulmet-i mihnet hüveydâ subh-ı himmet nâ-bedîd
Nîk ü bed ber-muktezâ-yı kısmet-i rûz-ı elest
Kıssa-i hicrân ile şekvâ-yı cevr-i yâr ile
În varak ber-hasb-i hâl-i derdmendân defterest
Pençe-i kâm-ı dil-i Dervîş zîr-i dest-i gam
Çâre ne meşhûrdur çün dest ber-bâlâ-yı dest
(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur]. (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 30.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Gazel
Hakîm-i mutlakun olmaz ise bir işde takdîri
Müfîd olmaz hezâr erbâb-ı aklun re’y ü tedbîri
İnâyet eylese bir bendesine Hazret-i Mevlâ
Sevâb olur hatâsı hep kemâl-i mahz, taksîri
Hazer men’-i kader kılmaz ne denlü kûşiş eylerse
Kazâ-yı mübremin mümkin degül sa’y ile tağyîri
Hezârân cevşen-i pûlâd ile kat kat zirih giyse
Kişi def’ idemez kavs-i kazâdan atılan tîri
Mü’essirdür muhakkak fâ’il-i Muhtâr her işde
Kevâkible felekden ey müneccim bilme te’sîri
Mukarrerdür gınâ vü fakr u nîk ü bed elem çekme
Nedür “nahnü kasemnâ” âyetinün anla tefsîri
Ne nakş itdiyse üstâd-ı ezel bî-aybdur cümle
Kemâl-i sun’ına eyler delâlet hüsn-i tasvîri
Alâyıkdan mücerred ol ki hurşîd-i cihân-âsâ
Tecerrüdden Mesîhün oldı çarh-ı çârumîn yiri
Sa’âdet ister isen ehl-i teslîm ü tevekkül ol
Kabûl it cân ile Dervîş bu pend-i Hazret-i Pîri
(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur] (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 29-30.)
Gazel
Yâr ser-keş sîne pür-âteş gönül sevdâ-perest
Baht nâ-hemvâr u tâli’ ser-nigûn hâtır şikest
Şehr-i gam âbâd u behcet-hâne-i âlem harâb
Rütbe-i ihmâl âlî pây-ı istid’â şikest
Kîse-i ümmîd hâlî dest-i istiğnâ tehî
Menzil-i fursat ba’îd ü pâye-i ikbâl pest
Zulmet-i mihnet hüveydâ subh-ı himmet nâ-bedîd
Nîk ü bed ber-muktezâ-yı kısmet-i rûz-ı elest
Kıssa-i hicrân ile şekvâ-yı cevr-i yâr ile
În varak ber-hasb-i hâl-i derdmendân defterest
Pençe-i kâm-ı dil-i Dervîş zîr-i dest-i gam
Çâre ne meşhûrdur çün dest ber-bâlâ-yı dest
(Sadeddin Nüzhet [Ergun]-Mehmed Ferîd [Uğur]. (1926). Konya Vilâyeti Halkiyyât ve Harsiyyâtı. Konya. 30.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Baha Vefa Karatay | d. 2 Ekim 1916 - ö. 6 Ocak 1998 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | RÛHÎ, Rûhî Çelebi | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | IYÂNÎ | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | FERÎDÎ, Mehmed Veliyyüddin Ferîdî Efendi | d. ? - ö. 1672 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
5 | MÎRÎ, Mehmed Bey | d. ? - ö. 1672 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
6 | ARÛZÎ, Muhammed | d. ? - ö. 1672-73 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
7 | FAHİR, Bandırmalı, Pîr-i Sânî | d. 1671 - ö. 1752 | Meslek | Görüntüle |
8 | BOSTÂN, Kara Bostân, Bostân-ı Sânî | d. 1647-48 - ö. 1705-06 | Meslek | Görüntüle |
9 | NÂCÎ, Şeyh Hüseyin Nâcî Efendi | d. ? - ö. 1656-58 | Meslek | Görüntüle |
10 | MEYLÎ, Ali Çelebi | d. ? - ö. 1657-58 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
11 | KÂDİRÎ, Muhyiddîn | d. ? - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
12 | ŞEREF, Mütevellî-zâde Süleyman Ş. Efendi | d. ? - ö. 1698 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
13 | NEŞÂTÎ, Dâvud Paşa İmâmı-zâde Neşâtî Çeleb | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
14 | HULÛSÎ, Hulûsî Efendi | d. ? - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
15 | NECÂTÎ BEY, Îsâ | d. 1443-1446? - ö. 17 Mart 1509 | Madde Adı | Görüntüle |