Madde Detay

Calalidin Behram, 16 Ağustos 1942 tarihinde Gulca’da zaanatkar bir ailede dünyaya geldi. 1950-1957 yıllarında Gulca'da ilk ve orta öğretimi tamamladı.1958-1961 yıllarında Şincan Sanat Okulunun Güzel Sanatlar (Resim) Bölümünde okudu. Eğitimini tamamladıktan sonra Hoten’de görevlendirilerek 1981 yılına kadar öğretmenlik yaptı ve çeşitli kültürel sahalarda çalıştı. 1981 yılında Şincan Halk Neşriyatı Güzel Sanatlar Bölümünde çalışmaya başladı.

Calalidin Behram, ilk edebî faaliyetlerine 1960’lı yıllarda yazmış olduğu dramalar ile başladı. Fakat 1966- 1976 yılları arasında bizzat Mao Zedung’un yönetiminde başlatılan Kültür Devrimi sırasında çağdaş Uygur edebiyatı, büyük bir darbeye maruz kaldı, bu sıralarda Untulgan Kelb “Unutulan Kalp”, Kütülmigen Tekdir “Beklenmedik Kader”, Ömür Hatiriliri “Ömür Hatıraları” gibi hikâyelerini yazmış olsa da Kültür Devrimi’nin ağır siyasi ve sosyal koşulları sebebiyle yayımlatamadı, hatta bu eserler sebebiyle birtakım sıkıntılar yaşadı.

1979 yılında yazdığı Bulbul Bostanni Tapti “Bülbül Bahçeyi Buldu” hikâyesi ile edebiyat sahasına resmî olarak adım attı ve toplum tarafından tanınmaya başladı. Harvikeş “Akrabacı”, 500 Yüenlik Çakçak “500 Yüenlik Şaka”, Toyda “Düğünde” Kabahetlik Çüş “Suçlu Düş” (1993), Adem Parçisi “İnsan Parçası”, Kamğak “Deve Dikeni” (1988), Kudretlik İlah “Kudretli İlah” (1994), Hemnepes “Aynı Havayı Soluyanlar” (1984), Nomussizlik “Namussuzluk” (1990), Kumluqtiki Ateş “Kumluktaki Ateş” (1994), Töhmet “İftira” (2003) gibi hikaye ve uzun hikayeleri ile Çağdaş Uygur Edebiyatına yeni bir soluk getirdi. Hikâye ve uzun hikâyelerin bir kısmı Kamğak “Deve Dikeni” (1991), Calalidin Behram Povestliridin Tallanma “Celalidin Behram Hikâyelerinden Seçmeler” (2000), Bulbul Bostanni Tapti “Bülbül Bahçeyi Buldu” (1982), Aygüzel “Aygüzel” (1984), Danur Tağda “Danur Dağda” (1999), Ötne Alem “Etme Bulma Dünyası” (2000) adlı kitaplarda toplandı.

Hikâyelerinin yanında Mehrigiyah “Mihrigiyah” (1988), Nativanlar “Zayıflar” (2004), Visal Dekikiliri “Vuslat Dakikaları” (2006) ve altı ciltlik Leyiğan Bulak “Bulanan Pınar” (ilk 4 cildi 1998, son 2 cildi 1999, 2000) romanları yayımlandı.

Kömürçi Bala “Kömürcü Çocuk” (2005, 2009), Mehrigiyah (1999, 2015) romanları, Amet ve Apet “Şans ve Bela” (2006, 2016) ve Gelite Kısmetler “Garip Kısmetler” (2011, 2015) adlı eserleri tekrar basılan eserlerdir.

Behram, yazdığı romanlar ile çağdaş Uygur edebiyatının gelişimine ve çeşitliliğine kendine özgü üslubuyla katkıda bulundu.

Calalidin Behram romanlarında özellikle Hoten’deki köy yaşamı betimledi. Bu seçimde Behram’ın öğretmenlik için gönderildiği Hoten köylerinde farklı bir toplumsal düzeni, farklı bir çevreyi, farklı karakterdeki bireyleri tanıması, bununla birlikte yönetici-birey, birey-toplum ilişkisinin yazarı düşünmeye sevk ederek onda derin hisler uyandırması ve bu hisleri kaleme almak istemesi yatmaktadır. Behram eserlerinde öğretmenlik yaptığı bu yerlerdeki gözlemlerini, Uygurların son elli yılda yaşadıklarını işledi.