Madde Detay

Ömer Dumanoğlu, 1968'de Kars’ın Arpaçay ilçesine bağlı Göldalı köyünde dünyaya gelmiştir. Şiirlerinde Dumanoğlu mahlasını kullanan âşığın babasının adı Bekir, annesinin adı Fehime’dir. Ömer Dumanoğlu ailenin altı çocuğundan üçüncüsüdür. İlkokulu köyünde okur, ancak daha sonra eğitimine devam edemez. Bu durum gerek maddi sebeplerden gerekse de dönemin karışık olmasından kaynaklanır. Çünkü o dönemlerde (1978-79) ortam oldukça karışıktır. Bu yüzden babası okula devam etmesini istemez. Aslında Duman da pek okuma taraftarı değildir. Çünkü ilkokul döneminde pek de başarılı bir öğrenci olduğu söylenemez. Müzik dersi dışında diğer derslere pek ilgisi yoktur. Kendi imkânlarıyla yaptığı tahta sazla çalıp söyler. Ancak geçim sıkıntısı sebebiyle bu yönünü çok fazla geliştiremez (Kıratlı 2011: 468). İlkokuldan sonra babasının yanında köy işleriyle uğraşır, babasının en büyük yardımcısı olur. Vatani görevini yapmak üzere 1988'de askere gider; acemi birliğini Zonguldak’ta, usta birliğini ise Uşak'ta yapar. Askerliği süresince de şiir yazmaya devam eder, 1990 yılında terhis olur. Dumanoğlu, vatani görevini bitirip köyüne döndükten kısa bir süre sonra evlenir. Görücü usulüyle evlendiği eşinden beş çocuğu vardır. Dumanoğlu, hâlen ailesiyle yaşamını köyünde devam ettirmektedir (Kıratlı 2011: 469).

Ömer Duman, okul hayatının kısa sürmesiyle birlikte köy işleriyle uğraşmaya başlamış, ancak bu işlerin yanı sıra müziğe ve şiire olan ilgisini devam ettirmiştir. Çocukluk zamanında tahtadan ve balık oltasından yaptığı sazla çalıp söylemeye başlamış; saz ile tanışması da bu dönemde olmuştur. 1993’ten itibaren meclislerde kendisini ispat etmiş; atışmalarıyla önüne çıkan her âşığın üstesinden gelmeyi başarmıştır. Âşığın yaşadığı olaylar şiirlerinin temel kaynağını oluşturmaktadır. Duman, dinî ve tasavvufi türlerde de sanatını icra etmiştir (Kıratlı 2011: 470). Âşık Ömer Duman’ın âşıklığında rüya görme ve bade içme olaylarının etkisi olmamıştır. Âşık Ömer Duman’ın düzenli bir usta çırak eğitiminden geçtiği söylenemez; ancak kendisine birçok ustayı örnek almıştır. Bu âşıklar arasında anılması gereken en önemli âşık, Çıldırlı Âşık Şenlik’tir. Duman, vezin ve ölçü konusunda Mehmet Oktay ve Murat Karahanlı‘dan büyük ölçüde faydalanmıştır. Onlardan teknik bilgileri öğrenerek şiirini olgunlaştırmıştır. Âşık Ömer Duman mahlas almasını şu şekilde açıklar: “Bir usta âşıktan mahlas almadım. Âşık Ömer Dumanoğlu’dur adım. Mahlasım soyumdan, Dumanoğullarından gelir.” Mahlaslar genellikle son beyitte ya da son dörtlükte bulunur. Âşık Ömer Dumanoğlu da mahlasını hemen hemen bütün şiirlerinde kullanmıştır (Kıratlı 2011: 470-471).

Âşık Ömer Dumanoğlu şiirlerini hece ölçüsüyle yazmış; şiirlerinin hepsinde başlık kullanır. Başlıklar genellikle şiirin redif kelimelerinden ibarettir. Âşık şiirlerini çoğunlukla dörtlüklerle yazar; şiirlerini sade, anlaşılır bir dille kaleme alır. Ancak bazı şiirlerinde kullandığı kelimeleri halk ağzından almıştır. Mahallî söyleyişlere ve ağız özelliklerine şiirinde yer vermiştir (Kıratlı 2011: 472). Dumanoğlu şiirlerinde redifleri sıklıkla kullanmakla beraber genellikle tam ve zengin kafiyeyi kullanmıştır. Vezin ve kafiyeleri yerinde kullanmakla beraber şiirinde ufak tefek vezin bozuklukları da görülmektedir. Dumanoğlu şiirlerini hecenin farklı kalıplarıyla yazar. Hecenin en çok on birli kalıbını kullanır. Şiirlerinin çoğunluğunu abab, cccb, dddb kafiye örgüsüyle yazar. Koşma nazım şeklinin güzelleme ve taşlama türlerini sıklıkla kullanmıştır (Kıratlı 2011: 473).

Dumanoğlu, köy kültürünü şiirlerinde başarıyla yansıtmış; köy insanının yaşamını, gelenek göreneklerini, çektikleri sıkıntıları, uğradıkları haksızlıkları şiirlerinde dile getirmiştir. Dumanoğlu, köy yaşamına bağlı olmakla beraber zaman zaman sanatını icra etmek için gurbet illere gitmiş; buralarda gördüğü olayları, güzellikleri, çirkinlikleri şiirinde kaleme almıştır. Dumanoğlu’nun şiirlerinin temel konusu hak, adalet, eşitlik kavramlarıdır. Bunların yanında dinî ve tasavvufi şiirleri de oldukça fazladır (Kıratlı 2011: 474-475). Bir kaset çıkaran âşığın şiirlerini bir araya getirdiği bir defteri vardır. Âşık hakkında yapılan herhangi bir çalışma yoktur. Sadece yerel programlara konuk olarak alınmış, bu sayede sesini halka duyurmuştur. Âşık Ömer Dumanoğlu, katılmış olduğu önemli günlerde ödüller almıştır. Arpaçay’da Cumhuriyetin 75. Yıl kutlama gecesinde, Âşık Sabri Şimsekoğlu’yu anma gecesinde, Muş’un Bulanık ilçesinde nevruz kutlamasında almış olduğu plaketler vardır (Kıratlı 2011: 477).