Madde Detay

Ethem Yekta Kopan, Engin Hanım ve Ömer Lütfi Bey’in oğlu olarak Eskişehir’de dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimini Ankara’da tamamladıktan sonra Hacettepe Üniversitesi İşletme Bölümünü bitirdi (1989). Küçük yaşlardan itibaren TRT Ankara Radyosu bünyesinde seslendirme yapmaya başladı. Çeşitli çocuk programlarında sunuculuk ve oyunculuk yaptı. İlk yazı denemesi Yarın dergisinde yayımlanan bir şiirdir. Acemilik dönemi ürünleriyle Doğan Kardeş, Milliyet Çocuk ve Yeni Olgu gibi yayın organlarında görüldükten sonra 1980’lerden itibaren öykü, deneme ve eleştiri türlerindeki yazılarıyla birçok dergide yer aldı. Kurucuları arasında bulunduğu Hayalet Gemi dergisindeki faaliyetleriyle tanındı. Eşik Cini ve Granta dergilerinin yayın kurulunda görev aldı. 1998 yılında elektronik ortamda yayın yapan Altzine (altzine.net) dergisinin ve Türkiye’nin ilk çevrimiçi yayınevi olan Altkitap’ın kurulmasına öncülük etti. 2000’li yıllarda Milliyet Sanat, Milliyet Kitap, Hayvan ve Ot dergilerinde de düzenli olarak yazdı. Altyazı isimli sinema dergisinde film eleştirileri kaleme aldı. Edebiyat alanındaki çalışmaları dışında televizyonculuk ve radyoculukla da uğraştı. Açık Radyo’daki “Kum Kitabı” programından sonra 2000-2013 yılları arasında NTV’de “Gece Gündüz” adlı kültür- sanat programını yayına hazırladı ve sundu. Bu programın bitişiyle Artıbir TV’de “Cumartesi” programını sunmaya başladı (2013). Yine bu yıllarda Radikal gazetesinde yazılar yazarken YapımLab bünyesinde de yaratıcı yazarlık dersleri verdi. 2006’da İstanbul Uluslararası Tiyatro Festivali bünyesinde Tiyatro DOT tarafından sahnelenen ve Bülent Erkmen’in projesi olan “İki Kişilik Bir Oyun”un metnini yazdı. Oyun; Almanya, İtalya ve Hollanda gibi ülkelerde de sahnelendi. 2014 yılında Türk öykücülüğü hakkında bir sözlük çalışması olan İpekli Mendil’in editörlüğünü üstlendi. 2016’dan itibaren Youtube platformunda “Yekta Kopan’la Noktalı Virgül” adlı kültür- sanat programını hazırladı. "Fil Uçuşu" adını verdiği bloğunda (web günlüğü) kendisiyle yapılmış röportajları ve kitapları hakkında yazılmış inceleme yazılarını paylaştı. 2015 ve 2016 yıllarında kültür sanat yıllığı Can Almanak’ı hazırlayan proje grubunda yer aldı. Öyküleri çeşitli dillere çevrilen ve ödüller kazanan Kopan, yazmaya devam ediyor ve İstanbul’da yaşıyor.

Yekta Kopan’ın ilk öykü kitabı Fildişi Karası 2000 yılında basıldı. Bu ilk kitabıyla sonraki yıllarda geliştireceği öykü anlayışının ana çizgilerini ortaya koymuş; öykülerinde günümüz insanının yaşam tarzını ve iç dünyasını kendine özgü diliyle anlatmıştır. Bu kitabın ardından sırasıyla Aşk Mutfağından Yalnızlık Tarifleri (2001), Yedi Derste Vicdan Muhasebesi (2003), Kara Kedinin Gölgesi (2005), Karbon Kopya (2007), Bir De Baktım Yoksun (2009), Kediler Güzel Uyanır (2011), İki Şiirin Arasında (2014) ve Sakın Oraya Gitme (2016) isimli öykü kitapları yayımlandı. Aşk Mutfağından Yalnızlık Tarifleri’yle 2002 Sait Faik Hikâye Armağanı’na, Karbon Kopya ile 2007 Dünya Kitap Yılın Telif Kitabı Ödülü’ne, 2010 yılında ise Bir de Baktım Yoksun’la hem Yunus Nadi Öykü Ödülü’ne hem de Haldun Taner Öykü Ödülü’ne değer görüldü. Kara Kedinin Gölgesi ve Kediler Güzel Uyanır kitaplarında son yıllarda Türk edebiyatında popüler olan ve “kısa kısa/mikro/küçürek/minimal öykü” gibi adlarla anılan öykü türünü denedi. Uzun hikâyeden farklı olarak sembol ve imgelere dayanan ve şiirsel bir dille yazılan bu kısa öykülerde çeşitli biçimsel denemelere girişti. Yekta Kopan, öykülerinde genellikle günümüz insanının yalnızlığına ve yabancılığına vurgu yapan olay öyküleri kurguladı. Yalnızlık ve yabancılaşma temasını, bireyin yakın ve uzak çevresindeki kişilerle ilişkilerinin anlatılması yoluyla işledi. Bunun dışında mutsuz aşklar ve evlilikleri, vefa, saygı, hoşgörü gibi anlamını yitiren değerleri ve kentli insanın günlük yaşamını konu edinen öyküler yazdı. Yekta Kopan, baba-oğul çatışmasını öykünün temel meselelerinden biri hâline getirdi. Birçok öyküsünde ana ya da yan tema olarak baba-oğul çatışmasına değindi. Öykü kişilerini tahlil ederken babalarıyla yaşadıkları gerilimlere, fikir ayrılıklarına ve nesil farklılıklarına vurgu yaptı. Özellikle babasının ölümünden sonra basılan Bir De Baktım Yoksun'daki öykülerde bu tema, belirgin bir şekilde yer aldı. Daha önceki kitaplarında babalara karşı daha acımasız olsa da bu kitapta -özel yaşamında yaşadıklarının da etkisiyle- daha uzlaşmacı bir tavır takındı. Hatta bu kitaptaki “Sarmaşık”, “Portobello 22”, “Kırmızı” ve “İyi Uykular” öykülerinde artık hayatta olmayan baba, sevgi ve özlemle anılan bir kişiye dönüştü. Ancak genel olarak baba imgesi otoriteyle eşdeğer görüldü. Baba-oğul çatışmasının anlatıldığı öykülerde annelerse, babaların mutsuz ettiği, sevmediği kadınlar olarak dekoratif unsur konumunda yer aldı.

Yekta Kopan, öykülerinde çoğunlukla erkek kahramanlara yer verdi ve olayları kahraman anlatıcının bakış açısıyla anlattı. Dış dünyayla ilişkisini en aza indirgemiş, içine kapanmış öykü kişileri yarattı. Bu kişilerin yalnızlığını ele alırken onların çocukluk dönemlerine ait bilgiler verdi. Rüyalara, hayallere, kitaplara ve oyunlara sığınan öykü kişileri yarattı. Kopan'ın öykülerinde "oyun", bireylere gerçeklerden kaçış olanağı sağlayan bir unsur olarak önemli bir işlev gördü. Okumayı ve yazmayı seven entelektüel insanlar olan öykü kişilerinin, yazma tutkusunu ele alan öyküler kurguladı. Öykü içinde de öyküyü düşünen, hatta yazmayı sürdüren bir yazar olarak farklı kurmaca yaratma yolları denedi ve bunun sonucunda çeşitli anlatım tekniklerine yer verdi. Bilinç akışı, parodi, kolaj, iç monolog ve iç diyalog gibi anlatım tekniklerini kullandı ve öykünün sınırlarını genişletti. Postmodern edebiyata özgü anlatım tekniklerinden biri olan üst-kurmacayı da sıkça kullandı. Bazı öykülerinde ise rüya ve gerçeğin birbirine karıştığı çok katmanlı olay örgüleri yarattı. Kahraman anlatıcının ağzından yazılan öykülerinde ise günlük ve mektup türlerine yer verdi. Biçimle ilgili en deneysel çalışmaları Karbon Kopya kitabında bir araya geldi. Yekta Kopan, öykülerini sade ve akıcı bir konuşma diliyle yazdı. Öykülerinde hayatın içine gizlenmiş küçük ayrıntılar, insanın kaderini bir anda değiştiren anlık tesadüfler ve karşılaşmalar; önemli bir yer edindi. Sinema, müzik, resim gibi farklı sanat türlerinden etkilenen Yekta Kopan'ın eserleri metinlerarasılık bakımından da zengin unsurlar barındırdı. Jorge Luis Borges, Franz Kafka, Albert Camus ve Oğuz Atay'dan etkilenerek öykülerinde bu yazarların eserlerine çeşitli göndermeler yaptı. Öykü dışında roman da yazan Kopan, İçimde Kim Var (2004), Aile Çay Bahçesi (2013) ve Sıradan Bir Gün (2018) isimli üç roman yazdı. Bunların dışında Daha Önce Tanışmış Mıydık? isimli elektronik kitabıyla Burun (2009) ve Burun Tatilde (2017) isimli çocuk kitapları yayımlandı. Kitapları arasında en çok ilgi gören Bir De Baktım Yoksun; Arnavutça, Arapça, Bulgarca ve Hintçe gibi dillere çevrildi.