Madde Detay

Ankara’da doğdu. Asıl adı Erhan Bozkurt’tur. Ahmet İzzet-Emine Bozkurt çiftinin beşinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Ahmet İzzet’in adını kullanarak şiirlerini Ahmet Erhan adıyla yayımladı ve bu isimle ünlendi. Aslen Mersinli olan şair, çocukluk ve ilk gençlik yıllarını babasının işi sebebiyle Mersin ve Adana’da geçirdi. Bu dönemde futbolla ilgilendi, Adana Demirspor’un genç takımında oynadı. Yaşadığı sakatlık sebebiyle futbolu bırakması şiire ağırlık vermesinde etkili oldu. Babasının emekli olmasıyla ailesiyle birlikte Ankara’ya taşınan şair, ekonomik sıkıntılar sebebiyle ortaokuldan sonra ara verdiği öğrenimini 1976-1980 yılları arasında Etlik Akşam Lisesi'nde tamamladı; gündüzleri ise lisenin kantininde çalışarak geçimini sağladı. Gazi Yüksek Öğretmen Okulu Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi ve çeşitli özel eğitim kurumlarında Türkçe öğretmenliği yaptı. 1985’te Kıymet Dolaner ile evlendi; bu evlilikten 1986’da Ahmet Deniz adlı bir oğlu oldu. Ankara’dan sonra kısa bir süre Ayvalık’ta yaşadı. 2001’de İstanbul’a yerleşti ve burada ikinci evliliğini Hacer Günebakan’la yaptı. Şiirleri çeşitli sanatçılar tarafından bestelendi, bunlardan Ahmet Kaya ve Yeni Türkü grubu ile şiirleri izinsiz kullandıkları gerekçesiyle davalık oldu. İki defa alkol tedavisi gördü, bunlardan birinde kendisine panik atak diğerinde genetik bağımlılık teşhisi kondu. Gırtlak kanserine yakalanıp uzun süre tedavi gördü, geçirdiği ikinci ameliyat sonrasında sesini kaybetti. 4 Ağustos 2013'te tedavi gördüğü hastanede hayata veda etti. Ankara Karşıyaka Mezarlığı'nda toprağa verildi. Akdeniz temalı mezar taşını heykeltıraş Filinta Önal yaptı.

Lise yıllarında başlayan edebiyat hayatı yaşamının sonuna dek süren ve bu süreçte birçok şiir ödülü kazanan Ahmet Erhan, (1981 Behçet Necatigil Şiir Ödülü, 1992 Yunus Nadi Şiir Ödülü, 1998 Cemal Süreya Şiir Ödülü, 1999 Halil Kocagöz Şiir Ödülü, 2004 Yunus Nadi Şiir Ödülü, 2005 Behçet Aysan Şiir Ödülü, 2008 Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü) 2005 yılında bütün eserleri için Dyonisos Onur Ödülü'ne layık görüldü.

İlk şiiri 1976 yılında Ataol Behramoğlu’nun çıkardığı Militan dergisinin 18. sayısında yayımlandı. (Şafak: 2006: 3) Militan’da yayımlanan toplu şiirleri ve Adnan Özer ve Yaşar Miraç’la çıkardıkları Yeni Türkü dergisinde yayımlanan şiirlerle dönemin edebiyat çevrelerinde adından söz ettirdi. Yeni Türkü Şiir Yayınları'nın kurucuları arasında yer aldı; birçok kaynakta belirtilenin aksine ilk kitabı bu yayınevinden çıkan cep kitabı boyutundaki Akdeniz Lirikleri’dir (1979). 1980’li yıllarda Doğrultu, Dönemeç, Türk Dili, Sanat Emeği, Yusufçuk, Gösteri gibi dergilerde yazdı. (Necatigil 2006:169; Kurdakul 1985: 245) 1981’de basılan Alacakaranlıktaki Ülke ile 22 yaşında Behçet Necatigil Şiir Ödülü’nü kazanarak bu ödülü alan en genç şair oldu.

70’li ve 80’li yılların sosyo-politik ortamında şiirini kuran Ahmet Erhan 1980 kuşağının toplumcu şairleri arasında anılmakla ve hatta “bu anlayıştaki şiirin kuşak içindeki kurucu şairi” (Asiltürk 2017: s. 334) olarak kabul edilmekle beraber onu döneminin şiirinden ayıran en önemli özelliği şiirinde toplumsal olaylara gösterdiği duyarlılığın kişisel tarihi ve duygulanımlarıyla iç içe geçmiş olmasıdır. “Onun kişisellik dediği şey toplumsallıkla içli dışlıdır. […] Erhan’ın şiiri, bireysellikle toplumsallığı bir düşünen, ikisinin üstünde baskı kuran” bir şiirdir ve dönemin bireysel şiir anlayışından da etkilense de onun “toplumsallık üreten bireyselliği verili şiire bir tepkidir.” (Şafak: 2006: 15) Baki Asiltürk, 1980 Kuşağı Türk Şiiri adlı eserinde Ahmet Erhan’ın metne yansıyan toplumculuğunu “vicdani” bir toplumculuk olarak değerlendirir. Ona göre “şair sol ideolojiyi benimsemiş olmakla beraber, şiirine bunun ideolojik/kavramsal olmaktan daha çok, insani ve etik/estetik açıdan yansıdığı görülür. Bu durum, onun yapıtlarını 1970’ler şiirinden ayıran temel özelliklerden biri kabul edilir.” (Asiltürk 2017: s. 335) Bu bağlamda Ahmet Erhan kuşağının bireysel şiirine de toplumcu şiirine de belli bir mesafede durmuştur denilebilir. Metin Celal de onun şiirini devrinin politik eğilimli şiirinden ayırır, onun slogan atanların arasından sıyrılıp kendi sesiyle konuşmayı başardığını söyler. (Aktaran Asiltürk 2017: s. 337)

Adnan Özer’e göre “Ahmet Erhan Çağdaş Türk Şiiri'nde Cahit Sıtkı Tarancı, Ziya Osman Saba gibi örneklerle yükselen romantizm eğilimini sürdürmüş bir şairdir. Ama bir farkındalık da ortaya koymuştur.” Özer, Ahmet Erhan şiirinde toplumcu, nihilist ve protest eğilimler olmak üzere üç yönelimden söz eder. (Özer 2015: s. 9)

Ahmet Erhan’ın şiiri ölüm, hayat, geçmiş, acı, umut, umutsuzluk, alkol ve Akdeniz konuları etrafında çeşitlenir. Bunlardan “ölüm” ve “Akdeniz” Ahmet Erhan şiirinin ayırıcı izlekleridir. Ölüm düşüncesi onun şiirlerinde bir metafor ya da felsefi zeminde tartışılan bir olgu değildir, aksine yaşam karşısındaki tüm gerçekliğiyle vardır. Şiirinde kendi bireysel yaşantısının olduğu kadar ölümünün de etrafında dolaşır, yaşamı da ölümü de sorgular.

Ahmet Erhan’ın şiirinin bir diğer ayırıcı izleği olan -şairin kendi deyişiyle- “Akdeniz bilinci” onun şiirinin ana kanallarından birisidir. Doğaya, sanata, insana ve topluma bakışını belirleyen şeyin bu “Akdeniz bilinci” olduğunu söyleyen Ahmet Erhan bu bilincin “dünyayı yorumlarken genel kategorilerin dışına çıkma, insanı tarihsel bir araç olarak görmeme” noktasında kendisine çağdaş bir hümanizma anlayışı kazandırdığını söyler. (Asiltürk 2017: s. 338) Onun Akdenizliliği estetik bir yaklaşım olmakla beraber kişisel yaşantısının izlerini ve nostaljisini de barındırır. “Akdeniz’deki gündelik hayatı yazdıklarında görme imkânı buluruz. Bu işçilerin, memurların, dar gelirli insanların dünyasıdır. Kendi dünyası gibi algıladığı başkalarının ama bir biçimde kendisine benzediğini düşündüklerinin dünyasıdır.” (Şafak 2001: s.40) Haydar Ergülen'e göre ise Ahmet Erhan'ın şiirindeki karamsarlık, acı ve hüzün düşünüldüğünde bu yönelime "Karaakdeniz duyarlılığı" demek daha doğru olur. (Ergülen 2014: s.43) Ahmet Erhan’ın ilk kitaplarında yoğun olarak yer alan Akdeniz 1990’lardan sonra onun şiirinden tamamen çekilmese de yerini çoğunlukla kente, Ankara ve İstanbul’a bırakacaktır.

Ahmet Erhan 1993’te kendisine yöneltilen “tekrara düşme” ve “şiirini yenileyememe” eleştirilerine “Yenilik Tutuculuğu” başlıklı yazıyla cevap verir. O “şiirde değişkenlikten değil ısrardan, derinleşmeden yanadır. Her kitabında farklı bir şiir yazanların anlayışını samimi ve doğru bulmaz. […] Her kitabında aynı şiiri yazdığını fakat bu şiirin kendi içinde yenilenip geliştiğini ileri sürer. “Yenilik Tutuculuğu” yazısında sözü edilenin yeniliğin değil aslında yenilikçiliğin söz konusu olduğunu söylerken “yenilikçiliğin bir çeşit tutuculuğa dönüştürülmesinin yanlışlığına işaret eder.” (Asiltürk 2017: 335)

Ahmet Erhan’ın Alacakaranlıktaki Ülke’de sesini bulan toplumcu hassasiyeti kimi zaman yerini bireysel yaşantının izdüşümlerine fazlaca bıraksa da son şiirine kadar devam edecektir. Resimli Ahmetler Tarihi’nde en belirgin halini bulan kişisel tarih anlatısı dahi toplumsal göndermelerden arındırılmamıştır, aksine “Erhan kişisel tarihinden bize ilişkin ve hepimizin ortak olduğu bir tarih çıkarmaktadır.” (Şafak: 2006: 32)

Ahmet Erhan şiirinde toplumcu duyarlılık ve toplumsal sıkıntılar, nostalji duygusu, ölüm ve yaşam, yalnızlık ve acı, taşra ve kentin görünüm ve etkileri, aşk, aile ilişkileri (bilhassa babası ve oğlu ile ilişkisi) sıkça yer alan temalardır. Atasözleri, deyimler, kalıplaşmış kullanımlar ve argo ifadelerin özellikle ironik anlatımı kuvvetlendirme amacıyla kullanımı söz konusudur.