Madde Detay

Asıl adı İbrahim Ethem olan sanatçı İstanbul'un Kasımpaşa semtinde dünyaya geldi. Babası etrafta "Kanun Babası" olarak anılan deniz güverte subayı İzzet Bey, Mısır'dan Erzincan Kemah'a oradan da İstanbul'a yerleşen Benicezâdelerdendir. Annesi ise Makbule Hanım'dır. Makbule Hanım ile İzzet Bey'in dört çocuğu vardır, İbrahim Ethem ailede ikinci ve tek erkek çocuktur. 1920'de muharriri olduğu Payitaht gazetesi yazı işleri müdürü Selahattin Enis (Atabeyoğlu)'in tavsiyesi üzerine babasının adı olan İzzet'i aldı. Soyadı Kanunu'ndan sonra Benicezâde soyadını beğenmedi ve bunun yerine "ölümsüz" manasına gelen Benice'yi aldı. Ethem adının yerine konuşmadaki telaffuzu olan "Etem"i benimsedi. Kasımpaşa'daki Cezayirli Hasan Paşa Mektebi'nde öğrenime başladı. İlköğrenimini burada tamamladıktan sonra I. Dünya Savaşı yıllarında ailesiyle birlikte Çorum'un İskilip kazasında yaşayan dayısı Lütfi Bey'in yanına gitti. İskilip Rüştiyesi'ni bitirdikten sonra Kurtuluş Savaşı yıllarında tekrar İstanbul'a döndü. Galatasaray Lisesi ve Kabataş Erkek Lisesi'nde okudu. Edebiyat ve gazeteciliğe bu dönemde merak sardı. Millî Ticâret-i Bahriyye Kaptan ve Çarkçı Mekteb-i Alîsi yani Yüksek Denizcilik Okulu'ndan mezun oldu.

Galatasaray Lisesi'nde okurken Mefkûre adlı bir gazete çıkaran Ethem İzzet; muhabirlik, muharrirlik, yazı işleri müdürlüğü, idarecilik gibi gazeteciliğin tüm kademelerinde çalıştı ve bu sayede kendini geliştirdi. Bir gazetecinin niteliklerini "Gazeteci müşahittir. Tarafsızdır. Gazeteci fikir adamıdır. Gazeteci hususiyeti değil, umumiyeti temsil eder. Gazeteci bir hakkı değil tüm hakları arar. Sesi hakkın sesidir. Muzaffer etmeye çalıştığı dâva milletin dâvasıdır. Kendi menfaati yoktur." şeklinde tanımladı. Yüksek tahsilini tamamladıktan sonra matbuat hayatına başladı ve ölümüne kadar aktif bir şekilde çalıştı. İlk hikâyeleri stajyer olarak çalıştığı Tarik gazetesinde yayımlandı (1919). Kısa süre Payitaht gazetesinde muhabirlik ve muharrirlik yaptı. Dergi kapatılınca bir süre de Türkçe öğretmenliği yaptı. Asıl ününü gerek idareciliğiyle gerek yazılarıyla katkı sağladığı Tevhid-i Efkâr ile yaptı. Tevhid-i Efkâr ve Tercüman-ı Hakikat'te Millî Mücadele'yi destekleyen yazılar kaleme aldı, halkın beğenisini kazandı. 1925'e kadar sürdürdüğü Tevhid-i Efkâr'ın yazı işleri müdürlüğünden sonra, derginin kapatılması üzerine sırasıyla Vatan ve Son Saat'in yazı işleri müdürlüğüne getirildi.

Son Saat, Akşam ve Milliyet gazetelerinde baş muharrirlik ve idarecilik yaptı. Zaman, Son Telgraf (1936), Açık Söz (1936-1937) ve Gece Postası gazetelerini yayımladı. Son Telgraf'ın başmuharriri iken daha çok dar gelirlilere hitap eden Gece Postası'nda genç gazetecilerin yetişmesine vesile oldu (Bayraktar 2003: 37). 1926-1937 yılları arasında Matbuat Cemiyeti'nin genel sekreterliğini yürüttü. Cemiyet, Atatürk'ün talebiyle İstanbul Basın Birliği adını aldı ve daha sonra Türk Basın Birliği'ne katıldı. Ethem İzzet, 1935-1945 yılları arasında Türkiye Basın Birliği İstanbul Şubesi'nin ikinci başkanlığını yaptı. 1945'te Türk Basın Birliği kapatıldı ve İstanbul Basın Kurumu, İstanbul Gazeteciler Cemiyeti adlı derneği kurdu. Bu dernek 1948'de Türk Basın Birliği adını aldı. Benice, 1966 yılında Türk Basın Birliği'nin başkanlığına getirildi. Aynı yıl Birinci, İkinci, Üçüncü Kuruluş Devirleri (1966) adlı Türk Basın Birliği tarihçesini yayımladı ve gazeteciliğe son verdi.

Kurtuluş Savaşı döneminde mitinglere katılan Benice, konuşmalar yaptı ve beyannameler dağıttı. Kalemini, çocuk ve gençlerin Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda yetişmesi için kullandı. Gazete yazılarında Kemalizm'in ve Anadolu hareketinin propagandasını yaptı. İdeolojik romanlar yazdı. Gazetecilik ve siyasetçiliği birlikte yürüten Ethem İzzet, siyasi çalışmalarını CHP bünyesinde sürdürdü. 1931-1934 yılları arasında İstanbul Belediye Meclisi üyeliği, Kasımpaşa Yeldeğirmeni Ocağı reisliği ve kaza idare heyeti murahhas üyeliği yaptı. 1934'te Balkan Savaşı esnasında Üsküp'ten İstanbul'a göç eden bir ailenin kızı olan Seniha Atatüre ile evlendi. Bu evliliğinden tek çocuğu Elçin (d. 1935) doğdu. 1942-1944 yılları arasında 6. dönem Kars milletvekili, 1950-1954 yılları arasında 8. dönem Siirt milletvekili olarak meclise girdi ve yasama çalışmalarına katıldı. 1952'de eşi Seniha Hanım'ın ölümüne İsmet İnönü duyarsız kaldığı için partiden uzaklaştı. CHP'nin o dönemdeki politikalarından hoşlanmadığı için aktif siyaset hayatını bitirdi. Gazetecilik ve edebiyatı hayatının sonuna kadar sürdüren Ethem İzzet Benice, 28 Mart 1967'de Yeniköy'deki evinde hayata veda etti.

Cumhuriyet devri Türk edebiyatının popüler yazarlarından olan Ethem İzzet Benice, 1921-1964 yılları arasında etkin olmuştur. Edebiyatı amatör tarafı olarak gören yazar; aşk, ideoloji, macera ve cinayet konulu toplam on beş roman kaleme almıştır. Bu romanların hemen hepsi, -Adsız Şehit ve On Yılın Romanı hariç- önce gazetelerde tefrika edilmiş ve daha sonra kitaplaştırılmıştır. Hatta kitap hâlinde basıldıktan sonra bile Son Telgraf ve Gece Postası gibi gazetelerde tekrar tefrika edilen romanları da olmuştur. Yazarın aşk konulu romanlarının başında ilk romanı olma özelliğini de taşıyan Çıldıran Kadın (1921) gelmektedir. Çıldıran Kadın (1921), Mütareke Dönemi'nin İstanbul'unda kendi zevklerinin peşinde koşan, ahlak çöküntüsü içerisindeki insanların hayatını gözler önüne sermektedir. Romanın arka planında vagon ve ipek ticareti vardır. Bu arka plan dairesinde; Paşa, Mualla, Necla ve Necdet etrafındaki aşk sarmalı üzerinden ihtişamlı çevrelerdeki ahlaki bozukluk verilmeye çalışılmıştır. Yakılacak Kitap (1927) adlı romanında Benice, birbirinden küçük yaşta ayrılan iki kardeşin yıllar sonra karşılaşarak birbirlerine âşık olmalarını, tam evlilik hazırlıkları içindeyken tesadüfen ele geçen hatıra defterinden bütün gerçekleri öğrenerek intihar etmelerini anlatır. Roman adından da anlaşılacağı gibi olması muhtemel ancak iki insanın başından geçmesi milyonda bir ihtimale dayanır (Yalçın 2012: 239). Döneminde çok ilgi gören romanın çok sayıda basımı yapılmış; eser filme çekilmiş, Almanca, Rusça ve Macarcaya çevrilmiştir. Istırap Çocuğu (1927)'nda gazeteci Refik Necati'nin, Nimet ve Ferhunde eksenindeki aşk üçgeninde salınan entrika dolu hayatı anlatılmaktadır.

Beş Hasta Var (1932) tezli romandır. Reşat Fevzi'ye göre muharrir ileri ve geri ahlakın, bir tek kelime ile ahlaksızlık olduğunu söyler ve yepyeni ahlaki telakkiler manzumesinin teessüs ve istikrarını ister. Selim İleri, 2002'de yeni baskısını hazırladığı bu roman için "Etem İzzet Benice, bu eserinde hayatın gerçekliğini romana yansıtmak ister. Bir 'yazar' vardır ve bu yazar doğrudan doğruya Etem İzzet Bey'in kendisidir. Yazar romanına bir ön söz bir de son söz koymayı gereksinmiştir. Çocukluğunun hayal meyal anıları arasında Belkıys ve Cahit belirirler; bir abla bir abi. Boğaziçi'nin pitoreski ortasında duyarlı bir gençlik aşkı..." değerlendirmesini yapmıştır. Romanda zorla sevdiğinden ayrılarak zengin bir paşa ile evlendirilen Belkıys'in erkeklerden intikam alışı konu edinilmiş ve yazar ahlak dersi vermeyi amaçlamıştır. Gözyaşları (1932)'nda Ruhi'nin aşkı uğruna hayattaki her şeyini kaybedişi anlatılmaktadır. Benice, Yosma (1935) romanında zorla fahişeliğe sürüklenen kimsesiz Emine'nin kötü yola düşüşünü ve savruluşunu gözler önüne sermektedir. Benice'nin, roman tekniği itibariyle Türk romanının başarılı örneği olarak gösterilen ve liselerde edebiyat öğretmenleri tarafından teknik ve sanat örneği olarak okutulan romanı Yosma ilk olarak 1934-1935 yılları arasında Tan gazetesinde "Öz Türkçe ile yazılmış ilk edebî" eser olarak neşredilmiştir. Roman 1935 yılında İkbâl Kitabevi tarafından kitap hâlinde yayımlanmıştır. Yayımlandığında büyük rağbet görerek çok kısa sürede satılan roman, yayımlanmasından iki yıl sonra "müstehcen neşriyat ve polise hakaret" suçlarından mahkemeye verilerek toplattırılmıştır (Bayraktar 2003: 186). Foya (1936), Sen de Seveceksin (1937), Ben Hiç Sevmedim (1944), Pota (1956) ve Adsız Şehit (1964) Benice'nin aşk teması ekseninde toplumun aksayan ve bozuk yönlerini ele aldığı diğer romanlarıdır. Sen de Seveceksin (1937)'den sonraki romanlarda toplum karşısında bireyin savunmasını yapmıştır. Yazar en çok, merkezine kadın karakterleri yerleştirdiği aşk romanı türünde eserler vermiştir.

Aşk Güneşi (1930) ve On Yılın Romanı (1933) Benice'nin ideoloji konulu romanlarıdır. Bunların dışında Bir Cinayet Davası (1936) adında bir cinayet romanı ve Afrika Vahşileri Arasında (1934) adında bir macera romanı yayımlamıştır. Roman tekniği bakımından çok zayıf olan ve romanla tarih kitabı arasında salınan On Yılın Romanı (1933)'nda yazar, Kemalist ideolojiyi kurgu içinde verme amacı gütmektedir. Romanda Cumhuriyet ideolojisinin devrin edebiyatına etkisi gözlemlenebilmektedir. Aşk Güneşi (1930) ise Cumhuriyet devrimlerinin genç nesle aktarılması için kaleme alınmıştır. Yazar bu romanda Kurtuluş Savaşı'nın felsefesini, milletçe dava karşısında belirtilen ruh, inanç ve dinamizmi, Atatürk'ün varlığında ve şahsında şahlanan Türk iradesini ve millî savaş gücünü en canlı sahnelerle dile getirmiştir. Afrika Vahşileri Arasında (1934)'da Nurullah adlı bir Türk subayının Afrika vahşileri arasındaki maceraları anlatılmaktadır.

Eserlerinde toplumsal fayda amacı güden yazar, romanı özellikle de popüler anlatım tekniklerini bir araç olarak kullanmıştır. Bayraktar Benice'nin romanlarını genel olarak şu cümlelerle değerlendirmiştir: "Halk psikolojisini bilen ve isteklerini göz önünde bulunduran Benice, eserlerinde değişmekte olan kadın-erkek ilişkileri ile git gide bozulmakta olan toplum yapısını konu edinir. Cumhuriyet ideolojisinin benimsetilip yaygınlaştırılması ile toplumsal ve ahlaki bozuklukların giderilmesini amaçlayan Benice, zaman zaman cesur eleştiriler içeren romanlarıyla toplum yapımızın değişmeyen unsurlarını sergiler." (Bayraktar 2003: 38) Romanlarında zaman ve coğrafya sınırlaması yoktur. İstanbul başta olmak üzere mekân Anadolu'dan Afrika'ya kadar uzanır. Sade ve akıcı bir üslup benimsemiş, psikolojik tahliller ve geniş karakter tasvirleri yapmamıştır. Hatıra defteri vasıtasıyla geri dönüşlere ve tesadüflere -dönemin diğer popüler romanlarında olduğu gibi- Benice'nin romanlarında da rastlanılmaktadır. Türkçeye hâkim olan ve Fransızca da bilen Benice, Fransızca kelimelere ve halk söyleyişlerine yer vermiştir.