Madde Detay

İstanbul’da doğan Ali Mümtaz Arolat’ın babası 3. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa, annesi Refia Hanım’dır. Okul hayatına Burhan-ı Terakki Mektebi’nde başlayan Ali Mümtaz Arolat, daha sonra öğrenimine Alman Mektebi’nde devam eder. Rahatsızlığından dolayı okula bir sene ara vermek zorunda kalır. İyileşince Nümune-i Terakki Mektebi’ne kaydolur. Burada bir yıl okuduktan sonra Galatasaray Lisesi’ne devam eder. İlk şiir denemelerini Galatasaray Lisesi’nde okurken gerçekleştirir. İlk şiirleri 1918'de Altıncı ve Yedinci Kitap’larda ve Nedim mecmuasında yayımlanır. Lise yıllarında Birinci Dünya Savaşı başlar ve Ali Mümtaz gönüllü olarak savaşa katılır. Ordudan 1918'de ihtiyat mülazımlığı rütbesiyle terhis olur. Galatasaray Lisesi’ne devam edemeyen şair, Âli Ticaret Lisesi’ne yazılır. 1922'de mezun olur. Aynı yıl halasının kızı Fıtnat Hanım'la evlenir. 1921’den sonra şair, edebiyat dünyasında adını duyurmaya başlar. Dergâh, Yarın, Yeni Mecmua, Millî Mecmua ve Varlık’ta şiirlerine yer verilir. İş hayatına, 1924'teMemâlik-i Şarkıyye Fransız Bankası’nda muhasebe memuru olarak başlar. Buradan ayrıldıktan sonra sırasıyla İstanbul Esnaf Bankası, Bank Di Roma, İstanbul Kemeraltı Un Fabrikası’nda çalışır. Şairin en uzun görev yaptığı yer ise Türkiye İş Bankası’dır. 1929'da burada çalışmaya başlayan Ali Mümtaz Arolat, 1962'de emekliye ayrılır. Emekliliğinden altı ay sonra Turizm Bankası’nda muhasebe müdürü olarak çalışmaya başlar. Burada yaklaşık iki buçuk yıl görev yapar. Ali Mümtaz Arolat, 4 Eylül 1967'de İstanbul’da vefat eder. (Tüzer 2014: 17-32)

Ali Mümtaz Arolat, “Seza” takma adıyla Şâir (1918-1919), Nedim (1919) dergilerinde yayınladığı şiirlerle edebiyat camiasına ayak basar. Şair kimliğini esas olarak yansıttığı dönem, Dergâh dergisi çevresinde şekillenen edebî oluşumun içinde yer aldığı dönemdir. İşgal altındaki İstanbul’da Millî Mücadele’nin sürdüğü 15 Nisan 1921 – 5 Ocak 1923 tarihleri arasında aralıksız olarak 42 sayı yayımlanan dergi, Millî Mücadele’nin destekçisi olduğu gibi edebiyat ve sanatta da yerlilikten ve millîlikten yanadır. Yahya Kemal, Ahmet Haşim, Mustafa Şekip, Fuat Köprülü, Yakup Kadri, Halide Edip gibi olgunluk dönemini yaşayan sanatçı ve hocaların yanı sıra Ali Mümtaz Arolat, Necmettin Halil Onan, Nurullah Ataç, Ahmet Kutsi Tecer gibi edebiyata meraklı gençleri bir araya getiren Dergâh dergisinde yayımlanan toplam şiir sayısı 129’dur. Bunlardan 42’si Ali Mümtaz Arolat’a aittir. (Karadişoğulları 2005: 224) Bu, şairin Dergâh dergisi içerisindeki yeri ve öneminin sayısal ifadesidir. Bir Gemi Yelken Açtı (1926) ve Hayal İkliminden Dönen Diyor Ki (1960) adlı iki şiir kitabı bulunan Ali Mümtaz Arolat’ın şiir evreninin oluşumunda, Yahya Kemal ve Ahmet Haşim’in en iyi örneklerini verdiği “Saf şiir” anlayışının; Ömer Seyfettin’in Yeni Lisan makalesiyle şuurlu bir hareket hüviyetine kavuşan Millî edebiyat hareketinin ve imparatorluğun son döneminin bedbin, karamsar, yıkılış psikolojisinin etkisi büyüktür. Arolat, Tanpınar’ın “Türk Edebiyatında Cereyanlar” adlı yazısında saf şiiri 1920’li yıllardan itibaren hece veznini kullanarak sürdüren şairlerden birisi olarak bahsettiği isimlerdendir. (Aktaş 2008: 27) Aşk, ölüm, özlem, karamsarlık, yalnızlık, tabiat, umut şairin en yoğun işlediği temalardır. Modern insanın ruhsal çıkmazları, belirsizlik, benlik arayışı ve bu arayışın sonucu olarak muhayyel âlemlere kaçış ve hayale sığınma şairin şiirlerindeki ana izleği oluşturur. Arolat, gerçekliğin sıkıcı ve bunaltıcılığından, hayatın karmaşasından kurtulmak için hayale ve şiire sığınır, kendini orada bulur. Toplumsal temalardan ziyade bireysel temalara ağırlık veren şairin bu çizgisinde, benimsediği saf şiir anlayışının yanı sıra mizacının da etkisi büyüktür. İçine kapanık, pasif, dış âlemi sadece gözleriyle veya hayaliyle yaşayan bir tip olması onun şiirlerinde gerçeklikten çok hayalin, toplumdan çok bireyin duygularının işlenmesine zemin hazırlamıştır. (Kaplan 2011: 47) Ali Mümtaz Arolat, Tanzimat dönemi sanatçılarından özellikle Recaizade Mahmut Ekrem ve Abdülhak Hamit Tarhan ile başlayan, Fransız sembolistlerinin de etkisiyle şekillenen Servet-i Fünûn ve Fecr-i Âti ile devam eden şiir anlayışını sade dil ve hece ölçüsüyle yeni bir formda, yeni imajlarla ifade eden şairlerden biridir.

Şairin üslûbuna saf şiir anlayışından gelen titizlik ve mükemmeliyetçilik hâkimdir. Seçilen kelimeler ve işlenen tema arasındaki uyum, seslerdeki ahenk ve müzikalite Arolat’ın şiir dilinin anahtar ifadeleridir. Şiirlerinde genellikle hece ölçüsü ve dörtlük nazım birimini kullanan şair, şiirdeki değişimlere kayıtsız kalmamış serbest nazımla da şiirler kaleme almıştır. Yeni tarzda kaleme aldığı bu şiirlerini ikinci ve son şiir kitabı olan Hayal İkliminden Dönen Diyor Ki adlı kitabında yayımlamıştır. Şairin Bir Gemi Yelken Açtı kitabında 89, Hayal İkliminden Dönen Diyor Ki isimli kitabında 38, mecmualarda kalan ve şiir kitaplarında yer almayan 61, hiçbir yerde yayımlanmayan 18 olmak üzere toplamda 206 adet şiiri bulunmaktadır. (Tüzer 2014: 36)