HİLMÎ, Abdulmâlik Hilmî

(d. 1865 / ö. 1928)
?
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Abdulmâlik Hilmî, 1865 yılında Kosova Prizren’e bağlı Ravsa kasabasında doğmuştur. İlk tahsilini Ravsa’da tamamladıktan sonra, Prizren’e gidip Mehmet Paşa Medresesi’ne yazılmıştır. Aynı medresenin yüksek kısmından mezun olmuş ve meşhur müderris Recep Hulusi Efendi’den icazet almışt­ır. Yine burada Recep Hulusi Efendi’nin tasavvuf derslerini takip etmiştir. Derslerde üstün başarı sağlayan Abdulmâlik Hilmî, hocasının sevgisini ve takdirini kazanmış, bu sebepten hocası ona el vermiştir. Abdulmâlik Hilmî, medreseyi bitirdikten sonra kendi doğum yeri olan Ravsa’ya gelerek bir tekke inşa ettirmiştir. Şair, 1928'de Prizren’de vefat etmiştir (Özcan 1994: 8-10).

Abdulmâlik Hilmî’nin en büyük özelliklerinden biri, öğrenci­lerine İslâmiyet’in yanı sıra Türklük şuurunu da kazandırmasıdır. Müslümanlık ile Türklüğü eş gören Abdulmâlik Hilmî, "Ne zamandan beri Müslümansın?" sorusunu "Ne zamandan beri Türksün?" olarak sormuştur (Kuzay Demir 2013: 343).

Türkçe ve Arnavutça divan yazan şairin Türkçe divanı, 1991 yılında Hüseyin Özcan tarafından Gazi Üniversitesinde hazırlanan "Abdulmalik Hilmi Divanı ve Tahlili" adıyla yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır. Divanının dışında, Bedrettin Simavnî’nin Varidat adlı eserini Türkçe şerh etmiştir. Ayrıca Pîr Muhammed Nûr'ül-Arabî’ye ait olan Hz. Ali’nin evradını Türkçeye çevirmiştir. Ayrıca, şairin çeşitli risaleleri bulunmaktadır (Özcan 1994: 8-10).

Bir şiirinde tasavvuf felsefesindeki vahdet düşüncesi “Gel âşık cem olalım/ Zikrullaha hem varalım Vahdet meyinden içelim İçemezsin demedim mi?... Küntü kenzin sırrı budur/ Hilmiden söyleyen odur/ Lâ mevcûde illâ hû dur/ Tanıyamazsın demedim mi?” şeklinde işlenir (Kuzay Demir 2013: 354-355). Hilmî, şiirlerinde sıklıkla nefis mücadelesini işlemiştir. Bu konuda yazmış olduğu bir şiirinde Hz. Muhammed'in "Nefsini bilen, Rabbini bilir" hadisinden de yararlanarak nefse aldanmadan Hakk yolunda olmayı konu etmiştir. Bir diğer şiirinde ise Fecr Suresinin ayetlerine yer vermiştir (Kuzay Demir 2013: 377-379).

Şairin en bilinen şiirlerinden biri tespihin sırrına dair yazmış olduğu uzun şiiridir. 132 beyitten oluşan bu şiirinde çeşitli ayetlere de yer vererek tespihin sırrını işlemiştir (Kuzay Demir 2013: 382-384). Hilmî'nin, Kosova Türklerinin dinî tasavvufî halk şiiri ürünleri içinde besmelenin önemi hakkında söylediği ve yazıya geçirdiği bir şiiri bulunur. Bu şiirde pek çok ayet ve hadisten yararlanan şair, besmelenin sırlarına da ışık tutar (Kuzay Demir 2013: 384-385).

Kaynakça

Kuzay Demir, Gonca (2013). Kosova Türk Halk Şiiri (İnceleme-Metinler). Doktora Tezi. İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Özcan, Hüseyin (1994). Abdulmalik Hilmi Hayatı ve Şiirleri. Ankara: yyy.

Vırmiça, Raif (2010). Kosova Tekkeleri, Türbeleri ve Kitabeli Mezar Taşları. İstanbul: Sufi Kitap.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. GONCA KUZAY DEMİR
Yayın Tarihi: 12.01.2019
Güncelleme Tarihi: 07.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Ahmet İğcilerd. 1945 - ö. 2010Doğum YeriGörüntüle
2Naim Şaband. 1935 - ö. 1961Doğum YeriGörüntüle
3MÜ'MİNd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4Halit Ziya Uşaklıgild. 1865 - ö. 27 Mart 1945Doğum YılıGörüntüle
5MEHMED TEVFÎK, Diyarbakırlıd. 1865 - ö. 1905Doğum YılıGörüntüle
6MAKBÛLE LEM'ÂN HANIMd. 1865 - ö. 1898Doğum YılıGörüntüle
7HÜSEYİN FEVZİd. 1886 - ö. 1928Ölüm YılıGörüntüle
8GÜLSÜM, Gülsüm Bacıd. 1853 - ö. 1928?Ölüm YılıGörüntüle
9ŞÜKÜR BAHŞİd. 1831 - ö. 1928Ölüm YılıGörüntüle
10LEYLA ŞAHİNd. 1943 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11SELAMÎ, Ramazan Mengillid. 31.12.1957 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12MUSA, Musa Karakaşd. 1937 - ö. 25.01.2008Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13KENZÎ, Kerim, Keremd. ? - ö. 1882/1883Madde AdıGörüntüle
14YALINAYAK, Ramazan Şimşekd. 25.09.1959 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15NURBAKÎ, Hakkı Yanıkd. 1970 - ö. ?Madde AdıGörüntüle