Madde Detay

Diyarbakır’ın Ergani ilçesinde doğdu. Ortaokul ve lise öğrenimini Ergani, Torbalı ve Diyarbakır’da sürdürdü. Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesinden mezun oldu. Üniversite yıllarında çeşitli yayın luruluşlarında sunuculuk ve yönetmenlik yaptı. İki yıla yakın bir süre öğretmenli yaptıktan sonra istifa edip Bilkent Üniversitesinde yüksek lisansa başladı. Buradaki eğitimini bir müddet sürdürdüyse de tamamlamadı ve tekrar öğretmenliğe döndü. Radikal Kitap, Özgür Gündem, Kitap Zamanı, Milliyet Sanat, Varlık ve Mesele gibi çeşitli dergi ve gazetelerde şiir, roman ve müzik üzerine eleştiri yazıları yazdı. Kalem ürünleri İHD Şiir Ödülü ve çeşitli ödüllere değer bulundu. İlk şiir kitabı Yas Yüsükleri (2001) ile Nüzhet Erman Şiir Ödülü'nü aldı. 2014 yılında İletişim Yayınları tarafından yayımlanan Haw adlı romanı Cevdet Kudret Edebiyat Ödülü, Bursa ÇGD tarafından 2015 Barış Ödülü ve Pen Amerika 2017 Çeviri Ödülü’ne layık görüldü. Bu roman aynı zamanda Sabitfikir tarafından 2014’ün en iyi romanı seçildi. Kemal Varol, Sahiden Hikâye (2017) adlı kitabıyla da 2018 Sait Faik Hikâye Armağanı’na değer görüldü.

Şiir, roman ve hikâye türünde eserler veren Kemal Varol, iki döneme ayırabileceğimiz yazı hayatının ilk döneminde şiire, Jar (2011) romanından itibaren ise kurmacaya ağırlık vermiştir. Varol, yazmaya şiirle başlamış, Yas Yüzükleri (2001) adlı ilk şiir kitabını Kin Divanı (2005) ve Temmuzun On Sekizi (2007) takip etmiştir. Temizyürek'e göre Kemal Varol, daha ilk şiir kitabında, yaslı bir benlik tasarımını üstlenmiş olmakla, Doğu'nun şiirinde o malum kederli değerlerle yüzleşmekte, bilgeliğe giden yolun kaçınılmaz uğrağı olan keder kalıtına katılmaktadır. Varol, şiirlerini Bakiye (2013) adıyla toplu hâlde yayımlamış ve daha sonra şiiri bıraktığını açıklamıştır. Haydar Ergülen, onun şiiri bırakıp kurmacaya yönelişini "İçlerinden en son Kemal Varol’un romanını okumuştum, Kemal’i çok iyi bir şair olarak tanımış ve sevmiştim ilk kitabı Yas Yüzükleri’nden beri. Sonra Kin Divanı çıktı. Temmuzun On Sekizi’ni daha dosyasından okumuştum. Etkileyici şiirleri kadar dilden dile dolaşan dizeleri de vardı Kemal Varol’un (...) Sonra da Bakiye adıyla toplu şiirlerini yayımlayarak şiiri bıraktığını ilan etti Kemal. Üzüldüm, konuştuk da. Fakat 2011’den başlayarak yayımladığı üç romanı da okuyunca, Jar, Haw ve son romanı Ucunda Ölüm Var, Kemal’in aslında şiiri bırakmadığını, romana taşıdığını gördüm. Şiirsel bir anlatım değil sözünü ettiğim. Bu onun çabasını hafife almak ve şairane bulmak sayılır. Kemal’in yaptığı daha değerli bir şey. Romanı şiir olarak yazıyor. Anlatıya diyelim yeni bir biçim kazandırıyor, yeni bir nefes üflüyor. Yeni bir akış yaratıyor. Nehir şiir. Neyse bu türden tanımlama çabaları her zaman üzücü sonuçlanır. İnsanın hissiyatını layığıyla yansıtamaz. Söylemek istediğinin tersini söylersin. Yapıtı da üzersin yazanı da.” cümleleriyle değerlendirmiştir.

Masalsı, büyülü, etkileyici ve yalın bir ilk roman olan Jar (2011)'da birbirinden nefret eden iki yaşlı adamın etrafında dönen hikâyeler anlatılmaktadır. Eser; uzaklara gidemeyen, kaybetmiş, yara almış, kendi hatıralarıyla yaşamaya yazgılı kahramanların iç dünyalarındaki çalkantılar, adım adım yaklaşan bir şiddetin gündelik hayatta nasıl mayalandığını gösterir. Öfke ve şiddetin pençesine düşmüş bir toplumun ruh hâlini resmeden Jar, kin duygusunun insan ve toplum üzerindeki izini sürerken, okuruna benzersiz bir kasaba portresi sunmaktadır. Yazar, ikinci romanı Haw (2014)'da, 1990'lardaki Türkiye'nin karmaşık siyasi ortamını Mikasa adlı köpeğin perspektifinden anlatır ve dönemin âdeta panoramasını çizer. Romanın ironi ve kara mizahtan beslenen güçlü bir modern fabl olduğunu belirten Ak, "Varol'un anlatmak istediği zamanlar, Türkiye'nin her anlamda karışık olduğu 1990'lar. PKK, JİTEM, Korucular, Hizbullahçılar... Hepsi aynı topraklarda, Diyarbakır'da. Sonucu da faili meçhuller, infazlar ve savaş. (...) Romanın omurgasını dönemin siyasi anlamda öne çıkan "uçları" meydana getiriyor. Savaşın edebiyatını başka gözler üzerinden yapıyor Kemal Varol. Bu doğrultuda da o yılların atmosferi bir panorama şeklinde sayfalar arasında akarken, diğer yandan romanın köpek kahramanının aşk hikâyesini izliyoruz." (Ak 2014) değerlendirmesini yapmıştır.

Yarım asırlık bir aşk hikâyesi olan Ucunda Ölüm Var (2016)'da Ağıtçı Kadın anlatılmaktadır. Romanın örgülü bir anlatım şekliyle de dikkat çektiğini vurgulayan Orman, içeriğini şu cümlelerle değerlendirmiştir: "Her ne kadar bir aşk romanı gibi gözükse de, tarihin kekemeliğinde dinsel ayırımlar, ötekileştirilenler, katledilenlerin hikâyelerine girilir; 12 Eylül’de Diyarbakır Cezaevi’nde Co isimli köpeğiyle insanları işkenceden geçiren komutanın ev hayatındaki babacan, sevecen, insancı tarafı verilerken, böyle bir adam nasıl da acımasız olur sorusunu da sordurur." (Orman 2016). Âşıklar Bayramı (2019) baba-oğul hesaplaşması ve Diyarbakır’dan Kars’a yolculuğun romanıdır. Romanın başkişisi kırk yaşındaki Yusuf yirmi beş yıldır babasını görmemiştir. Bir gece aniden zil sesi ile uyanır. Uzun bir tereddütten sonra kapıyı açmasıyla babasını görmesi bir olur. Ne yapacağını ne söyleyeceğini bilemeyen genç adam babasının yüzünde de kendisine benzeyen bir çaresizliği, dile getirilemeyenleri sezer. Yusuf, onun neden şimdi geldiğini anlamlandırmaya çalışırken babasının hareketlerinden bir tuhaflık olduğunu anlar. Kars’ta Âşıklar Bayramı yapılacaktır. Baba gitmeden önce Yusuf'a veda etmeye gelmiştir. Erzurum’da bir davası vardır ve babasına birlikte gitmeyi teklif eder. Gönülsüz de olsa babası teklifi kabul eder ve böylece uzun yol hikâyeleri başlar. Tüm bu yolculuk boyunca babanın ve oğulun haytlarına tanık olunur. Âşıklar Bayramı esas olarak oğulların babalarıyla kuramadıkları ilişki üzerine bir roman gibi görünse de bir yanıyla o oğulların aşklarında neden hoyrat olduklarının da öyküsüdür (Celâl 2019). Yazı hayatında hikâyeye de yer veren yazar Sahiden Hikâye (2017)'de okurlarının Jar’dan ve Haw’dan bildiği, Ucunda Ölüm Var’da da bir ara uğradıkları hayalî mekân olan Arkanya’nın sokaklarında gezdirir. Arkanya, Varol’un yarattığı kurmaca bir yerdir. Arkanya peynirleri, Arkanya Devlet Hastanesi hatta çarşısı bile vardır. Yazar bu hikâye kitabında zamanı ters yüz eder, okurla oyunlar oynar ve mizahî bir üslûp kullanır. Gerek okurlar gerekse eleştirmenler tarafından olumlu değerlendirmeler alan Kemal Varol'un romanlarının belirgin özelliği dil ile kurduğu temastır. Onun romanlarında dil âdeta bir kahraman gibidir.