Madde Detay

Asıl adı Seyyid Ahmed Râşid Efendi’dir. Aslen Diyarbakırlıdır. 1200/1785 tarihinde Diyarbakır’da doğdu. Ailesi Diyarbakır’ın seçkin ailelerindendir. Eğitimine Diyarbakır’da başladı, daha sonra Musul ve Bağdat’a giderek oradaki âlimlerden ders aldı. Musul ve Bağdat’ta eğitimini tamamlayan Ahmed Râşid Efendi, memleketi Diyarbakır’a döndü ve oranın saygın âlimlerinden biri olarak şöhret kazandı. Es'ad Muhlis Paşa tarafından çok sevilen Ahmed Râşid, Paşa’nın Kürdistan (Diyarbakır) valiliği sırasında bir müddet valinin kitapçılık ve devriye mollası hizmetinde bulundu. Bu süre içerisinde ilim neşriyle alakadar oldu. Es'ad Muhlis Paşa’nın vefatından sonra Diyarbakır’dan hiç ayrılmayan Ahmet Râşid, 1272/1855-6’da Diyarbakır’da vefat etti. Vefatı tarihinin Sicill-i Osmânî’de 1270/1853-54 gösterilmesi yanlıştır. Mezarı Diyarbakır’da Dağ Kapısı haricindedir. Vefatı için yakın arkadaşı Şeyh-zâde Osman Nûrî Paşa şu tarih beytini kaleme almıştır (Yılmaztürk 1999, 436, 437): "Göçdü bu dâr-ı fenâdan Nûrî târîhin dedim/Rûh-ı Ahmed Râşid oldu bülbül-i âdn-i kirâm (1272)".

Ahmed Râşid Efendi’nin bazı Arap şairlerinin ve kendisinin Arapça şiirlerini topladığı Sünûhât adlı bir eseri vardır. Eserinde şiirlerdeki en güzel ve en güç yerler için Arapça şerh ve açıklamalar eklemiştir. Bu esere Bağdat müftüsü Âlûsî-zâde Mahmûd Şihâbeddîn tarafından bir takriz yazılmıştır. Ayrıca Ahmed Râşid Efendi’nin eski şairlere birçok naziresi ile zamanı şairleriyle karşılıklı söylediği şiirleri bulunmaktadır.

Baştuğ, İbrahim (hzl.) (2002). İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şâirleri. C. IV. Ankara: AKM Yay.

Çiftçi, Ömer (hzl.) (yty.). Fatîn Davud, Hâtimetü’l-Eş’âr (Fatîn Tezkiresi). http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10736,metinpdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 04.08.2014]

Süreyya, Mehmed (1311). Sicill-i Osmânî. C. IV. İstanbul: Matbaa-i Âmîre.

Yılmaztürk, Hasan (1999). Esâmî-i Şu’arâ-yı Âmid’in Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Fatih Üniversitesi.

Gazel

Dil sadefdir mahzen-i lü’lü’ değildir yâ nedir

Bu cihetden her sözüm inci değildir yâ nedir

Savb-ı maksuda seferden men’ ider dil reh-revin

Pây-bend-i gönlümüz gîsû değildir yâ nedir

Hecr ile keşkül-be-dest itdim seyâhat ihtiyâr

Kârımız şimden girü ya hû değildir yâ nedir

Deşte düşmüşdür firâk-ı Leyli’den Mecnûn gibi

Hem-nişîni âşıkın âhû değildir yâ nedir

Şol hilâl ebrûların fikriyle incelmiş midir

Râşidin bak cismi zârı mû değildir yâ nedir

(Çiftçi, Ömer (hzl.) (yty.). Fatîn Davud, Hâtimetü’l-Eş’âr (Fatîn Tezkiresi). http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10736,metinpdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 04.08.2014]. 157-158.)