Halil Kocagöz

(d. 1930 / ö. 07 Ağustos 1984)
Şair, yazar, hukukçu
(Çocuk Edebiyatı / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Aydın/Söke'de doğdu. Söke'de Kocagözoğlu İlkokulu'ndan ve Galatasaray Lisesi'nden mezun oldu. Yükseköğrenimini İstanbul Hukuk Fakültesi'nde tamamladıktan (1970) sonra memleketine dönerek burada çiftçilik yaptı. Ressam Saliha Vahide Hanım ile çiftçi M. Şükrü Kocagöz’ün oğludur. Esen adında bir kızı ile Tanıl ve Barış adında iki oğlu vardır.

İlk şiir kitabı olan Bulutlar'ı (1944) on dört yaşında yayımladı. Yurt gerçeklerini ve evrensel sorunları işleyen manzumeleriyle tanınan Kocagöz'ün şiirleri Şairler Yaprağı, Yeditepe ve Türk Dili gibi dergilerde yayımlandı. Ayrıca şiir ve destanları Türk radyolarında yayımlandı; Fransa'da Grenoble radyosunda okundu ve el yazmaları sergisinde sunuldu. 1963'te Türk Edebiyatçılar Birliği adına, Brüksel/Knokke Le Zoute'daki 'yeryüzü ozanları' toplantısına katıldı. 1967'de Uluslararası Paris Akademisi (Haute Académie internationale de Lutèce à Paris) tarafından uluslararası gümüş madalya ödülüne layık görüldü.

Şiirlerinin yanı sıra oyun ve çocuk romanları da yazan Kocagöz, bir süre Türk Dil Kurumu üyeliği görevinde de bulundu. 1981 yılında eşini amansız bir hastalık sonucu kaybetti. Romancı Samim Kocagöz ve hikâyeci Ferzan Gürel’in kardeşi olan Halil Kocagöz, 7 Ağustos 1984 tarihinde Söke'de yaşama veda etti ve Söke'deki aile mezarlığına defnedildi. Ölümünden sonra anısını yaşatmak için, çocukları tarafından 1987'den itibaren adına "Halil Kocagöz Şiir Ödülü" düzenlendi. Bu ödül, şairin anısına 1987-1998 yılları arasında verilen önemli bir şiir ödülüdür (Kurdakul 1973; Necatigil 2016).

Eserlerinde yurt gerçekleri ile birlikte evrensel sorunları da ele alan Halil Kocagöz, şiirlerinde yaşadığı yörenin doğal güzelliklerini canlı bir üslupla dile getirdi. Şairin tüm şiirleri ölümünden sonra Asım Öztürk tarafından Bütün Eserleri: 1 Şiirler (1986) ve Bütün Eserleri: 2 Şiirler (1987) adı altında kitaplaştırıldı. Onun Yaşayanların İçinde (1957) isimli 3 perdelik manzum tiyatrosu ise, hedef kitlesi çocuklar olan bir eserdir. Bu oyun, şairin çocuk edebiyatına olan ilgisini ortaya koyması bakımından önemlidir. Onun çocuk edebiyatı ile olan ilişkisi Millî Eğitim Bakanlığının İlköğretim öğrencileri için hazırladığı 100 Temel Eser (2005) listesi içinde de yer alan Ötleğen Kuşu (1971) ve Ötleğen Kuşu'nun Sonu (1980) adlı eserleriyle önemli bir boyut kazandı. Türk edebiyatının önemli çocuk klasikleri arasında yer alan Ötleğen Kuşu, köyde yaşayan bir çocuğun görmeyi çok istediği ve nesli tükenmekte olan bir ötleğen kuşu ile olan arkadaşlığını konu edinir. Birbirinin devamı niteliğinde olan söz konusu eserlerde hayvan ve doğa sevgisini ön plana çıkaran ve eğitimin önemini vurgulayan yazar, doğup büyüdüğü Ege'nin kıyılarını, dağlarını, ormanlarını, Söke'yi ve buradaki günlük yaşamı şiirlerle süslediği tabiat tasvirleriyle başarılı bir şekilde dile getirdi. Yöreye özgü oyunlar ile gelenek ve göreneklerin de dikkat çekici bir şekilde anlatıldığı eserler, Türk çocuk edebiyatının klasikleri arasında yer alır.

Halil Kocagöz, Türkiye'deki bilim kurgu edebiyatının özgün ve ilk örneklerinden biri olan Uzaya Kaçış romanını 1982'de yazdı. Ancak eser, yazarın ölümünden on beş yıl sonra 1997 yılında Boyut Yayınları tarafından ilk defa yayımlandı. Halil Kocagöz, bu romanıyla Türkçenin bilim kurgu dilinin ilk kurucularından biri olarak kabul edilmektedir. Güneş patlamalarının ve doğa olaylarının dünyayı tehdit ettiği, insanoğlunun dünya kaynaklarını bilinçsizce tükettiği bir dönemde, insanların yeni bir dünya arayışını anlatan roman, bu yönüyle bir çevre bilinci aşılamaktadır. Türk bilim kurgu edebiyatının ilk örneklerinden biri olan eserde, insanoğlu gelecekte yaşamayı hayal ettiği, dünyanın eski günlerine benzeyen bir gezegen inşa etmeyi başarmıştır, ancak güneş patlamalarının sıklaşmasıyla azalan zaman içinde sevdiklerini de yanlarına götürmek için amansız bir mücadeleye girişmişlerdir. Bu yönüyle eser, doğayı tahrip etmenin sebep olacağı zararları anlatması yanında sevgi teması üzerine de kurulmuştur. Roman, bilim kurgu motifleriyle okuyuculara fütüristik bir hikâyeyi, yerel bir anlatımla ve yerel motiflerle ayrıca duru ve sade bir Türkçeyle dile getirmesi açısından önemlidir (Kocagöz 1997; Gültaş 2009).

Kaynakça

Gültaş, Veysel (2009). Kadı Burhaneddin'den Günümüze Hukukçu Şairler Antolojisi. Ankara: Bilge Yayınevi.

Kocagöz, Halil (1997). Uzaya Kaçış. İstanbul: Boyut yayınları.

Kurdakul, Şükran (1973). Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. 2. Baskı. İstanbul: Bilgi Yayınevi.

Necatigil, Behçet (2016). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: YKY.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. ELİF AKTAŞ
Yayın Tarihi: 20.08.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
BulutlarKendi Yayını / İzmir1944Şiir
AdamlarGüven Basımevi / İstanbul1951Şiir
Yaşayanların İçindeŞairler Yaprağı Yayınları / İstanbul1957Tiyatro
Yaşamak TürküsüYeditepe Yayınları / İstanbul1959Şiir
Yitik DumanYeditepe Yayınları / İstanbul1961Şiir
Atatürk'ün IşığıKovan / İzmir1965Destan
Geyik DüşmesiYeditepe Yayınları / İstanbul1965Şiir
Uzay DuvarlarıYücel Yayınları / İstanbul1971Şiir
Ötleğen KuşuMilliyet Çocuk Kitapları Dizisi / İstanbul1971Roman
Ötleğen Kuşu'nun SonuMilliyet Çocuk Kitapları Dizisi / İstanbul1980Roman
Çiçek ile TüfekIşın Yayınları / Söke1980Şiir
Bütün Eserleri: 1 ŞiirlerSanat Koop Yayınevi / Izmir1986Şiir
Bütün Eserleri: 2 ŞiirlerSanat Koop Yayınevi / İzmir1987Şiir
Uzaya KaçışBoyut Yayın Grubu / İstanbul1997Roman

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Sabahattin Burhand. Haziran 1954 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2Cahit Âşıkoğlud. 1961 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3Nevres Kırdard. 29 Nisan 1957 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ŞEVKİ HALICId. 1930 - ö. 2015Doğum YılıGörüntüle
5Ahmet İhsan Gençd. 1930 - ö. 19 Şubat 2020Doğum YılıGörüntüle
6Zeki Büyüktanırd. 17 Şubat 1930 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Şevket Tonbuşd. 8 Aralık 1911 - ö. 1984Ölüm YılıGörüntüle
8SITKI ALİ GARGALULUd. 1904 - ö. 1984Ölüm YılıGörüntüle
9GÖMLEKSİZ, Mehmet Ağcaoğlud. 1911 - ö. 28.04.1984Ölüm YılıGörüntüle
10Erol Hızarcıd. 8 Aralık 1972 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Arif Damard. 1925 - ö. 20 Ekim 2010MeslekGörüntüle
12Ahmet Küçükağad. 1953 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Tülin Urald. 11 Eylül 1972 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Ayfer Gürdal Ünald. 15 Ekim 1953 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Sibel Özmand. 1962 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Halil Erdoğan Cengizd. 3 Eylül 1934 - ö. 28 Ekim 1993Madde AdıGörüntüle
17HALÎL, Damad Halîl Efendid. 1821 - ö. 1886Madde AdıGörüntüle
18CEVDET, Halil Cevdet Efendid. ? - ö. 1794-95Madde AdıGörüntüle