KUL BURHAN/ BURHANÎ/BURHAN, Hüseyin Tatar

(d. 1899 / ö. 1957)
âşık, işçi
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Hüseyin Tatar, Bayburt’un eski adı Çıpkınıs, yeni adı Kırklıpınar köyünde 1899'da doğmuştur. Şiirlerinde Kul Burhan, Burhanî ve Burhan mahlaslarını kullanır. Baba adı Şaban, ana adı Esma’dır. Tataroğulları adıyla bilinen bir aileye mensuptur. 1934'da çıkan soyadı kanununda da bu sebeple Tatar soyadını almıştır. Herhangi bir eğitim görmemiştir. Tek atlı kızağıyla kışları şehre yük ve yolcu taşıyarak geçimini sağlamıştır. 28 yaşındayken Samsun’da işçi olarak çalışırken bir gün yorgun düşüp uykuya yattığı ve rüyasında bir pir elinden dolu içtiği rivayet edilir. Uyandıktan sonra içinde yanan aşk ateşiyle irticalen şiirler söylemeye başlamıştır. Bir başka rivayete göre bir gün çöpte bulduğu Kuran yapraklarını toplamış ve aynı gün Yalı Camii’ne akşam namazına gitmiştir. Namaz esnasında baygınlık geçirmiştir. Rüyasında Hindistanlı Ethem Han’ın kızı Mihriban Sultan’ı görmüş ve ona âşık olmuştur. İkinci rivayet doğrudur. Zira şiirlerine baktığımızda Mihriban Sultan’a daima serzenişte bulunduğu görülür. 1957'nin şubat ayında vefat etmiştir (Kalkan 1991: 190; Kırtan yty: 5; Özmen 1998: 151).

Çevresinde oldukça iyi tanınan Burhanî, birçok âşık karşılaşmasına katılmıştır. Bazı şiirlerinde Mihriban Sultan’a olan aşkı, serzenişi, kimilerinde de Allah’a iltica ettiği görülmektedir. 1938'de Bayburt’ta düzenlenen saz şairleri haftasına katılmış ve çok beğenilmiştir. Tasavvufi içerikli şiirler de yazmış olup Rifai tarikatına girdiği bilinmektedir. Tasavvuf konusunda Bayburt’un merkezindeki Kaleardı Mahallesi’nden Ahmet Baba’dan ders almıştır. Etkisinde kaldığı diğer isimler Dede Paşa, Ağlar Baba, Bayburtlu Zihni, İrşadi Baba ve Celali Baba’dır. Şiirlerinde aşk, özlem, inanç ve doğa olaylarını konu edinmektedir. Kemal Yanbeğ, ona ait bazı deyişleri Türk Folklor Araştırmaları dergisinde yayımlamıştır (Kalkan 1991: 190; Kırtan yty: 5, 11, 16, 17; Özmen 1998: 151; Yanbeğ 1963a: 3072-3074; Yanbeğ 1963b: 3101-3102; Yanbeğ 1963c: 3151-3152).

Kaynakça

Kalkan, Emir (1991). “Burhani”. XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 190-191.

Kırtan, Mahmut (yty.). Bürhani Baba. Yalova: Haberci Gazetesi Ofset Tesisleri.

Özmen, İsmail (1998). “Âşık Burhani”. Alevi-Bektaşi Şiirleri Antolojisi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. 151-153.

Yanbeğ, Mahmut Kemal (1963a). “1938’de Bayburt’ta Saz Şairleri Haftası”. Türk Folklor Araştırmaları. C. 8. Ankara. 166: 3072-3074.

Yanbeğ, Mahmut Kemal (1963b). “1938’de Bayburt’ta Saz Şairleri Haftası-2”. Türk Folklor Araştırmaları. C. 8. Ankara. 167: 3101-3102.

Yanbeğ, Mahmut Kemal (1963c). “1938’de Bayburt’ta Saz Şairleri Haftası-3”. Türk Folklor Araştırmaları. C. 8. Ankara. 169: 3151-3152.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: BÜNYAMİN TAN
Yayın Tarihi: 26.09.2018
Güncelleme Tarihi: 08.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1FATMA/BATUR/FATMA BEHİCE, Fatma Behice Baturd. 1911 - ö. 30.05.1987Doğum YeriGörüntüle
2SEYYAD TAĞIYEVd. 1905 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3MAHİRİ, Mehmet Özkoluaçıkd. 1888 - ö. 10.02.1952Doğum YeriGörüntüle
4Faik Reşat Unatd. 3 Nisan 1899 - ö. 8 Nisan 1964Doğum YılıGörüntüle
5Kurutluoğlu, Kudretd. 1897-1899 (?) - ö. 1973Doğum YılıGörüntüle
6UMUR, Osman Önderd. 1899 - ö. 09.05.1976Doğum YılıGörüntüle
7EYÜP SABRİ LERMİOĞLUd. 1886-1887 - ö. 01.07.1957Ölüm YılıGörüntüle
8Hüseyin Cahit Yalçınd. 1875 - ö. 18 Ekim 1957Ölüm YılıGörüntüle
9Sabri Cemil Yalkutd. 01 Eylül 1882 - ö. 12 Ağustos 1957Ölüm YılıGörüntüle
10KUL MUSTAFA, Mustafa Danacıd. 1965 - ö. ?MeslekGörüntüle
11SEFİL EDNA/FAKİR EDNA/EDNA/DERTLİ, Abuzer Doğanayd. 1902 - ö. 1965MeslekGörüntüle
12ŞEMANÎ, Şeref Gürbüzd. 1921 - ö. 01.01.1993MeslekGörüntüle
13OSMAN, Osman Şahistanoğlud. 1884 - ö. 1968Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14ÇELİK, Enver Çelikd. 1943 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15KORKULUK, Ömer Bald. 1916 - ö. 1966Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16ALİHAN NİNE, Ayşed. 1865 - ö. 1950Madde AdıGörüntüle
17NİYAZÎ, İsmaild. 1871 - ö. 1911Madde AdıGörüntüle
18GÜNGÖR, İsmail Güngörd. 1957 - ö. ?Madde AdıGörüntüle