Latif Demirci

(d. 31 Ocak 1961 / ö. -)
Karikatürist, Yazar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

İstanbul'da doğdu. Çocukluğu İstanbul Altımermer'de geçti. Eğitim hayatı hakkında bilgileri tam olarak bilinmemekle birlikte çeşitli kaynaklarda ilk ve orta öğrenimini İstanbul’da tamamladığı ve aynı yıl İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (Mimar Sinan Üniversitesi) Seramik Bölümüne başlamasına rağmen üçüncü sınıfta yükseköğrenimden ayrıldığı bilgisi verilmiştir (Balcıoğlu, 1998: 310; Memiş-Yarış, 2010: 87). 1974 yılında Çevre Tiyatrosu’na giden Demirci, Altan Erbulak’tan ilk çizim derslerini aldı. Bir yıl sonra 1975’te Erbulak’ın tavsiyesiyle Gırgır dergisine giden Demirci’nin ilk karikatürü aynı yıl Gırgır dergisinde yayımlandı. Oğuz Aral, çizimlerini beğendiği Demirci’yi birkaç ziyaretinin ardından henüz on dört yaşında iken çizerlerin bulunduğu kata çıkmasına izin vererek Latif Demirci’nin yaklaşık kırk beş yıldır devam eden mizah çizerliği kariyerinin başlamasını sağlamıştır. Üç yıl sonra Latif Demirci, Hasan Kaçan ve Behiç Pek ile birlikte Gırgır’dan ayrılarak Mikrop adlı bir dergi çıkarmaya başladı. 1978-1979 yılları arasında Mikrop’ta çalışmalarına devam eden ekip bir yıl sonra yeniden Gırgır’a döndü. 1989 yılına kadar on yıl boyunca Gırgır’da çizen Latif Demirci bu süreçte Gırgır’ın yanı sıra Fırt dergisinde çalıştı. 1989 yılında Atilla Atalay, Hasan Kaçan, Ergün Gündüz ile birlikte Hıbır dergisini kurdu ve karikatürlerini burada yayımlamaya devam etti. Dergi bir süre sonra HBR Maymun olarak yayımlanmaya devam etti. Mizah süreli yayınlarının yanı sıra Yeni Gündem, Söz, Nokta, Panoroma, Gazete Pazar gibi günlük gazete ve haftalık siyasi dergilerde de çalışan sanatçı, HBR Maymun ile mizah dergisi çizerliğine son vererek Hürriyet’te çalışmaya başladı (Topuz, 1997: 252; Balcıoğlu, 1998: 310; Memiş-Yarış, 2010: 87; Özer, 2016). Günlük gazete olan Hürriyet’in birinci sayfasına gündemle ilgili karikatürler çizen sanatçı, çeşitli gerekçelerle 24 Mart 2012-1 Ağustos 2012 tarihleri arasında ve 11 Mart 2018-18 Nisan 2018 tarihleri arasında Hürriyet’teki çizimlerine ara verdi. 18 Nisan 2018 tarihinden itibaren yeniden Hürriyet gazetesi için çalışmaya başladı ve hâlen burada karikatürlerini çizmeye devam etmektedir. Latif Demirci’nin, roman yazarı Latife Tekin ile evliliğinden Yasemin adında bir kızı oldu (Arman, 2008; Özer, 2016 ).

Latif Demirci, 1970’li yıllardan itibaren Altan Erbulak ve Oğuz Aral etkisiyle çizmeye başlamış ve zamanla kendi özgün üslubunu bulmuştur. Günümüze kadar birçok mizah dergisinde çizen ve birkaç mizah dergisi çıkaran Demirci, çizgileriyle Canavar Koyun Orhan, Arap Kadri, Muhlis Bey ve Mithat-Mirsat, Press Bey gibi tipler yaratmıştır. Muhlis Bey tiplemesi Behiç Pek’in yazdığı bir metine Latif Demirci’nin çizdiği vinyetle başlayıp kısa öykü ve bantlarla bir seri haline getirilmiştir. Birbirini takip eden üç kuşak Muhlis Bey ve Mithat-Mirsat çizgi karakterlerinde bir futbol takımına yönelik fanatizm anlayışı belirgin bir nitelik olarak ön plana çıkmaktadır (Cantek, 2014: 219; Keskin-Çalışkan-Aydoğdu, 2018: 13). 1976’da Fırt adlı mizah dergisinde Latif Demirci'nin çizdiği Tarzan tiplemesi Behiç Pek’in yazılarıyla yayımlanmıştır. Yaşadığı toplumu, yaşadığı toplumun insanını çok iyi tanıyan karikatürist, insanın ruh hâllerini çizgilerinde başarıyla betimlemiş, geçmiş dönemin ve bugünün özelliklerini, gündelik yaşamın her öğesini çizgilerine taşımıştır. Onun çizgilerinde mahalle delikanlılarının, emeklilerin, memurların, işçilerin, dul ve yetimlerin, seyyar satıcıların, öğrencilerin tarafını tutan, muzip ve acı, keskin gözlemci ve her şeye rağmen hayata sarılma coşkusunu öne çıkaran çizgiler yer almıştır. Dergi ve gazete çizerliğinin birbirinden çok farklı şeyler olduğunu belirten Balcıoğlu, dergi çizerinin çizgilerinde güldürme öğesine yer vermesi gerektiği gibi, gazete çizerinin de günün önemli konusuna dair bir yorum getirmesi gerektiğini ve karikatürlerini dergiden gazeteye taşıyan Latif Demirci’nin bu konuda kendisine yeni bir kulvar açtığına değinmiştir (Balcıoğlu, 2003: 85). Basılı yayın araçlarıyla iletimi sağlayan karikatürün ömrü, gazete ya da derginin ömrü ile doğru orantılı olduğu için iletisini kısa ve çarpıcı bir şekilde vermesi gerekir. Latif Demirci de çizgileriyle bu etkiyi sağlamış, bu etkinin ve karikatürlerinin sürekliliğini sağlamak için karikatür albümleri yayımlamıştır.

Uluslararası resimden etkilenen Demirci, dünya ressamlarının resimlerini kendi deyimiyle tercüme ederek Çeviren Latif Demirci adlı eseriyle ünlü resimlere orijinal bir bakış açısı getirmiştir. Murat Belge, sanatçının bu eseri hakkında “bu kendine özgü "yeniden üretim" ya da "kopya"larda, ilkin, bir adaptasyon ve lokalizasyon çabası var gibi görünüyor. Bazille'in dere kıyısında eğlenen figürleri, o hâlleriyle, dünyanın ortak belleğine yerleşmişler, öylece evrenselleşmişler. Onları alıp Kocamustafapaşa'nın yokuşlarından Samatya kıyısına indirince, evrenselden yerele götürmüş olmuyor musunuz? Belki biraz öyle. Ama belki de değil. Çünkü zaten onlar da aslında yerel.” değerlendirmesini yapmıştır (Belge, 1996). 90'lı yıllarda Hollanda, Fransa ve Finlandiya'da kişisel karikatür sergileri düzenleyen Latif Demirci, iki tane de yurtiçinde sergi açmıştır. Kitap kapakları ve poster çalışmalarının yanı sıra, çizgi film çalışmaları yapan Demirci, Elif Şafak’ın Siyah Süt adlı romanına ve Murat Belge’nin Yemek Kültürü adlı kitabına (Memiş-Yarış, 2010: 87) çizgileriyle katkı sağlamıştır. Kendine özgü çizgisi ve mizah anlayışıyla Türkiye’nin önde gelen karikatüristlerinden olan ve az çizgiyle çok şey anlatan Latif Demirci iyi bir gözlemci, gündemi yakından takip eden bir çizer olarak her gün Hürriyet gazetesine gündemi yorumlayan karikatürlerini çizmeye devam etmektedir.

Kaynakça

Arman, Ayşe. (2008). Hürriyet Gazetesi. 24 Mayıs 2008. E.T. 12.01.2019.

Balcıoğlu, Semih. (1998). Cumhuriyet’in 75. Yılında Türk Karikatürü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. s. 310-311.

Balcıoğlu, Semih. (2003). Memleketimden Karikatürcü Manzaraları. İstanbul: Can Yayınları. s. 85-86.

Belge, Murat. (1996). “Sunuş”. Çeviren Latif Demirci. (Yayına Hazırlayan: Semih Sökmen, Metin çevirileri: Yıldırım Türker, Bülent Somay). İstanbul: Metis Yayınları. s.5-8.

Cantek, Levent. (2014). Türkiye’de Çizgi Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.

Keskin, U. - Çalışkan, K.- Aydoğdu, V. (2018). “Sporda Fanatizm Unsuru: Latif Demirci’nin Çizgi Karakterleri Üzerine Bir İnceleme”. İÜ Spor Bilimleri Dergisi. Cilt 8. Sayı 2. S.12-29.

Memiş, Ş. ve Yarış İ. (2010). İstanbul’un 100 Karikatüristi, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.

Özer, Eray. (2015). Latif Demirci Birkaç Çizgi, Birkaç Kelâm Yapacağını Yapan Adam. Cumhuriyet. Gazetesi. 25 Mayıs 2015 http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/sokak/284395/LATiF_DEMiRCi_Birkac_cizgi__birkac_kel_m_yapacagini_yapan_adam.html . E.T. 12.01.2019.

Tezer, Gözde. (2014). Annem Kitaplarından Çok Daha İlginç. Vatan Gazetesi 13.04.2014.

http://www.gazetevatan.com/-annem-kitaplarindan-cok-daha-ilginc---626837-mola/. E.T. 12.01.2019.

Topuz, Hıfzı. (1997). Başlangıcından Bugüne Dünya Karikatürü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. AYDAN ENER SU
Yayın Tarihi: 19.03.2019
Güncelleme Tarihi: 07.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Mithat Mirsatİletişim Yayınları / İstanbul1991Mizah
Eyvah Mezun Oldumİletişim Yayınları / İstanbul1991Mizah
Nostaljisi Kandilliİletişim Yayınları / İstanbul1993Mizah
The Selamınaleyküm-Yes Problemİletişim Yayınları / İstanbul1993Mizah
Çeviren Latif DemirciMetis / İstanbul1996Mizah
Doğuştan Fenerli MithatYKY / İstanbul1999Mizah
Press Bey - Milenyum 2000YKY / İstanbul2000Mizah
Köşeli Türklerden Press BeyYKY / İstanbul2001Mizah
Bugün Devlet İçin Ne Yaptın?YKY / İstanbul2002Mizah
Press Bey: Şu Köşe, Yaz KöşesiYKY / İstanbul2005Mizah
E-vli ve CepliEverest Yayınları / İstanbul2006Mizah
Yavrum Senin Ülken Bir MelektiEverest Yayınları / İstanbul2006Mizah
Press Bey Yazmışım AnasınıEverest Yayınları / İstanbul2006Mizah
Muhlis Bey ve Yavlum MithatLeman Yayıncılık / İstanbul2007Mizah
Cırcırböceği Muhlis Bey ve Yavlum MithatLeman Yayıncılık / İstanbul2007Mizah
National Geoglathifİletişim Yayınları / İstanbul2014Mizah
Eyyy SiyasetDoğan Kitap / İstanbul2015Mizah

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Hilmi Ziya Ülkend. 3 Ekim 1901 - ö. 5 Haziran 1974Doğum YeriGörüntüle
2Sa‘dî Çelebi, Hâfız-zâde Seyyid Mehmedd. ? - ö. 1693Doğum YeriGörüntüle
3RÂ'İF, Mollacık-zâde Mehmed Râ'if Efendid. ? - ö. 1825Doğum YeriGörüntüle
4Betül Avunçd. 1961 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Ömer Aksayd. 1961 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Şadi Oğuzhand. 3 Kasım 1961 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7Abdullah Akayd. 1930 - ö. ?MeslekGörüntüle
8Seçkin Erdid. 1981 - ö. ?MeslekGörüntüle
9Yavuz Bahadıroğlud. 1945 - ö. 21 Ocak 2021MeslekGörüntüle
10Baha Vefa Karatayd. 2 Ekim 1916 - ö. 6 Ocak 1998Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11İsmail Saymazd. 11 Temmuz 1980 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Gaye Boralıoğlud. 22 Ekim 1963 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13LATÎFÎ, Tûtî-i Latîfd. ? - ö. 1564-65Madde AdıGörüntüle
14HÜSEYN DEMİRÇİd. 1885 - ö. 1969Madde AdıGörüntüle
15KÖROĞLU, Mehmet Demircid. 1926 - ö. 2015Madde AdıGörüntüle