Madde Detay
MEHMED SA'ÎD, Teke-zâde
(d. 1287/1870 - ö. 1331/1913)
atasözü derlemecisi
(Divan/Yazılı Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
1870 yılında İstanbul’da doğmuş, 1898 yılında Sanâyî-i Nefîse Mektebi’nden birincilikle mezun olmuştur. Sanâyi'-i Nefîse’de Osmân Hamdi Bey’den ve Zonaro, Guillemet gibi oryantalistlerden resim eğitimi almış, 1908 yılında Kabataş Sultânîsi’nde resim öğretmenliğine başlamış, Osmanlı ressamlar Cemiyeti dergisinin yayımlanmasına önemli katkılarda bulunmuştur. Önceleri Fransız izlenimcileri ve natüralistlerinin etkisiyle eserler veren Teke-zâde, daha sonra asıl çalışmalarını portre üzerinde yoğunlaştırmıştır. Meşhur resimleri; Testili Kadın, İhtiyar Yahudi, Sahilde Küfeli Kız ve Bir Derviş’tir. Teke-zâde, 1913’te vefat etmiştir.
Eserleri şunlardır:
1. Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye yâhud Atalarsözü: 1308/1892 tarihinde yazılmış, 1311/1895 yılında Kasbar Matbaası’nda basılmış 384 sayfalık bir eserdir. 5742 atasözü ve deyimle hacimce olmasa bile sayıca Şinâsî’nin Durûb-ı Emsâl-i Osmâniye’sinden daha fazla atasözü ve deyim ihtiva etmektedir. Yazar eserin başına Şinâsî’ye ait “Durûb-ı emsâl ki hikmetü’l-avâmdır. Lisânından sâdır olduğu bir milletin mâhiyyet-i efkârına delâlet eder.” sözlerini aynen alıp bu eseri Şinâsî’nin takipçisi olarak hazırladığını ima etmiştir. Eserin “İfâde-i Mahsûsa” başlığı altında ise yazar, ahlak ve fazilet noktalarından bakıldığında atasözlerinin her birinin bir ibret düsturu olduğunu söyler. Atasözleri ve deyimler eserde alfabetik sırayla yazılmış, birkaç atasözü ve deyimin altına Osmanlı ve Fars edebiyatından beyit ve mısra örnekleri verilmiştir. Eserde 28 Arapça, 5 Farsça atasözü ve deyim mevcuttur. Eserde atasözü ve deyim özelliği taşımadığı hâlde yazarın kendi düşünceleri ve öğütleri olduğu hissini veren sözler de yer yer görülmektedir.
2. Tataristan Çinide Bir Cinayet: Konusu gerçek bir olaya dayanan 54 sayfalık bir eserdir.
Teke-zâde Mehmed Sa'îd, atasözleri ve deyim derleyicisi vasfıyla edebiyat tarihimizde yer almasının yanında, Türk resim sanatının da en önemli temsilcilerinden biridir.
Kaynakça
Başkan, Seyfi (2009). Başlangıcından Cumhuriyet Dönemine Kadar Türklerde Resim. Ankara: AKM Yay.
Beyzadeoğlu, Süreyya (hzl.) (2003). Şinâsî Durûb-ı Emsâl-i Osmâniyye. İstanbul: MEB Yay.
Gürgendereli, Müberra (2003). “Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye: Atalarsözü”. Bilge 37: 68-74.
Teke-zâde M. Said (1311/1895). Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye Yahud Atalarsözü. İstanbul: Kasbar Matbaası.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. MÜBERRA GÜRGENDERELİYayın Tarihi: 06.11.2013Güncelleme Tarihi: 30.11.2020Eserlerinden Örnekler
Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye Yâhud Atalarsözü Adlı Eserinden:
Sucuk kesildi.
Su teknesi gibi dibi tutmuyor.
Suçun sahibi olmaz.
Su çukurunu bilir.
Sudan cevap.
Sudaki balık pazarlığı (denizdeki)
Sorulmazdan cevap verme.
Soran yanılmamış.
Sûrete bakma, sîrete bak.
Sûreti sîretine uymaz.
Sorma kişinin aslını izzetinden bellidir. Ağzı eğri, gözü şaşı ensesinden bellidir.
Sor seni soranı.
Sora sora Ka‘be bulunur.
Susuz ağaç meyve vermez.
Sus, Arap ardında.
Susuz çöl, ormansız dağ.
Sokma akıl sekiz adım gider.
Su gibi ezberinde.
Sonradan gelen kapıyı kapar.
Sonraya salma fakirin kârın, ne bilirsin ki ne olur yarın.
(Teke-zâde M. Said (1311/1895). Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye Yahud Atalarsözü. İstanbul: Kasbar Matbaası. 182-183.)
İlişkili Maddeler
Yayın Tarihi: 06.11.2013Güncelleme Tarihi: 30.11.2020Eserlerinden Örnekler
Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye Yâhud Atalarsözü Adlı Eserinden:
Sucuk kesildi.
Su teknesi gibi dibi tutmuyor.
Suçun sahibi olmaz.
Su çukurunu bilir.
Sudan cevap.
Sudaki balık pazarlığı (denizdeki)
Sorulmazdan cevap verme.
Soran yanılmamış.
Sûrete bakma, sîrete bak.
Sûreti sîretine uymaz.
Sorma kişinin aslını izzetinden bellidir. Ağzı eğri, gözü şaşı ensesinden bellidir.
Sor seni soranı.
Sora sora Ka‘be bulunur.
Susuz ağaç meyve vermez.
Sus, Arap ardında.
Susuz çöl, ormansız dağ.
Sokma akıl sekiz adım gider.
Su gibi ezberinde.
Sonradan gelen kapıyı kapar.
Sonraya salma fakirin kârın, ne bilirsin ki ne olur yarın.
(Teke-zâde M. Said (1311/1895). Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye Yahud Atalarsözü. İstanbul: Kasbar Matbaası. 182-183.)
İlişkili Maddeler
Güncelleme Tarihi: 30.11.2020Eserlerinden Örnekler
Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye Yâhud Atalarsözü Adlı Eserinden:
Sucuk kesildi.
Su teknesi gibi dibi tutmuyor.
Suçun sahibi olmaz.
Su çukurunu bilir.
Sudan cevap.
Sudaki balık pazarlığı (denizdeki)
Sorulmazdan cevap verme.
Soran yanılmamış.
Sûrete bakma, sîrete bak.
Sûreti sîretine uymaz.
Sorma kişinin aslını izzetinden bellidir. Ağzı eğri, gözü şaşı ensesinden bellidir.
Sor seni soranı.
Sora sora Ka‘be bulunur.
Susuz ağaç meyve vermez.
Sus, Arap ardında.
Susuz çöl, ormansız dağ.
Sokma akıl sekiz adım gider.
Su gibi ezberinde.
Sonradan gelen kapıyı kapar.
Sonraya salma fakirin kârın, ne bilirsin ki ne olur yarın.
(Teke-zâde M. Said (1311/1895). Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye Yahud Atalarsözü. İstanbul: Kasbar Matbaası. 182-183.)
İlişkili Maddeler
Eserlerinden Örnekler
Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye Yâhud Atalarsözü Adlı Eserinden:
Sucuk kesildi.
Su teknesi gibi dibi tutmuyor.
Suçun sahibi olmaz.
Su çukurunu bilir.
Sudan cevap.
Sudaki balık pazarlığı (denizdeki)
Sorulmazdan cevap verme.
Soran yanılmamış.
Sûrete bakma, sîrete bak.
Sûreti sîretine uymaz.
Sorma kişinin aslını izzetinden bellidir. Ağzı eğri, gözü şaşı ensesinden bellidir.
Sor seni soranı.
Sora sora Ka‘be bulunur.
Susuz ağaç meyve vermez.
Sus, Arap ardında.
Susuz çöl, ormansız dağ.
Sokma akıl sekiz adım gider.
Su gibi ezberinde.
Sonradan gelen kapıyı kapar.
Sonraya salma fakirin kârın, ne bilirsin ki ne olur yarın.
(Teke-zâde M. Said (1311/1895). Durûb-ı Emsâl-i Türkiyye Yahud Atalarsözü. İstanbul: Kasbar Matbaası. 182-183.)
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | YEKTÂ, Yektâ Efendi | d. ? - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Ahmet Rasim | d. 1865 - ö. 21 Eylül 1932 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | GÂLİB, Abdulhalîm Gâlib | d. ? - ö. 1876 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Fatih Kerimi | d. 30 Mart 1870 - ö. 27 Eylül 1937 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Zahir Bigiyev | d. 1870 - ö. 1902 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | ZEHRA BACI | d. 1870? - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | PESENDÎ ALİ DEDE, Kütahyalı | d. 1813 - ö. 1913 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | LÜTFÎ/HÂZIM, Sağır-zâde | d. 1858-59 - ö. 1913 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Hadiye Ebüzziya | d. 10 Şubat 1884 - ö. 16 Mart 1913 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | FEDAÎ, Durmuş Ali Özkale | d. 1944 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Firdevs Tunçay | d. 29 Temmuz 1946 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Cevdet Yalçın | d. 03 Temmuz 1943 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | HİLMÎ, Ahmed Hilmî | d. ? - ö. 1824 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | SÜLEYMÂN EFENDİ, Şeyh Süleymân, Buharalı | d. 1821 - ö. 1890 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | AZMÎ, Azmî Mehmed Efendi | d. 1840-41 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | ŞEMSÎ, Seyyîd Mehmed Şemseddîn Efendi | d. ? - ö. 1812-1813 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | HÂMİD, Enderûnlu Mehmed | d. 1739 - ö. 1778 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | NEVRES, Mehmed Nevres Paşa | d. 1825 - ö. 1872 | Madde Adı | Görüntüle |