Madde Detay

Mehmet Can, Erzurum’un Olur ilçesinin Atlı köyünde 1927'de dünyaya gelmiştir. Yakupgillerden Yakup ve Mecidiye çiftinin ilk çocuğudur. Emekli öğretmen, şair ve yazar Cahit Can’ın babasıdır. İlkokulu köyünde bitirmiştir. Koyun, kuzu peşinde, çayır ve tarlalarda geçen ilk gençlik döneminden sonra 1947'de askere alınır. Erzincan’da başladığı askerlik görevini 1950'de Erzurum’da tamamlar (Vural 2012: 322-325). Askerlik dönüşünde Olur ilçesinin Yıldızkaya (Kivi) köyünden Yunus Sağlam-Yadigâr çiftinin Dilbernaz isimli kızıyla evlenir. Bu evliliğin ilk yıllarında dünyaya gelen üç çocuğunu yaşlarını doldurmadan kaybeder, sonraki yıllarda iki erkek, iki kız çocuğu sahibi olur. Devlet memuru olmayı çok arzu eder, hatta bu hususta devrin başbakanından şiirle iş talebinde bulunur, fakat bu arzusu gerçekleşmemiştir. Bütün girişimlerine rağmen memurluk hayalleri gerçekleşmeyince köy hayatına ve köyündeki işlerine yoğunlaşmıştır. Çalışkanlığı, tertipli, planlı ve programlı oluşu ile köyünde örnek bir çiftçi olur, geleneksel tarım ve hayvancılık metotları yerine günün icaplarına göre modern usullerle tarım ve hayvancılık yaparak bu konularda da köyüne ve yakın çevresine örnek olmuştur. 2007 yılında eşi Dilbernaz Hanım’ı kaybeden Mehmet Can hâlen Olur ilçesinin Atlı köyünde yaşamaktadır (Vural 2012: 322-325; Can 2019).

Şair Mehmet Can, çocukluk dönemlerinde köye gelip giden halk âşıklarını dinleyerek, âşıklar hakkında yazılmış kitapları ve halk hikâyelerini okuyarak şiire olan ilgisini ve şiir zevkini geliştirmiştir. Halk âşıklığına çok hevesi olmasına rağmen o günün şartlarında ne bu arzusunu gerçekleştirebilecek imkân bulabilmiş ne de bu yönünü açığa vurabilmiştir. Yalnız, askerlik yıllarından başlayarak düzenli bir şekilde şiir yazmaya çalışmıştır. Şiirlerini, âşıklık geleneği ve halk şiiri kurallarına bağlı kalarak kaleme almıştır. Şiirlerinde, halk şiiri nazım şekillerini ve hece ölçüsünü kullanmıştır (Vural 2012: 322-325). İrticalen söyleyebilme yeteneği de vardır. Ancak, saz çalmadığı için şiirlerini genellikle yazmıştır. Çeşitli konularda şiirler yazmasına rağmen öğüt ve nasihat telkin eden şiirleri ağırlıktadır. Dinî, millî ve ahlaki değerlere ve göreneklere saygı, ele aldığı konuların başında gelir. Dünyanın faniliği, tabiat ve insan sevgisi de şiirlerinde çokça işlediği temalar arasında yer alır (Can 2019).

Yazdığı şiirlerinin bir kısmı 1973 yılında Dadaşın Sesi ismi ile kitaplaştırılmıştır. Şiirlerinin bir kısmı da eğitimci, şair ve yazar olan oğlu Cahit Can tarafından bir araya getirilmiş ve bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Çevresinde nüktedanlığı ve hazırcevaplığı ile bilinen Mehmet Can, halkın severek anlattığı fıkraların teşekkülüne de vesile olmuştur. Bu yönüyle hem fıkralara kaynaklık etmiş, hem de iyi bir anlatıcı olmuştur (Can 2019).