Madde Detay

Annesi Şahende Hanım, babası Reşat Bey’dir. Ankara Erkek Lisesi'ni bitirdikten (1938 veya 1939) sonra bir süre İstanbul (veya Ankara) Hukuk Fakültesi'ne devam etmiş; ancak eğitimini tamamlamamıştır. Hakkında müstakil bir çalışma olmayan Oğuz Özdeş’in hayatıyla ilgili bilgiler, sınırlı ve tartışmalıdır. Buna göre liseden mezun olduğu tarih, hatta yüksek eğitime başladığı kurum dahi kesin olarak bilinmemektedir. Aynı şekilde Özdeş’in yazı hayatına giriş tarihi de problemlidir. Atilla Özkırımlı, Özdeş’in ilk yazısının 1936’da Yavrukurt dergisinde çıkmış bir röportaj olduğunu, söyler (965) ki kaynaklarda bundan daha eski bir tarihe rastlanmamaktadır. Bütün bu karışıklık için kesin olan, Özdeş’in çok erken yaşta yazı hayatına girdiğidir. Nitekim ilk romanı olan Aşk Izdıraptır, 1939’da Özdeş henüz on dokuz yaşındayken yayımlanmıştır.

Genç yaşta başladığı yazı hayatı ömrü boyunca süren Özdeş, askerlik dönüşü İstanbul'a yerleşerek Türkiye Yayınevinde çalışmaya başladı (1946). Bazılarında sekreterlik ve yazı işleri müdürlüğü gibi idari görevlerde de bulunduğu Yeni Sabah, Yavrukurt, Yarımay, Yeni İstanbul, Çocuk Haftası, Ateş, Altın Işık, Hafta, Yasemin, Çınaraltı, Yıldız, Posta, Yasemin, Yeni İstanbul, Resimli Roman ve İzmir’de çıkan Kovan gibi gazete ve dergilerde yayımlanan farklı tür ve konulardaki yazılar, röportajlar, şiirler, çocuk hikâyeleri ve romanlarla hayatını kazandı. Ancak Özdeş’i geniş kitlelere tanıtıp sevdiren bazıları tefrika hâlinde kalmış, birçok defa basılan bazıları ise sinemaya uyarlanmış olan romanlarıdır.

Bazı romanlarını sinemaya kendi uyarlayan Özdeş, senaryolar da yazmıştır. 1952 tarihli Bu Kız Böyle Düştü filminde oyunculuk yapacak kadar sinemayla ilgili olan Özdeş, 10. Altın Portakal Ulusal Uzun Metrajlı Film Yarışması’nda (1973) jüri üyeliğine seçilmiştir. Basın Şeref Kartı sahibi; evli ve Ümit adında bir erkek çocuk babasıdır. Geçirdiği bir rahatsızlıktan dolayısıyla 7 Haziran 1979’da vefat etti.

Oğuz Özdeş, farklı konularda ve türlerde eserler vermiş üretken bir yazardır. Özdeş’in şiirleri, çocuk hikâyeleri, röportajları, çizgi romanları; sanattan şehir yaşamının sorunlarına, magazin haberlerinden spora kadar çok çeşitli konularda kaleme aldığı yazıları Yavrukurt, Çınaraltı, Kovan, Yeni Sabah, Hafta, Resimli Hafta, Çocuk Haftası, Ateş, Yarım Ay, Resimli Ay, Çakmak gibi aralarında “çocuk, magazin, siyaset” dergilerinin de bulunduğu süreli yayınlarda yayımlanmıştır. Ancak Özdeş’i geniş kitlelere tanıtan ve sevdiren romanlarıdır. Derleme çalışmaları ve senaryoları da olan Özdeş, sinemaya aktarılan romanlarının bazılarını kendi uyarlamıştır.

Özdeş’in romanları, aşk ve tarihî olarak kategorize edilebilir. Arzu, özlem, ihanet, ayrılık, nefret gibi güçlü duyguların işlendiği aşk romanları ile Türk tarihinin farklı dönem ve coğrafyalarında geçen ve Türkçülük/milliyetçilik fikrinin işlendiği tarihî romanları yayımlandıkları yıllarda sevilerek okunmuş, bazıları defalarca basılmıştır. Gündelik dil ve akıcı bir üslûp ile kaleme aldığı eserleri, kolay okunup anlaşılabilen olay ağırlıklı romanlardır. Ancak Özdeş’in tek gayesi aşk ve milliyetçilik duygularıyla okuru heyecanlandırmak değildir. Edebiyat ve edebî türler ile eserler üzerine yazıları da olan Özdeş, romanlarının önsözleri yahut arka kapaklarındaki metinler vasıtasıyla okur ile iletişim kurarken içeride anlatıcı yahut bir şahıs üzerinden okuru bilgilendirmeye çalışır. Tarihî romanlarının bazılarında dipnotlar vermeye kadar uzanan bu gayret, aslında Türk romanının ilk örneğinden itibaren görülen öğretici tavrın bir devamı olarak değerlendirilebilir. Özdeş’in okura söylemek, okurda beslemek istediği fikirler vardır. Bir taraftan hikâyesini anlatırken diğer taraftan vatan ve millet fikriyle Türklük bilincini aşılamaya çalışmış; Cumhuriyet kazanımları etrafında sosyal birtakım eleştiriler ve kadın meselesi gibi konulardan bahsetmiştir. Bunlar, Özdeş’in eser verdiği yılların öne çıkan meselelerinden olmaları sebebiyle dikkate değerdir. Nitekim 1974 tarihli Kıbrıs Kanı adlı romanı, Özdeş’in devrini değerler kadar hadiseler bakımından da takip ettiğini göstermektedir.

Ancak Özdeş’in bu öğretici tavrının açıkça izlenebilmesi, romanlarının edebî değerini düşüren bir hususiyettir. Benzer şekilde klişe olay ve sözler, bazen aynı roman içinde yapılan tekrarlar, yazara kolaylık sağlayan tesadüfler; şahısların yalınkatlığı ile gerçek dışı duygusallıklarıyla zaman, statü, eğitim gibi farklılıklara bakılmaksızın herkesin herkes gibi konuşabildiği diyaloglar romanların inandırıcılığını sarsarken kurgu ve anlatımdaki bu vb. hatalar, romanların estetik ve teknik bakımdan problemleri olarak sıralanabilir.

Romanların olay ağırlıklı olması ve diyalogların yoğunluğu gibi eserlerin edebî değerini düşüren taraflar, Özdeş’i sinemayla buluşturur. Özdeş’in beyaz perdeye aktarılması kolay olan ve çok satan romanlarından Aşk Istıraptır (1953), Uçurum (1957), Hayatım Sana Feda (1959), Gönül Kimi Severse (1959), Kadın Asla Unutmaz (1961), Dağ Başını Duman Almış (1964), Kara Pençe (1968 ve 1973), Gecekondu Rüzgârı (1972), Kara Pençe (1968 ve 1973), Kara Pençe’nin İntikamı (1973) isimli filmler çekilir. Bu filmlerden Kadın Asla Unutmaz ve Dağ Başını Duman Almış’ı uyarlayan Özdeş; Kader (1955), Üsküdar’a Giderken (1955), Gecekondu Yosması (1956) ve Kâtibim (1956) isimli filmlerin de senaristliğini yapmıştır.

1947’de yayımlanan Türkiye Yıllığı’nda görev alan Özdeş’in içinde “Aşkın Şafağı” (Bu hikâye yazarın Ağlayan Kadın isimli kitabının en sonunda (Büyük Hikâye) alt başlığı ile verilen hikâye ile aynı adı taşısa da içerik olarak ondan kısa ve farklıdır) ve “Rüyamdaki Kadın” adlı iki kısa hikâyesi olan Seksoloji Yıllığı ve Albümü isimli bir derlemesi ile aylık çıkan İleri Musiki Mecmuası’nda yayımlanan “Bestekâr Şevki Bey” adlı bir “radyofonik temsili” bulunmaktadır. Bunların ve daha sonra kitaplaştırılan roman tefrikalarının yanı sıra Özdeş’in kalem oynattığı süreli yayınlarda kalmış aralarında çocuk hikâyelerinin de bulunduğu onlarca eseri vardır.