Gültekin Özkan

Gültekin Emre
(d. 31 Mayıs 1951 / ö. -)
Şair, Çevirmen, Yazar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Babası gezgin bir kitapçı olan Gültekin Özkan, Konya’nın Hadim ilçesine bağlı Kongul köyünde doğmuştur. İlkokul üçüncü sınıfa kadar köyde okuyan şair, babasının vefatından sonra Ankara'ya taşınmıştır. Şair, büyük abisi Mustafa Ekmekçi ile 1950’li yıllarda ‘'Yeni Hadim’' adında bir gazete çıkarmıştır. Şair ortaokula giderken yaz tatillerinde ağabeyinin kurduğu Grafik Sanatlar Matbaası’nda çalışmıştır. Özkan, ilk kitaplarını bu dönemde okumuştur. İlkokul yıllarında şiir yazmaya başlayan şair, lisede de bu alışkanlığını sürdürerek hep aşk şiirleri yazmıştır.

1974 yılında Özkan, Ankara Üniversitesi DTCF Rus Dili ve Edebiyatı bölümünü bitirmiştir. Üniversite yıllarında ise şiirlerine sosyal konular girmiştir. 8 Şubat 1980 tarihinde Almanya'ya giden şairin şiirlerine gurbet siner. Esme Aras, şairla yaptığı söyleşide ona Almanya'ya göç ediş nedenini sorar. Özkan ise şunları dile getirir: ''Babam ben üç buçuk yaşındayken öldü. Ankara’da Banknot Matbaası’nda çalışan büyük abimin yanına 1956’da geldik annemle, Hamamönü’ne. 1980’de Berlin’e gidene dek kentin çeşitli semtlerinde yaşadım. Bilen bilir 1970’li yıllardaki ülkemizin halini. O yıllar iç kargaşalığın, sokak çatışmalarının ayyuka çıktığı yıllardı. Her gün öldürülme korkusu bir travmaya dönüşmüştü. 12 Eylül darbesinden önce ortam iyice kararmıştı. Fakülte bitmiş, askerliğimi yapmış, evlenmiş, oğlum olmuş ve ben Ankara’da Milli Kütüphane’de çalışıyordum. Bir yandan şiirlerim yayımlanıyor, Rusçadan çeviriler yapıyordum. Dayanılacak gibi değildi ortam, boğuluyorduk. Ortanca abimin önayak olmasıyla çıktım yurtdışına. Bu yıl 36 yıl oldu gurbete çıkalı (...) '' (Aras, 2016).

Erzincan'a askere giden şair, orada evlemiş ve iki oğlu olmuştur. Erzincan'dan döndükten sonra Sol ve Onur yayınlarında düzeltmen olarak çalışmıştır. 1973 yılında Köken dergisinde ilk çeviri şiirleri yayımlanmıştır. Şairin yayımlanan ilk şiiri Maksim Gorki’den çevirdiği “Kız ve Ölüm” başlıklı destanıdır (Kaplan, 2018: 3). Yazarın ilk çıkan kitabı Mayakovski’den çevirdiği “150 000 000 Destanı”nıdır. Şair, yaptığı çeviriler ile edebiyat dünyasına adım atmıştır.

1977’de şairin, oğlunun doğumunu anlattığı, ilk şiiri ''Sevinin Öyküsü'' Türkiye Yazıları dergisinde yayımlanmıştır. Şairin ilk kitabı ise ''Kurşuni Bir Siperde'' 1980 yılında Ahmet Telli'nin teşkiviyle yayımlanmıştır. Özkan, “Parantez” (17 sayı, 1986-87), “Şiir-lik” (55 sayı, 1994-96) ve “Melez” (2 sayı, 2002) adlı şiir dergilerini çıkarmıştır.*. Şair, 1991 Orhon Murat Arıburnu Şiir Ödülü'nü, 1996 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü’nü,2010 Arif Damar Jüri Özel Ödülü’nü,2013 Yunus Nadi Şiir Ödülü’nü kazanmıştır. Şair, 1980'den beri Berlin'de yaşıyor.

*kitap.ykykultur.com.tr/hazirlayanlar/gultekin-emre

İlk şiir kitabı Kurşuni Bir Siperde'nin devrimci gençlik ve mücadele izleğinde olduğunu görülür. Kitabın adını oluşturan ''kurşuni'' ve ''siper'' kelimeleri izleğin ipuçlarını verir niteliktedir. Bu kelimelerin mücadeleyi ve devrimi hatırlattığını söyleyen Kaplan, ekler: ''Şairin bu temi içeren şiirlerine baktığımızda mücadelenin, içerisinde acı ve gözyaşı barındırdığını görürüz. Bu onda bazen umutsuzluk duygusuna kapılmasına sebep olmaktadır ancak sonra bu umutsuzluktan vazgeçer. Temayı bağladığı başka bir yön olan direnmeyi hatırlar ve onu vurgular. Arkadaşlarının ölümünden ötürü üzülür ve bu üzüntüyü devrimci gençlik ve mücadele temalı şiirlerinde işler'' (Kaplan, 2018: 14).

Kaplan (2018: 20), şairin 1991 Orhon Murat Arıburnu Şiir Ödülü'ne layık görülen Düşkuyusu kitabında, Almanya'da uzun süre kalmasının onu ülke gündeminden uzaklaştırdığını bu sebeple devrimci ruhunun daha arka planda kalarak barışçıl bir dil kullandığını söyler.Şairin, 1996 Ceyhun Atuf Kansu Şiir Ödülü'nü kazanan Taşı Sula kitabı için ise Kaplan (2018: 30) Özkan'ın ömrüyle ilgil bir muhasebeye girdiğini söyler ve ekler: (...) Şairin bu kitabından önceki şiirlerinde bir hikâyenin varlığından söz etmek mümkündü. Şiirlerinin teması daha sınırlı sayıdaydı ve temayı ortaya koymak daha kolaydı. Taşı Sula kitabıyla birlikte artık şiirlerinde olay örgüsüne dayalı bir hikâyeden çok durum tespitlerinin var olduğu, tema çeşitliliğinin arttığını görürüz.''

Şairin 2018 yılında çıkan şiir kitabı Sere Serpe için Haydar Ergülen şunları diler getirir: '' (...) Düzyazı şiirlerle açılıyor kitap. Emre’nin bu ‘sımsıkı’ şiirleri aynı zamanda birer mes’el gibi. Özellikle de son dizeleri bu duyguyu iyice güçlendiriyor. Hayatı, insanı her boyutuyla görüyor ve ustalıkla söyleyişlerle bizi de seyre ve şiire çağırıyor (...)'' (Ergülen, 2018). Şair,çocuk şiirleri kaleme almakla birlikte araştırma inceleme, eleştirel deneme kitapları, belgesel çalışmaları, anı-günce kitapları ve antolojiler de oluşturur (Kaplan, 2018: 5). Şair, Yasakmeyve dergisinde, Varlık dergisinde, Hürriyet Gösteri dergisinde de Emre Dirim adıyla yazmaya devam etmektedir.

Kaynakça

Aras, Esme (2016). "Bir kent geçmişiyle vardır". Hürriyet. Erişim adresi: www.hurriyet.com.tr/bir-kent-gecmisiyle-vardir-40047335

Atlı, Dilek (2016). “Bir Gültekin Emre Röportajı”. Kafkaokur (12): 16-19.

Emre, Gültekin (2009). Küçük Deniz-Toplu Şiirler (2006-1977). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Emre, Gültekin (2018). Sere Serpe. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Emre, Gültekin (2018,Nisan). Uzaktan Uzağa (Sina Akyol'la Birlikte). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Emre, Gültekin (2016). Yürü Dur Boya. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Ergülen, Haydar (2018). Sere serpe şiir. Hürriyet. Erişim adresi: www.hurriyet.com.tr/kitap-sanat/sere-serpe-siir-40817760

Kaplan, Murat (2018). Gültekin Emre’nin Şiirlerinin Tematik ve Yapı Bakımından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi: Malatya.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: İLAYDA ŞENGÜL
Yayın Tarihi: 09.05.2019
Güncelleme Tarihi: 20.12.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
150 000 000 Destanı/MayakovskiKızılırmak Yayınları / Ankara1977Çeviri
Kurşuni Bir SiperdeTürkiye Yazıları Yayınları / Ankara1980Şiir
Üç Yüz Yıldır Türkler Berlin'de 1. Cilt (belgesel çalışması)Ararat Verlag / Berlin1983Diğer
Bizsiz GibiDayanışma Yayınları / Ankara1983Şiir
Gece DüşleriDağyeli Verlag / Frankurt1989Şiir
Aşk ve MinyatürlerCem Yayınevi / İstanbul1989Şiir
DüşkuyusuEl Yazıları Yayıncılık / Ankara1990Şiir
Liebe und MiniaturenBabel Verlag / Berlin1991Şiir
Siyaha ElvedaYapı Kredi Yayınları / İstanbul1993Şiir
Yarım Damla: Almanya'daki Türk Şiiri AntolojisiYapı Kredi Yayınları / İstanbul1993Antoloji
Roma Ağıtları/Goethe (Arif Gelen ile birlikte)Harf Yayınları / İstanbul1993Çeviri
Ressamın Şiirleri/Herman Hesse (Tarık Seden ile birlikte)İyi Şeyler Yayıncılık / İstanbul1994Çeviri
Taşı SulaÖteki Yayınları / Ankara1998Şiir
Kanun Hükmünde ŞiirYön Yayınları / İstanbul1999Şiir
Şiirler/Arseni Tarkovski (Menekşe Toprak ile birlikte)İyi Şeyler Yayıncılık / İstanbul1999Çeviri
Türk Edebiyatında BerlinYapı Kredi Yayınları / İstanbul2003Araştırma
Posta Şiirleri AntolojisiDünya Yayınları / İstanbul2003Antoloji
Melez (seçme şiirler 2004-1997)Yom Yayınları / İstanbul2005Şiir
Yol, Yolcu, Yolculuk Şiirleri AntolojisiKamil Koç Otobüsleri A.Ş. / İstanbul2006Antoloji
Kardeş Fırtınalar (inceleme-eleştiri)Yapı Kredi Yayınları / İstanbul2007Araştırma
Yitik Kent Ankara (1956-1980 Ankara yaşamı-anı)Heyamola Yayınları / İstanbul2008Günlük
Küçük Deniz / Toplu Şiirler (2006-1977)Yapı Kredi Yayınları / İstanbul2009Şiir
Kardeş Alevler (inceleme-eleştiri)Yapı Kredi Yayınları / İstanbul2009Araştırma
ÇınlamaHayal Yayınları / Ankara2010Şiir
Kadın Öykülerinde Avrupa (öykü seçkisi)Sel Yayınları / İstanbul2010Araştırma
Kardeş GünlüklerBencekitap Yayınları / Ankara2011Günlük
Tut Elimi Anne (çocuk şiirleri)Çizmeli Kedi Yayınları / İstanbul2011Şiir
Göç/ük (düzyazı şiirler)Bencekitap Yayınları / Ankara2011Şiir
CiğerpareBencekitap Yayınları / Ankara2011Şiir
MerkezkaçBencekitap Yayınları / Ankara2011Şiir
Kardeş Resimler (resim,ressam,sergi,yazılarından oluşuyor)Bencekitap Yayınları / Ankara2012Araştırma
Berlin ŞiirleriBencekitap Yayınları / Ankara2012Şiir
Opus Hulki Aktunç'la birlikteSel Yayınları / İstanbul2012Şiir
Tut Elimi Baba (çocuk şiirleri)Nezih-er Yayınları / İzmir2013Şiir
Yasaklar KitabıNezih-er Yayınları / İzmir2014Araştırma
Kardeşim Gurbet (şiir-şair yazılarının son halkası)Bencekitap Yayınları / Ankara2015Araştırma
Yürü Dur BoyaYapı Kredi Yayınları / İstanbul2016Şiir
''Yiyin Efendiler Yiyin'' Şiirli Sofralar Antolojisi -Yeme-İçme Şiirleri Antolojisi-Oğlak Yayınları / İstanbul2016Antoloji
Yiyelim, İçelim, Okuyalım, YazalımOğlak Yayınları / İstanbul2017Araştırma
Sere SerpeYapı Kredi Yayınları / İstanbul2018Şiir
Uzaktan Uzağa (Sina Akyol'la birlikte)Mayıs Yayınları / İzmir2018Şiir
Ekmek, Tuz, Kitap ve Şekere SaygıOğlak Yayınları / İstanbul2019Günlük

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1HASAN HÜSEYİNd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2SALİHÎ, Halil Yılmazd. 18.03.1949 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3EDÎB, Dervîş Edîbd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ÇOBAN/ÇOBAN HÜSEYİN, Hüseyin Çemrekd. 01.03.1951 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5FİRGANİ, Firgani Uykurd. 1951 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Öner Yağcıd. 01 Nisan 1951 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7ŞEMSÎ, Derviş Şemsî, Işık Şemsd. ? - ö. ?MeslekGörüntüle
8Servet Eyüpgillerd. 13 Haziran 1933 - ö. ?MeslekGörüntüle
9Ahmet Akad. 20 Mayıs 1970 - ö. ?MeslekGörüntüle
10Aysel Özakınd. 7 Eylül 1942 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11Celal Vardard. 1916 - ö. 2 Eylül 1991Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12Fatma Akersond. 1945 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13Ferhat Özkand. 1981 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
14Gültekin Emred. 31 Mayıs 1951 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15Hakan Arslanbenzerd. 16 Kasım 1971 - ö. ?Madde AdıGörüntüle