Madde Detay

Asıl adı Mehmed Azîz’dir. 1136 senesi başlarında İstanbul’da doğdu. Babası İlâhi-zâde Mehmed Emin Efendi’dir. Madrûb-zâde olarak da anılan Mehmed Emin Efendi, müderristir ve Vâsık mahlasıyla şiirler yazan divan sahibi bir şairdir. Annesinin kim olduğu bilinmemekle birlikte Dîvân’ında Şam kadısı Yûsuf-zâde’nin eşi Fatma’nın ölümü üzerine yazdığı tarihten hareketle annesinin Fatma Hanım olduğu söylenebilir. Kardeşi Abdülhamîd İrşâdî Efendi (ö.1175/1761-62) müderristir ve Erşed mahlasıyla şiirler yazmıştır. Babası tarafından yetiştirildiği bilinen Re'fet, 1161 senesi sonlarında Şeyhülislâm Mehmed Es'ad Efendi’den mülazemetini aldı. Onun için kasideler yazdı ve tarihler düşürdü. 1784’te Haric Medresesine, daha sonra Sahn-ı Semân müderrisliğine atandı. Re’fet son olarak Balat Mahkemesi naibliğine atandı ve bu görevi sırasında 1179/1765’te veba hastalığından vefat etti. Ayvansaray kapısı dışında, Eyüp yolu üzerindeki mezarlığa gömüldü. Tek eseri Dîvân'ıdır.

1. Dîvân: Biri Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Bölümü numara 755’te, diğeri İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü numara 5489’a kayıtlı olmak üzere, bilinen iki nüshası vardır. Dîvân’ın tenkitli metni hazırlanmıştır (Kardaş 2008). 

Re'fet, şiirlerinde mahallî söyleyişlere yer vermiştir. Etkilendiği şairlerin başında, birçok şiirine nazire yazdığı babası Vâsık yer almaktadır. Şair ayrıca Nâbî, Mezâkî ve Kâmî gibi şairlerin gazel ve naatlarına tahmisler yazmıştır. Kimi şiirlerindeki ise Nedîm’in etkisi görülür.

Atik Gürbüz, İncinur (2011). İlâhizâde Mehmed Emîn Vâsık Divan. Ankara: Grafiker Yay.

Aslan, Üzeyir (2006). “ Vasıkzâde Re’fet ve Hüllenâmesi”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. (15): 121-148.

Erdem, Sadık (hzl.) (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. Ankara: AKM Yay. 118-120.

İnce, Adnan (hzl.) (2005). Tezkiretü'ş-Şu'arâ Sâlim Efendi. Ankara: AKM Yay. 693.

İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Yazma Divanlar Kataloğu (1965). C. III. İstanbul: MEB Yay.

Kardaş, Mehmet Nuri (2008). Re’fet Mehmed Aziz’in Hayatı,Edebi Kişiliği, Eserleri ve Dîvânın Tenkitli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.

Kılıç, Filiz (hzl.) (2005). Şefkat - Tezkîre-i Şu’arâ. Ankara: Bizim Büro Yay. 66.

Kurnaz, Cemâl ve Mustafa Tatcı (hzl.) (2001). Mehmed Nâil Tuman, Tuhfe-i Nâilî -  Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri. C.I. Ankara: Bizim Büro Yay.  297.

Mehmed Süreyyâ (1308). Sicill-i Osmanî. C.4. İstanbul. 660.

Müstakim-zâde Süleyman Sa’deddin ( 2000). Mecelletü’n-nisâb-Tıpkı Basım. Ankara: KB Yay.

Önder, Murat (2006). Şefkat ve Tezkire-i Şu’arası. Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi.  

Gazel

Bezm-i meyde gönül şarâb ister

Bâde-i sâf ile kebâb ister

Bâde-i sâf ile kebâb olıcak

Nağme-i çeng ile rebâb ister

Bâde ile kebâb u çeng ü rübâb

Sohbet-i câm-ı Cem-cenâb ister

Sohbet ü bâde vü kebâb ile çeng

Sâkî-i meclis-i harâb ister

Şeyb irişse bu didigin olmaz

Re’fetâ mevsim-i şebâb ister

 (Mehmet Aziz Re’fet. Divan-ı Re’fet. Millet Kütüphanesi (Reşid Efendi) nr.755, vr. 70b.)