Madde Detay
Şahap Sıtkı
(d. 2 Nisan 1915 / ö. 4 Eylül 1991)
Şair, Yazar, Çevirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Zahide Hanım ile A. Sıtkı Bey’in çocuğu olarak Niğde’de dünyaya gelen Şahap Sıtkı, soyadı kanununun çıkmasından sonra İlter soyadını alır. Babası A. Sıtkı Bey’in görevi dolayısıyla öğrenim hayatını Anadolu’nun çeşitli şehirlerinde geçer. İlkokulu Niğde’de Cumhuriyet İlkokulu’nda, ortaokulu Isparta Ortaokulu’nda, liseyi ise Antalya Lisesi’nde tamamlayan Şahap Sıtkı, lise öğreniminden sonra 1936’da Matbuat Müdürlüğü’nde çalışmaya başlar ve bir yıl sonra 1937’de PTT’de, aynı yılın sonunda ise Ankara Radyosu’nda memur olarak görev alır. 1940’a kadar Ankara Radyosu’nda çalışan yazar, aynı yıl Millî Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosunda da çalışmaktadır. 1941’de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun olan Şahap Sıtkı İlter, 1948’de Basın Yayın Genel Müdürlüğü’nde çalışmaya başlar. 1952-1954 yılları arasında Çocuk Esirgeme Kurumu’nda Neşriyat Müdürü olarak görev yapan yazar, Ziraat Bankası’nda basım bürosu amiri iken emekli olur.
Şahap Sıtkı İlter’in, Ümit İlter’le olan evliliğinden ikisi erkek birisi kız olmak üzere üç çocuğu dünyaya gelir. Genç yaşta kaybettiği oğlu Osman, yazarın hayatı ve sanat anlayışı üzerinde önemli ölçüde etkili olur. Çocuğunun ölümünden sonra yazdığı eserlerde çoğunlukla ölüm konusunu işler.
1937’de Varlık dergisinde yayımladığı şiirlerle edebiyat kamuoyuna ismini duyuran Şahap Sıtkı, kısa zaman sonra şiir yazmaktan vazgeçer ve aynı dergide bu kez şiir eleştirisi ve sanat yazıları kaleme alır. Yine aynı dergide hikâye türüne yönelen yazar Varlık, Seçilmiş Hikâyeler, Yenilik, Çağrı, Yaratış, Doğuş ve Yeditepe gibi dergilerde hikâyelerini yayımlar.
Hikâyelerinde hayatın zorlukları, geçim kaygıları altında bunalan yoksul insanların yaşam biçimleri, toplum düzenindeki haksızlıklar ve eşitsizlikleri işleyen Şahap Sıtkı, hikâyelerinin kahramanlarını da konularına bağlı olarak işçiler, balıkçılar, köylüler ve gibi toplumun orta ve alt gelirli sınıfından seçer. Yer yer anlatı kahramanları arasına aydınları, sanatkârları da dâhil ettiği görülür. Yazarın bu yolla toplumdaki eşitsizliklere ve sınıflar arasındaki farka dikkat çekmek istediği açıktır. Şahap Sıtkı İlter’in anlatılarında psikolojik bir atmosfer içinde gözleme dayalı, eleştirel gerçekçilikle örülmüş kurgu dikkati çeker. Modern insanın yalnızlığını ve iç çatışmalarını anlattığı hikâyelerinde zaman zaman Sait Faik etkisi hissedilir.
Kaynakça
Karaalioğu, Seyit Kemal (1984). Türk Hikâye Antolojisi. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
Nayır, Yaşar Nabi (1994). Tanzimat'tan Günümüze Türk Öykü Antolojisi. İstanbul: Varlık Yayınları.
Özkırımlı, Atilla (1999). Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Cem Yayınları
Solak, Cevdet Kudret (2004). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman. İstanbul: Dünya Yayıncılık.
Vardar, Burcu (2014). Şahap Sıtkı İlter ve Hikâyeciliği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: DOÇ. DR. MİTAT DURMUŞYayın Tarihi: 22.10.2018Güncelleme Tarihi: 12.11.2020
Yayın Tarihi: 22.10.2018Güncelleme Tarihi: 12.11.2020
Güncelleme Tarihi: 12.11.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Lev Tolstoy, Yaşayan Ölü (Rana Çakıröz ile) | Maarif Matbaası / İstanbul | 1943 | Çeviri |
Anton Çehov, Vişne Bahçesi (Erol Güney ile) | Maarif Matbaası / İstanbul | 1944 | Çeviri |
Jean Jacques Bernard, Ana Yol (Güler Acar ile) | Milli Eğitim Bakanlığı Yay. / Ankara | 1946 | Çeviri |
Grabbe, Şaka, Alay, Hiciv ve Ötesi (Basir Feyzioğlu ile) | Milli Eğitim Basımevi / İstanbul | 1946 | Çeviri |
P. Heyse, Andrea Delfin (Basir Feyzioğlu ile) | Milli Eğitim Basımevi / Ankara | 1946 | Çeviri |
Franz Grillparzer, Rüya Bir Hayat (Aziz Alpaut ile) | Milli Eğitim Basımevi / Ankara | 1947 | Çeviri |
Çırılçıplak | Yenilik Yayınları / İstanbul | 1957 | Hikâye |
Bulut Gelir Pare Pare | Ayyıldız Matbaası / Ankara | 1958 | Hikâye |
Gün Görmeyen Sokak | Varlık Yayınları / İstanbul | 1958 | Roman |
Gülen Ayva Ağlayan Nar | Ayyıldız Matbaası / Ankara | 1960 | Hikâye |
Ayrı Dünyalar | Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları / Ankara | 1961 | Tiyatro |
Toprak | TTOSO ve TBB Matbaası / Ankara | 1962 | Roman |
Şubat Gecesi | Başnur Matbbacılık / Ankara | 1964 | Hikâye |
Gökkuşağı | Güzel Sanatlar Matbaası / Ankara | 1965 | Roman |
Horoz Değirmeni | İnkılap ve Aka Kitabevi / İstanbul | 1967 | Roman |
Kimin İçin | ? / ? | 1967 | Roman |
Acı | Başnur Matbaacılık / Ankara | 1970 | Hikâye |
Orhan Peker'den Anılar-Sergiler-Mektuplar-Şiirler | Fotoğrafik / İstanbul | 1980 | Hatıra |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Ali Erbil | d. 1983 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | GÂLİB/FİKRÎ, Mehmed Gâlib Bey, Niğdeli | d. 1853 - ö. 1915 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | ÜLFETÎ, İsmail | d. 1808 - ö. 1898 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | ELVANÇEŞİT, Elvan Çeşit | d. 1915 - ö. ? | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Muzaffer Gökman | d. 28 Ocak 1915 - ö. 12 Aralık 1996 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Umran Nazif Yiğiter | d. 21 Mart 1915 - ö. 28 Aralık 1964 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Nahit Övünç | d. 1922 - ö. 1991 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Nadir Nadi Abalıoğlu | d. 23 Haziran 1908 - ö. 20 Ağustos 1991 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | MANSUR, Eyüp İnci | d. 1907 - ö. 15.03.1991 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Suzan Bilgen Özgün | d. ? - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Yavuz Adugit | d. 1973 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | Mehmet Ocaktan | d. 1955 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Şadan Gökovalı | d. 15 Mart 1939 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Ahmet Tufan Şentürk | d. 12 Mayıs 1924 - ö. 9 Mayıs 2005 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Gönül Çolak | d. 1971 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | SIDKÎ (SITKÎ HATUN), Emetullah Kadın | d. ? - ö. 1703 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Bekir Sıtkı Turhan | d. 1960 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Sıtkı M. Erinç | d. 16 Nisan 1940 - ö. 22 Nisan 2015 | Madde Adı | Görüntüle |