Şahap Sıtkı

(d. 2 Nisan 1915 / ö. 4 Eylül 1991)
Şair, Yazar, Çevirmen
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Zahide Hanım ile A. Sıtkı Bey’in çocuğu olarak Niğde’de dünyaya gelen Şahap Sıtkı, soyadı kanununun çıkmasından sonra İlter soyadını alır. Babası A. Sıtkı Bey’in görevi dolayısıyla öğrenim hayatını Anadolu’nun çeşitli şehirlerinde geçer. İlkokulu Niğde’de Cumhuriyet İlkokulu’nda, ortaokulu Isparta Ortaokulu’nda, liseyi ise Antalya Lisesi’nde tamamlayan Şahap Sıtkı, lise öğreniminden sonra 1936’da Matbuat Müdürlüğü’nde çalışmaya başlar ve bir yıl sonra 1937’de PTT’de, aynı yılın sonunda ise Ankara Radyosu’nda memur olarak görev alır. 1940’a kadar Ankara Radyosu’nda çalışan yazar, aynı yıl Millî Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosunda da çalışmaktadır. 1941’de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun olan Şahap Sıtkı İlter, 1948’de Basın Yayın Genel Müdürlüğü’nde çalışmaya başlar. 1952-1954 yılları arasında Çocuk Esirgeme Kurumu’nda Neşriyat Müdürü olarak görev yapan yazar, Ziraat Bankası’nda basım bürosu amiri iken emekli olur.

Şahap Sıtkı İlter’in, Ümit İlter’le olan evliliğinden ikisi erkek birisi kız olmak üzere üç çocuğu dünyaya gelir. Genç yaşta kaybettiği oğlu Osman, yazarın hayatı ve sanat anlayışı üzerinde önemli ölçüde etkili olur. Çocuğunun ölümünden sonra yazdığı eserlerde çoğunlukla ölüm konusunu işler.

1937’de Varlık dergisinde yayımladığı şiirlerle edebiyat kamuoyuna ismini duyuran Şahap Sıtkı, kısa zaman sonra şiir yazmaktan vazgeçer ve aynı dergide bu kez şiir eleştirisi ve sanat yazıları kaleme alır. Yine aynı dergide hikâye türüne yönelen yazar Varlık, Seçilmiş Hikâyeler, Yenilik, Çağrı, Yaratış, Doğuş ve Yeditepe gibi dergilerde hikâyelerini yayımlar.

Hikâyelerinde hayatın zorlukları, geçim kaygıları altında bunalan yoksul insanların yaşam biçimleri, toplum düzenindeki haksızlıklar ve eşitsizlikleri işleyen Şahap Sıtkı, hikâyelerinin kahramanlarını da konularına bağlı olarak işçiler, balıkçılar, köylüler ve gibi toplumun orta ve alt gelirli sınıfından seçer. Yer yer anlatı kahramanları arasına aydınları, sanatkârları da dâhil ettiği görülür. Yazarın bu yolla toplumdaki eşitsizliklere ve sınıflar arasındaki farka dikkat çekmek istediği açıktır. Şahap Sıtkı İlter’in anlatılarında psikolojik bir atmosfer içinde gözleme dayalı, eleştirel gerçekçilikle örülmüş kurgu dikkati çeker. Modern insanın yalnızlığını ve iç çatışmalarını anlattığı hikâyelerinde zaman zaman Sait Faik etkisi hissedilir.

Kaynakça

Karaalioğu, Seyit Kemal (1984). Türk Hikâye Antolojisi. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.

Nayır, Yaşar Nabi (1994). Tanzimat'tan Günümüze Türk Öykü Antolojisi. İstanbul: Varlık Yayınları.

Özkırımlı, Atilla (1999). Türk Edebiyatı Ansiklopedisi. İstanbul: Cem Yayınları

Solak, Cevdet Kudret (2004). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman. İstanbul: Dünya Yayıncılık.

Vardar, Burcu (2014). Şahap Sıtkı İlter ve Hikâyeciliği. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DOÇ. DR. MİTAT DURMUŞ
Yayın Tarihi: 22.10.2018
Güncelleme Tarihi: 12.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
Lev Tolstoy, Yaşayan Ölü (Rana Çakıröz ile)Maarif Matbaası / İstanbul1943Çeviri
Anton Çehov, Vişne Bahçesi (Erol Güney ile)Maarif Matbaası / İstanbul1944Çeviri
Jean Jacques Bernard, Ana Yol (Güler Acar ile)Milli Eğitim Bakanlığı Yay. / Ankara1946Çeviri
Grabbe, Şaka, Alay, Hiciv ve Ötesi (Basir Feyzioğlu ile)Milli Eğitim Basımevi / İstanbul1946Çeviri
P. Heyse, Andrea Delfin (Basir Feyzioğlu ile)Milli Eğitim Basımevi / Ankara1946Çeviri
Franz Grillparzer, Rüya Bir Hayat (Aziz Alpaut ile)Milli Eğitim Basımevi / Ankara1947Çeviri
ÇırılçıplakYenilik Yayınları / İstanbul1957Hikâye
Bulut Gelir Pare PareAyyıldız Matbaası / Ankara1958Hikâye
Gün Görmeyen SokakVarlık Yayınları / İstanbul1958Roman
Gülen Ayva Ağlayan NarAyyıldız Matbaası / Ankara1960Hikâye
Ayrı DünyalarMilli Eğitim Bakanlığı Yayınları / Ankara1961Tiyatro
ToprakTTOSO ve TBB Matbaası / Ankara1962Roman
Şubat GecesiBaşnur Matbbacılık / Ankara1964Hikâye
GökkuşağıGüzel Sanatlar Matbaası / Ankara1965Roman
Horoz Değirmeniİnkılap ve Aka Kitabevi / İstanbul1967Roman
Kimin İçin? / ?1967Roman
AcıBaşnur Matbaacılık / Ankara1970Hikâye
Orhan Peker'den Anılar-Sergiler-Mektuplar-ŞiirlerFotoğrafik / İstanbul1980Hatıra

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1BEZMÎ, Niğdelid. ? - ö. 1873Doğum YeriGörüntüle
2Mehmet Yaşar Bilend. 1945 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3MUHAMMED ALİ, Mehmet Ali Arıkand. 1866 - ö. 03.09.1940Doğum YeriGörüntüle
4Peride Celald. 1915 - ö. 15 Haziran 2013Doğum YılıGörüntüle
5Süleyman Kazmazd. 2 Mart 1915 - ö. 22 Şubat 2013Doğum YılıGörüntüle
6MEÇHULÎ/GIYABÎ, Hasan Aşıkd. 1915 - ö. 2000Doğum YılıGörüntüle
7Ahmed Arifd. 21 Nisan 1927 - ö. 2 Haziran 1991Ölüm YılıGörüntüle
8Mehmet İhsan Yüced. 23 Ocak 1929 - ö. 15 Mayıs 1991Ölüm YılıGörüntüle
9CEMAL AZMİ TELLİOĞLUd. 1907 - ö. 01.01.1991Ölüm YılıGörüntüle
10Azra Sarızeybekd. 01 Ocak 1979 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Mehmet Sıtkıd. 1882 - ö. 19 Mayıs 1932MeslekGörüntüle
12Şebnem Güngeçirend. 26 Haziran 1973 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Dinçer Sezgind. 16 Haziran 1939 - ö. 19 Ocak 2010Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14A. Turan Oflazoğlud. 1932 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Hayati Asılyazıcıd. 1931 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16SITKI ALİ GARGALULUd. 1904 - ö. 1984Madde AdıGörüntüle
17Sıtkı Yırcalıd. 13 Eylül 1908 - ö. 29 Eylül 1988Madde AdıGörüntüle
18Mehmet Sıtkıd. 1882 - ö. 19 Mayıs 1932Madde AdıGörüntüle