Madde Detay

Mevlana Celalaleddin-i Rumi’nin hocası (mürşidi) olan ve türbesi Kayseri’de bulunan büyük Veli Seyyid Burhaneddin'in ikinci ismi Hüseyin'dir ve soyu Hz. Hüseyin'e dayandığından "Seyyid" ve "Hüseynî" nisbelerinin yanı sıra kalplerdeki sırları bilmesi veya Şems-i Tebrizî'nin Konya'ya gelişini, Mevlana Celaleddin-i Rumi'ye önceden haber vermesi dolayısıyla "seyyid-i sırdan", Mevlana tarafından anıldığı üzere "Burhaneddin, burhan-ı din, burhan" ve tahkik ehli bir sufi olduğunu belirten "muhakkık" lakaplarıyla tanınır (Ceyhan 2009: 56). Ünlü sufî, Özbekistan’ın Tirmiz şehrinde 1166'da dünyaya gelmiştir. Tirmiz'de ilim tahsilinden sonra H. 605'te (M. 1208) Belh'e giderek Mevlana'nın babası Sultanülulema Bahaeddin Veled'e intisab etti. Kırk gün sohbetinde bulunup icazet almasının ardından Tirmiz'e döndü. Ertesi yıl tekrar Belh'e gelip burada iki üç yıl kadar kaldı. Bu dönemde henüz çocuk yaşlardaki Mevlana'nın atabeyliğini üstlendi. Bahaeddin Veled'in ailesiyle birlikte Belh'ten hicret etmesi üzerine Tirmiz'e yerleşti. Mevlevi kaynaklarında onun bu tarihten itibaren sürekli cezbe ve sekr hâlinde yaşadığı, inzivaya çekildiği, sekr hâlinden sahva geçip sekiz yıl kadar öğretim ve irşad faaliyetlerinde bulunduğuna dair bilgiler mevcuttur (Ceyhan 2009: 56). Bu zamanlarda Sultanülülema, oğlu Mevlana Celaleddin ile birlikte o zaman Anadolu Selçuklu devletinin başşehri olan Konya’ya göçmüşlerdir. Sultanülülema’nın burada 1231 yılında vukubulan vefatından bir yıl sonra yani, 1232 tarihinde Konya’ya gelen Seyyid Burhannedddin, babasız ve böylece hocasız kalan genç Mevlana’nın tahsilinin tamamlanmasını üzerine almıştır. Yaklaşık 9 yıl ona tasavvufu öğretmek için ders veren Seyyid 1239 veya 1240 yılında Mevlana’nın artık iyice yetiştiğine kanaat getirdikten sonra Konya’dan ayrılarak çok sevdiği Kayseri’ye gelerek burada yerleşmiş ve dergâhını kurmuştur. O zamanda Kayseri’de bulunan Selçuklu Devleti veziri Sahip Şemseddin İsfahanî Seyyid’e büyük yakınlık ve hürmet göstermiş, aynı zamanda onun müridi olmuştur. Hakikatları ve gizli sırları bilici manasında muhakkik ve Seyyid-i sırdan denilen Seyyid Burhaneddin yalnız Mevlana’nın hocası (mürşidi) olmayıp, aynı zamanda Mevlana’dan halife olan Kuyumcu Selahaddin’in de şeyhi olmuştur. Seyyid Burhaneddin’in Konya’dan ayrılarak Kayseri’ye gelişinden itibaren beş yıl boyunca Mevlana mürşidi Seyyid Burhaneddin’e büyük özlem duymuş, ağır sıkıntılar çekmiş ve sürekli Seyyid’le birlikte olmayı arzu etmiştir. Kayseri’de bulunduğu zaman içinde dergâhını açan ve pek çok insanı irşad eden Seyyid Burhanneddin 1244 yılında Kayseri’de vefat etmiştir (Kalkan 1988: 3). Her ne kadar Emir Kalkan, ünlü sufinin ölüm tarihini kesin olarak kabul etse de, başka kaynaklarda durum farklıdır. Seyyid Burhanneddin'in vefat tarihi tam olarak tespit edilememekle birlikte İbtidânâme ve Eflâkî'deki bilgilere göre onun Burhanneddin Veled'in vefatından bir yıl sonra Konya'ya geldiği, dokuz yıl burada Mevlana'ya şeyhlik yaptığı dikkate alınarak H. 638 (M. 1241) yılı sonraları veya H. 639 (M. 1241) yılı başlarında vefat ettiği söylenebilir. Eflâkî, Sahib İsfahani'nin onun kabrinin üzerine bir türbe inşa ettirmek istediğini, rüyasında gördüğü Seyyid Burhaneddin'in bunu reddetmesi dolayısyla bundan vazgeçtiğini söyler. Şimdiki türbe 1892 yılında Ankara Valisi Abidin Paşa'nın yardımıyla Kayseri mutasarrıfı Mehmed Nazım Paşa tarafından yaptırılmış, Farsça kitabesi Ali Emîrî Efendi hattıyla yazılmıştır (Ceyhan 2009: 57). 

Ceyhan, Semih (2009). "Seyyid Burhaneddin", İslam Ansiklopedisi. C. 37. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 56-57. 

Kalkan, Emir (1988). Çağlar Boyunca Kayseri Şairleri. Kayseri: Kayseri İl Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yay. 

İlahi 

Aşk yüzünden her solukta, bir başka secdeyim ben;

Varlık levhinden, başka bir varlık tozuyla tozmadayım ben;

Bir an kendi varlığımdan yok olur, yitersem ben;

Diriysem, şimdi bir başka varlıkta diriyim ben.

Kalkan, Emir (1988). Çağlar Boyunca Kayseri Şairleri. Kayseri: Kayseri İl Özel İdare Müdürlüğü ve Kayseri Belediyesi Birliği Yay. 4.