SÖYLERÎ, Salih Yıldız

(d. 1937 / ö. -)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı Salih Yıldız olan Söylerî, Zile’nin Savcı köyünde 1937'de doğmuştur. Yaptığı bir söyleşide: Yedi yaşında zeytinyağı tenekesine üç tel, bir sap ve sapa da kulak tabir ettiği (burguları) takmak suretiyle âşıklığa heves ettiğini, ilk saz çalma uygulamalarını bu şekilde yaptığını belirtmiştir. Saz öğrenme işinde ilk hocası ağabeyidir. Âşık Söyleri, Alevi-Bektaşi yolunun talibidir. Askerlikten önce on sekiz yaşında manevî merkez olarak gördüğü Hacıbektaş‘a gitmiş, adap-erkân öğrenmiştir (Özkan 2016: 349-351). Mahalli gazetelerde şiirleri yayımlanan ve bazı antolojilerde yer alan Söylerî, festivallere katılmış, çeşitli yarışmalarda dereceler almıştır.

Söyleri‘nin, âşıklıkta ilk ustası Tokat‘ın Erbaa ilçesinin Keçeci köyündeki Âşık Çolak Veli'dir. Mahlasını ise asıl ustası Âşık Kul Semaî vermiştir. İyi derecede saz çalan Söylerî, gördüğü rüya ve içtiği badeden sonra ustasından aldığı derslerle gelişmiştir. Kendisi de ustalık döneminde Şükrü Pekaçar’ı (Sedai) yetiştirmiştir.

Tokat havalisindeki makam sahibi olarak bilinen ermişlerin çok önemli yeri bulunmaktadır. Evliya Çelebi‘nin kaydettiğine göre Hoca Ahmedi Yesevî‘ nin Horasan‘dan bu bölgeye gelmiş iki ereninden Gıjgıj Dede Tokat‘ta, Şeyh Nusret ise Zile’de mekân tutmuştur. Söylerî bir şiirinde bu mana âleminin önderlerini büyük bir saygıyla zikreder. Söyleri‘nin şiirinde: "Giriş düzünde de yatıyor bir er/Bu gönül de hep çekiyor ah ü zar/Batı tarafında Mehlem Dede var/Türbesine yüz süreydim köyümün" biçiminde geçen Mehlem Dede, Çelik Baba, Gazi Hacı Mehmet ile Tespihduşa Dede ve Kırklar Baba makamları halkın ve Âşık Söyleri‘nin saygı duyduğu sade kişilikten sanatçı kişiliğine geçişte manen ilham aldığı kutsal ziyaretgâhlardır (Özkan 2016: 349-351).

Söyleri, aynı zamanda hikâyeci bir âşıktır. Onun hikâye repertuarında yaşadığı çevreden öğrendiği ve şiirlerini bağlama ile terennüm ettiği hikâyeler de bulunur. İsa Özkan’ın kendisinden derlediği Hurşit ile Mektup Hanım hikâyesinde kahraman ve çevre tasvirleri fevkalâde güzel işlenir. Kültürel ve ekonomik çevreye olan duyarlılığı ve dikkati sanatına da yansır.

Kaynakça

Özhan, Mevlüt (Komisyon) (1992). Yaşayan Halk Ozanları Antolojisi. Ankara: yyy.

Özkan, İsa (2016). “Zileli Âşık Söylerî”, Zile Kültür Sanat Dergisi. 7-8: 349-351.

Yardımcı, Mehmet (2004). 16. Yüzyıldan Günümüze İz Bırakan Zileli Şairler. Zile: Zile Belediyesi Kültür Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YARDIMCI
Yayın Tarihi: 05.06.2018
Güncelleme Tarihi: 12.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MUHİBBÂ, Mustafa Efendid. ? - ö. 1758-59Doğum YeriGörüntüle
2SADIK KAYGISUZd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3NÛRÎ, Tokatlıd. 1824? - ö. 1884?Doğum YeriGörüntüle
4TEMİZER, Tayyar Temizerd. 1937 - ö. 11.12.2006Doğum YılıGörüntüle
5KUL REMZİ, Mustafa Remzid. 1937 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Hasan Hüseyin Karataşd. 1937 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7MEHMET ALİ/MEHMET ALİM/SARIALTIN, Mehmet Ali Sarıaltınd. 1958 - ö. ?MeslekGörüntüle
8ÜNSAL, Avni Ünsald. 1923 - ö. ?MeslekGörüntüle
9ŞÖHRETÎ, Şerifd. 1795 - ö. 1860MeslekGörüntüle
10ALİ SEYDİ ŞAHİNd. 1963 - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11FEYZULLAH, Feyzullah Demirayd. 1914 - ö. 06.04.1994Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12GÜLŞEN ŞİMŞEKd. 1941 - ö. 06.02.2013Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13HÜSEYİN/PÜRYANÎ, Hüseyin Kumcud. 1914 - ö. 16.09.1997Madde AdıGörüntüle
14ZEKERİYA MELEKİd. 1962 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15SENEM KARId. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle