TAKÎ, Takî Muhit

(d. 1962 / ö. -)
âşık
(Âşık / 20. Yüzyıl / Azeri)
ISBN: 978-9944-237-86-4

1962’de Save yakınlarındaki Narbağı köyünde doğan Âşık Takî Muhit, Şahseven Türklerinin Yarcanlı aşiretine mensuptur. Konargöçer bir yaşam şekli, son yüzyılda değiştirilse de, Şahsevenlerin önemli özelliklerindendir. Bu sebeple Âşık Takî Muhit de çocukluğunu bu şekilde geçirir (www.elsevan.blogfa.com; Özdamar 2010; Kafkasyalı 2009: 214).

Küçük yaşta köylerine gelen âşıklardan âşıklığa meyleden Âşık Takî Muhit’in âşıklık eğitimi alması da kolay olmaz. Saz çalmaya başlamasını ve âşıklık eğitimi serüvenini; “Âşık Muhammet Ali Sofular köyümüze düğünlere gelirdi. Gidip onu dinlerdim. Okuduğu şiirleri ve türküleri ezberlerdim. Eski bir çöğür buldum. Elektrik telinden sim yaptım, keçinin boynuzundan da mızrap. Düzenli bir eğitim alamadım. Zaten bu muhitte üstat âşık çok azdır. Kendi kendime çöğür, çavır (ney) ve balaban çalmayı öğrendim. Yirmili yaşlarımda çöğür üstadı Muhammet Ali Sofular’dan bir süre ders aldım.” şeklinde açıklayan âşık, belki de imkânsız olanı başararak âşıklık yapmaya başlar (Kafkasyalı 2009: 214-215).

Günümüzde Save’de yaşayan ve bu şehir dışında Kazvin, Erak, Tahran, İsfahan, Firuzabat gibi uzak şehirlere de gidip buralarda toy ve çeşitli programlara katılarak sanatını icra eden Âşık Takî Muhit, şiirlerinde “Âşık Takî, Takî” mahlaslarını kullanmaktadır (Kafkasyalı 2009: 215).

Âşık Takî Muhit, çocukluk yıllarında Şahsevenler henüz yerleşik hayata geçmedikleri için, çocukluğunu konargöçer bir hayatın gereği olarak yazları yaylakta, kışları ise kışlakta geçirir. Bu yaşam şekli de onun şiirlerini etkiler. Cebren yerleşik hayata geçirildikten sonra çok sevdiği ve alıştığı yaylak ve kışlaklardaki yaşamı anlatan onlarca şiir yaratan Âşık Takî Muhit, “yaylağa” redifli şiirinde; “Göylüm ister bahar ola, yaz ola/ Bir de eller köçer ola yaylağa/ Düzüle yollara ner ü mayalar/ Ölkeden yüklenib döne yaylağa” diyerek kendisinin ve mensubu olduğu Şahseven Türklerinin vatan kabul ettikleri bu yerlerden ayrıldıkları için yaşadıkları hasreti dile getirir; “Ab-ı heyat vardır, ner olan dağda/ Etr hüten vardır gül çiçek yağda/ Âşık Takî bu dövrede, bu çağda/ Heves edib köçe, gona yaylağa” (Kafkasyalı 2007: 144-145; Kafkasyalı 2009: 214-215).

Âşık Takî Muhit’in şiirlerinde Şahseven Türklerinin kültürel unsurlarından birçoğunu bulabiliriz. Şahseven Türkçesinin, geleneğinin, törenlerinin kısacası kültürünün sözlü gelenek yoluyla gelecek nesillere aktarılacağını bilen Âşık Takî Muhit, bu sebeple mensubu olduğu boydaki diğer âşıkların şiirlerini de, anonim şiirleri de, masal ve destanları da öğrenmeye devam ettiğini söylemektedir (Özdamar 2010).

Âşık Takî Muhit’in şiirlerindeki bir diğer konu da tabii olarak aşktır. Âşık, sevgiliye duyduğu aşkı; “Nazlı yârım ağlayanda, gülende/ Desmal alıb gözüm yaşın silende/ Âşık Takî bu diyara gelende/ Yâr kûyunda ağyarınan gezme yâr” dile getirir ve sevgilisini rakibinden sakınır (Kafkasyalı 2009: 217).

Günümüzde yaşadığı Save’de bulunan Stüdyo Hayyam’da hem usta malı hem de kendi şiirlerini okuyup kaydettiren Âşık Takî Muhit, Şahseven âşık müziğinin gelişmesine önemli katkıda bulunan âşıklardandır (Özdamar 2010).

Kaynakça

Âşık Takî Muhit. 1962 doğumlu, âşık. [01.07.2010 tarihinde Fazıl Özdamar tarafından telefonla yapılan görüşme].

http://www.elsevan.blogfa.com/ [Erişim Tarihi: 23.12.2018].

Kafkasyalı, Ali (2007). İran Türk Âşıkları ve Millî Kimlik. Erzurum: Eser Ofset.

Kafkasyalı, Ali (2009). İran Türkleri Âşık Muhitleri. 2. Baskı. Erzurum: Salkımsöğüt Yay.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. FAZIL ÖZDAMAR
Yayın Tarihi: 06.01.2019
Güncelleme Tarihi: 02.12.2020

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1MÜSEYİB ABBASOVd. 1934 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
2SÜLEYMAN, Süleyman Arsud. 1891 - ö. 1948Doğum YeriGörüntüle
3CEMİLE UZUNDALd. 1932 - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4SALİH SOYDEMİRd. 01.08.1962 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
5Önder Çağırand. 19 Ocak 1962 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
6Sema Göktaşd. 1962 - ö. ?Doğum YılıGörüntüle
7ŞAİR NEBİ/MİSKİN NEBİ/NEBİ, Nebi Miskin Oruçoğlud. 1877 - ö. 1945MeslekGörüntüle
8MİHMANÎ, Muhittin Cuyad. 1935 - ö. 2006MeslekGörüntüle
9ALAADDİN, Ali Yıldızd. 1937 - ö. ?MeslekGörüntüle
10İSGENDER AĞBABALId. 1925 - ö. 1989Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
11HÜSEYİN/HADİM, Hüseyin Hadimpird. 22.03.1931/1948? - ö. ?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
12MEHEMMED/ÇORLU MEHEMMED, Mehemmed Çorlud. 1825? - ö. 1933/1940\'lar?Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
13RUHULLAH/RUHÎ, Ahmet Rıfkıd. 1884 - ö. 1935Madde AdıGörüntüle
14SALİH SOYDEMİRd. 01.08.1962 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
15SEYFİ, Seyfeddin Gökçed. 1885 - ö. 27.10.1969Madde AdıGörüntüle