Madde Detay

Ankara'da doğdu. Annesi Münevver Hanım İstanbul Bakırköylü, babası Hikmet Bey Rumelilidir. Çocukluk yılları İstanbul’da geçen yazar, Bakırköy Taş Mektep’te ilkokulun 1. ve 2. sınıflarını tamamladı. Babasının Kırıkkale Barut Fabrikası’na atanmasıyla birlikte yeniden Ankara’ya geldi ve burada II. Dünya Savaşı’nın zor koşulları altında Kurtuluş Birinci Ortaokulu’nu, bugün Ankara Atatürk Lisesi olarak eğitim veren Ankara Erkek Lisesi’ni ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirdi. 1951 yılında ilk oyunu Pembe Evin Kaderi sahnelendi. 1952 yılında üniversiteden mezun olduktan sonra Kayseri’de askerlik görevini tamamladı. Arkadaşlarıyla birlikte açtıkları avukatlık bürosunda kısa bir süre çalışan yazarın oyunları, Ankara Devlet Tiyatrosu’nda ve İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda sahnelendi. Almanya’da Köln Üniversitesi Tiyatro Bilimi Enstitüsü’ne konuk olarak devam etti ve 1956’da Ankara’ya döndükten sonra Devlet Tiyatrosu’nda dramaturg olarak çalışmaya başladı. Sırasıyla Basın Yayın Genel Müdürlüğü İç Basın Şubesi’nde memur, Bonn’da Basın Ataşe Vekili ve Ankara Radyosu’nda Söz ve Temsil Yayınları Şefi olarak çalıştı. 1962’de Ankara Radyosu’nda açılan prodüktörlük kursunda radyo yazarlığı dersi verdi. 1964 yılında yeni kurulan TRT’de, Merkez Program Daire Başkanı oldu, üç yıl sonra Haber ve Program Genel Müdür Yardımcılığı görevine getirildi. 1969 yılında özerkliği kaldırılarak hükümete bağlanan TRT’den ayrıldı ve bir süre film senaryoları yazdı, reklamcılık, yapımcılık gibi işlerle uğraştı. 1976 yılında Prof. Dr. Sevda Şener’in önerisiyle DTCF Tiyatro Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1978 yılında da Ergin Orbey’in Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü döneminde Genel Müdür Başyardımcılığı yaptı. Yoğun çalışma temposu nedeniyle rahatsızlanarak İzmir’e yerleşen yazar, Ege Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Tiyatro Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. 1981 yılında Ankara’ya döndü ve Ankara Üniversitesi DTCF Tiyatro Kürsüsü'nde dramatik yazarlık dersleri verdi. 1983-1987 yılları arasında Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü görevine getirilen Özakman’ın hizmetleri arasında “Tiyatro Belgeliği'nin kuruluşu, Sanat Eğitim Merkezi’nin kuruluş hazırlıkları ile Konya, Bolu, Çorum, Kahramanmaraş, İzmir Karşıyaka Tiyatrolarının, Bursa Feraizcizade Oda Tiyatrosu’nun, Ankara Oda Tiyatrosu’nun (yeniden) hizmete açılması" vardır (Tekmen 2008: 158). Bu yıllardaki önemli gelişmelerden olan İstanbul Taksim Sahnesi’nin yeniden hizmete açılması ile Devlet Çocuk ve Gençlik Tiyatrosu’nun kurulması da Özakman’ın döneminde gerçekleşmiştir. 1988 yılında Radyo Televizyon Yüksek Kurulu üyeliğine, 1990’da başkan yardımcılığına seçilmiştir. 1989 yılında TRT televizyon dizisi "Kurtuluş"un senaryosunu yazmıştır. 1998’de TRT için yazdığı "Cumhuriyet" filmi, 1999’da televizyon dizisi olarak yayımlanmıştır. 2005’te "Türkiye Üçlemesi"nin ilk kitabı olarak yayımlanan Şu Çılgın Türkler romanı büyük bir ilgi ile karşılanmış, iki yıl içinde rekor düzeyde satılarak 347. baskıya ulaşmıştır. Çanakkale Savaşı’nı konu alan yeni kitabı Diriliş-Çanakkale 1915, 2008 yılının Mart ayında yayımlanmıştır. 2009 ve 2010 yıllarında üçlemenin son kitabı olan iki ciltlik Cumhuriyet-Türk Mucizesi okurla buluşmuştur. Mart 2012’de yayımlanan Çılgın Türkler Kıbrıs adlı romanında Kıbrıs Millî Mücadelesini anlatmaktadır. Ankara’da vefat eden Turgut Özakman’ın üç çocuğu ve üç torunu bulunmaktadır.

Turgut Özakman; tiyatro oyunu, öykü, roman, araştırma-inceleme kitapları, meslek kitapları ve senaryo gibi geniş bir yelpaze içinde yer alan eserler kaleme almıştır. Yazar sekiz roman, dördü yayımlanmamış toplam yirmi sekiz tiyatro oyunu, beşi ortak olmak üzere on yedi film ve dizi senaryosu yazmış, Türk yazın dünyasına yaptığı katkı nedeniyle çok sayıda ödülün sahibi olmuş, Ordu ve İnebolu halkının fahri hemşerisi kabul edilmiştir. Onun oyun yazarı olarak öne çıkan özelliği, geleneksel ve modern Türk Tiyatrosu’nu sentezlemekteki başarısıdır. “Yazar sanki Türk insanının günlük hayatta edepli bir suskunluk altında gizlediği espri gücünü keşfetmiştir. Oyun kişilerinin konuşmalarındaki canlılık bu oyunların zevkle izlenmesini sağlar. Yazarın gerçeklere ciddiyetle eğildiği, insanlara duygusallıkla yaklaştığı oyunlarında bile konuşmalar eğlendirici özellik taşır.” (Şener 1983: 2)

Özakman'ın "belgesel roman" olarak adlandırılan tarihsel romanları, uzun zaman ve emek harcanarak ortaya konmuş belgelere dayanan yapıtlardır. “Bütün oyunlarında gözlemlenen bir dizi özelliği romanlarına da taşımış olduğu görülebiliyor. Nedir bunlar: 1. Hiç aksamayan, çok sağlam bir kurgulama; 2. Okuru kamçılayan, kurguyla atbaşı götürülen merak duygusu; 3. Bütün bunların örtüştüğü aynı bir doku içinde birbirine ilmeklenmiş dil bilinci ve beğenisi" (Aslankara 2001: 90). Yakın tarihi konu alan bu romanlarla, Türk Gençliği’nin kültürel belleğini canlı tutmaya çalışmıştır.

Yazar, dil konusunda da etkin çalışmalara imza atmış, 1968 yılında Dil Devrimi'ne hizmet amacıyla Türkiye radyolarında yayımlanan “Bizi Dinler misiniz?” adlı radyo konuşmalarını gerçekleştirmiş, bu metinler sonradan yayımlanmıştır. Özakman “Dili amaç değil, araç olarak görür. Bu aracı son derece kıvrak ve akıcı bir diyalog kurmada gereç olarak kullanır. Salt sözcükler değil, her türlü sesi kullanarak bir sesler bütünü yaratır.” (Sav 1979-1980: 6-7)

Şiir, müzik, dans, mimari ve tasarım gibi farklı alanlara duyduğu ilgi, onun çok yönlü bir kültür insanı olduğunun en önemli göstergesidir.

Aldığı başlıca ödüller şunlardır: 1958’de Duvarların Ötesi ile Sinema ve Tiyatro Derneği Yılın En İyi Türk Oyun Yazarı Ödülü, 1968’de Sarıpınar 1914 ile Sanat Severler Derneği tarafından Yılın Yazarı Ödülü, 1979’da Fehim Paşa Konağı ile Türkiye İş Bankası Tiyatro Büyük Ödülü, 1981 Sanat Kurumu Ödülü, Vahidettin, Mustafa Kemal ve Milli Mücadele-Yalanlar, Yanlışlar, Yutturmacalar adlı çalışması ile 1997’de Sedat Simavi Sosyal Araştırmalar Ödülü, 1998’de Yunus Nadi Sosyal Bilimler Ödülü, 9 Kasım 1999'da tiyatro sanatına katkılarından dolayı Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü, 2003’te 50 yılı aşkın bir süredir Türk tiyatrosu ve edebiyatına yaptığı büyük katkıları nedeniyle Edebiyatçılar Derneği Onur Ödülü, 2005'te Türk diline, kültürüne ve Atatürkçü düşünceye katkılarından dolayı, Başbakanlık Atatürk Kültür Dil ve Tarih Kurumu Ödülü ve Sanat Kurumu tarafından Türk kültür ve sanatına, özellikle de Türk tiyatrosuna katkıları nedeniyle Sanat Kurumu Onur Ödülü.