Madde Detay

Ticaretle uğraşan bir baba ile Gürcistan asıllı bir annenin kızı olarak İstanbul'da dünyaya geldi. Zuhal Kuyaş, tarihçi Ahmet Kuyaş ile romancı Nilüfer Kuyaş'ın annesidir. Mürebbiyesinden Fransızca dersi alan yazar, daha okula başlamadan önce okuma ve yazmayı öğrendi. Sonraları adı Yeni Türkiye olarak değişen İstanbul-Osmanbey'deki özel Ecole Moderne adlı okulda öğrenim gördü. İstanbul Kız Lisesi'ni bitirdi. Yükseköğrenim görmeyen Kuyaş, okuduğu kitaplarla kendi kendini yetiştirdi. Mühendis olan eşinin Bayındırlık Bakanlığındaki görevi dolayısıyla yaklaşık bir yıl Ankara'da ikamet etti. Daha sonra kendi işini kuran ve müteahhitlik yapan eşiyle birlikte beş yıl Aydın'da, beş yıl da İzmir'de yaşadıktan sonra tekrar İstanbul'a yerleşti. Ara ara sinemayla da ilgilendi ve "İnleyen Dağlar" adını verdiği senaryosu filme çekildi. Çalışmalarını ömrünün sonuna kadar İstanbul'da sürdüren Zuhal Kuyaş, 3 Kasım 2014 tarihinde vefat etti.

Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatının ilk kadın polisiye yazarlarından Zuhal Kuyaş, yazı hayatına 1940'larda başlamıştır. Yazarın ilk polisiye romanı Kraliçe'nin Şamdanları, 1940'lı yıllarda Son Dakika gazetesinde tefrika edilmiştir. Hasan Sabbah'ın dehşetini yansıtan ikinci polisiye romanı Kartal Yuvası ise 1959'da Yeni Sabah'ta tefrika edilmiştir. Üçüncü romanı Sonuncu Oda (1970), 1960’ların sonunda İstanbul’da, bir Yeniköy yalısında geçen bir polisiyedir. Ömer Türkeş’e göre yazar, Sonuncu Oda'yı kendi çabasıyla İstanbul Baha Matbaası'nda bastırmıştır. Okyay, romanı şu cümlelerle özetlemiştir: "Paris’i merkez edinmiş genç mirasyedi Ferruh, mirasını bitirip üstüne de apartmanı satınca memlekete dönmek zorunda kalmış. Teyzesi Refika Hanım’ın Boğaz'daki yalısına gidiyor. Refika Hanım da eski günlerin ikbalini mumla arayanlardan. Para suyunu çekmiş, geriye bir tek yaşlı hizmetkâr kalmış, ama hanımefendi ne yalısını satmaya yanaşıyor, ne de değerli eşyalarını. Gene de, 'limana sığınır gibi onun sağlam, emin yalısına iltica eden' bu genç adama evini açıyor. Hane halkı ikisiyle Mizyal Dadı’dan, bir de genç yeğen Nilüfer’den ibaret. Ferruh’un bir derdi postu sermekse, biri de parasızlığa çare bulmak. Ancak ilk girişimi sona ermeden, bir cinayetle karşılaşıyor." (Okyay 2013). Ağaoğlu ve Oral yazar için "Cumhuriyet Dönemi’nin ses getiren bir başka kadın polisiye yazarı Zühal Kuyaş’tır; Kraliçe’nin Şamdanları, Kartal Yuvası gibi polisiye eserler veren yazarın Sonuncu Oda adlı polisiye eseri orijinalliğini korumakta ve tam anlamıyla bir polisiye roman özelliği taşımaktadır." (Ağaoğlu ve Oral 2018) değerlendirmesini yapmışlardır.

Yazarın son romanı Aşela (1985), 1877-78 Osmanlı Rus Harbi (93 Harbi) esnasında geçen bir aşk ve göç hikâyesini anlatmaktadır. Anne tarafından Gürcü ve tarihe meraklı olan Kuyaş, bu romanı yazarken yaklaşık on yıl boyunca uzun bir araştırma yapmış, arşivlere girmek ve vesikaları okuyabilmek için Osmanlı Türkçesi öğrenmiştir. Zuhal Kuyaş'ın kendisi gibi yazar olan kızı Nilüfer Kuyaş, on beş yaşındayken Aşela romanı için annesine yardım ettiğini, annesi eski belgeleri okurken kendi de deftere not aldığını belirtmiştir. Atabaş, Aşela için "Romancı Zuhal Kuyaş Aşela'nın yazılışından yüz yıl önceki Batum-Trabzon- Erzurum üçgenindeki çevrenin görüntülerini, yöredeki Gürcü vb. halkların birbirleriyle ilişkilerini, geleneklerini, o dönemin yaşantısından kesitleri, '93 Harbi' diye bilinen 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı'nın son derece ilgi çekici ve ayrıntılı seyrini, güzel bir roman örgüsü ve hüzünlü bir aşk öyküsü çerçevesinde, yalın bir anlatımla sunuyor. Ülkemiz edebiyatında yapıt denilebilecek düzeyde tarihî roman azlığı dikkate alınacak olursa Zuhal Kuyaş'ın romanı edebiyatımızdaki bu gediği gidermeye hizmet verecek nitelikte; mutlaka okunması gereken bir kitap." (Atabaş 2011) değerlendirmesini yapmıştır.