Madde Detay
Zuhal Kuyaş
(d. 1923 / ö. 3 Kasım 2014)
Romancı, Yazar
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Ticaretle uğraşan bir baba ile Gürcistan asıllı bir annenin kızı olarak İstanbul'da dünyaya geldi. Zuhal Kuyaş, tarihçi Ahmet Kuyaş ile romancı Nilüfer Kuyaş'ın annesidir. Mürebbiyesinden Fransızca dersi alan yazar, daha okula başlamadan önce okuma ve yazmayı öğrendi. Sonraları adı Yeni Türkiye olarak değişen İstanbul-Osmanbey'deki özel Ecole Moderne adlı okulda öğrenim gördü. İstanbul Kız Lisesi'ni bitirdi. Yükseköğrenim görmeyen Kuyaş, okuduğu kitaplarla kendi kendini yetiştirdi. Mühendis olan eşinin Bayındırlık Bakanlığındaki görevi dolayısıyla yaklaşık bir yıl Ankara'da ikamet etti. Daha sonra kendi işini kuran ve müteahhitlik yapan eşiyle birlikte beş yıl Aydın'da, beş yıl da İzmir'de yaşadıktan sonra tekrar İstanbul'a yerleşti. Ara ara sinemayla da ilgilendi ve "İnleyen Dağlar" adını verdiği senaryosu filme çekildi. Çalışmalarını ömrünün sonuna kadar İstanbul'da sürdüren Zuhal Kuyaş, 3 Kasım 2014 tarihinde vefat etti.
Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatının ilk kadın polisiye yazarlarından Zuhal Kuyaş, yazı hayatına 1940'larda başlamıştır. Yazarın ilk polisiye romanı Kraliçe'nin Şamdanları, 1940'lı yıllarda Son Dakika gazetesinde tefrika edilmiştir. Hasan Sabbah'ın dehşetini yansıtan ikinci polisiye romanı Kartal Yuvası ise 1959'da Yeni Sabah'ta tefrika edilmiştir. Üçüncü romanı Sonuncu Oda (1970), 1960’ların sonunda İstanbul’da, bir Yeniköy yalısında geçen bir polisiyedir. Ömer Türkeş’e göre yazar, Sonuncu Oda'yı kendi çabasıyla İstanbul Baha Matbaası'nda bastırmıştır. Okyay, romanı şu cümlelerle özetlemiştir: "Paris’i merkez edinmiş genç mirasyedi Ferruh, mirasını bitirip üstüne de apartmanı satınca memlekete dönmek zorunda kalmış. Teyzesi Refika Hanım’ın Boğaz'daki yalısına gidiyor. Refika Hanım da eski günlerin ikbalini mumla arayanlardan. Para suyunu çekmiş, geriye bir tek yaşlı hizmetkâr kalmış, ama hanımefendi ne yalısını satmaya yanaşıyor, ne de değerli eşyalarını. Gene de, 'limana sığınır gibi onun sağlam, emin yalısına iltica eden' bu genç adama evini açıyor. Hane halkı ikisiyle Mizyal Dadı’dan, bir de genç yeğen Nilüfer’den ibaret. Ferruh’un bir derdi postu sermekse, biri de parasızlığa çare bulmak. Ancak ilk girişimi sona ermeden, bir cinayetle karşılaşıyor." (Okyay 2013). Ağaoğlu ve Oral yazar için "Cumhuriyet Dönemi’nin ses getiren bir başka kadın polisiye yazarı Zühal Kuyaş’tır; Kraliçe’nin Şamdanları, Kartal Yuvası gibi polisiye eserler veren yazarın Sonuncu Oda adlı polisiye eseri orijinalliğini korumakta ve tam anlamıyla bir polisiye roman özelliği taşımaktadır." (Ağaoğlu ve Oral 2018) değerlendirmesini yapmışlardır.
Yazarın son romanı Aşela (1985), 1877-78 Osmanlı Rus Harbi (93 Harbi) esnasında geçen bir aşk ve göç hikâyesini anlatmaktadır. Anne tarafından Gürcü ve tarihe meraklı olan Kuyaş, bu romanı yazarken yaklaşık on yıl boyunca uzun bir araştırma yapmış, arşivlere girmek ve vesikaları okuyabilmek için Osmanlı Türkçesi öğrenmiştir. Zuhal Kuyaş'ın kendisi gibi yazar olan kızı Nilüfer Kuyaş, on beş yaşındayken Aşela romanı için annesine yardım ettiğini, annesi eski belgeleri okurken kendi de deftere not aldığını belirtmiştir. Atabaş, Aşela için "Romancı Zuhal Kuyaş Aşela'nın yazılışından yüz yıl önceki Batum-Trabzon- Erzurum üçgenindeki çevrenin görüntülerini, yöredeki Gürcü vb. halkların birbirleriyle ilişkilerini, geleneklerini, o dönemin yaşantısından kesitleri, '93 Harbi' diye bilinen 1877-78 Osmanlı Rus Savaşı'nın son derece ilgi çekici ve ayrıntılı seyrini, güzel bir roman örgüsü ve hüzünlü bir aşk öyküsü çerçevesinde, yalın bir anlatımla sunuyor. Ülkemiz edebiyatında yapıt denilebilecek düzeyde tarihî roman azlığı dikkate alınacak olursa Zuhal Kuyaş'ın romanı edebiyatımızdaki bu gediği gidermeye hizmet verecek nitelikte; mutlaka okunması gereken bir kitap." (Atabaş 2011) değerlendirmesini yapmıştır.
Kaynakça
Ağaoğlu, Reyyan ve Gökhan Oral (2018). "Dedektif Romanları: Tarihine Sığmayan Geçmişi ile Türkiye’de ve Dünyada Adli Edebiyat". Adli Tıp Bülteni. C. 23. S. 3. s. 180-189. https://www.adlitipbulteni.com/index.php/atb/article/view/1209/1720 [Erişim Tarihi: 20. 10. 2019]
Atabaş, Hüseyin (2011). "İnsan Bu Unutur da Unutulur da". Kıyı. Ekim-Kasım.
Okyay, Sevin (2013). "Bir İstanbul Hanımefendisi". Milliyet Kitap. Kasım 2013. http://milliyetsanat.com/kitap/yazar-detay/-bir-istanbul-hanimefendisi/289 [Erişim Tarihi: 20. 10. 2019]
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: İSA KOYUNCUYayın Tarihi: 24.10.2019Güncelleme Tarihi: 13.11.2020
Yayın Tarihi: 24.10.2019Güncelleme Tarihi: 13.11.2020
Güncelleme Tarihi: 13.11.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Kraliçe'nin Şamdanları | ? / ? | 1940 | Roman |
Sonuncu Oda | ? / İstanbul | 1970 | Roman |
Aşela | Kaynak / İstanbul | 1985 | Roman |
Kartal Yuvası | Labirent / İstanbul | 2013 | Roman |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Naki Tezel | d. 6 Ağustos 1915 - ö. 24 Temmuz 1980 | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Yurdaer Erkoca | d. 26 Haziran 1962 - ö. 07.10.2016 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | VÂSIF, Mehmed Emîn | d. ? - ö. 1724-25 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | Kemal Haşim Karpat | d. 15 Şubat 1923 - ö. 20 Şubat 2019 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | Arslan Turgut Kaynardağ | d. 21 Temmuz 1923 - ö. 5 Haziran 2008 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | Tahavi Ahtanov | d. 25 Ekim 1923 - ö. 1994 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | ŞEREF TAŞLIOVA | d. 10.04.1938 - ö. 20.09.2014 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | Ayten Çetiner | d. 08 Ekim 1932 - ö. 18 Ağustos 2014 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Erdoğan Tanaltay | d. 1928 - ö. 21 Ocak 2014 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Lütfi Parlak | d. 25 Mart 1955 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Necmettin Halil Onan | d. 1902 - ö. 17 Ağustos 1968 | Meslek | Görüntüle |
12 | Celal Fedai | d. 09 Eylül 1972 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Hidayet Karakuş | d. 1946 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Lütfullah Sami Akalın | d. 2 Kasım 1924 - ö. 23 Ocak 2005 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Ali Teoman | d. 07 Temmuz 1962 - ö. 23 Mart 2011 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | Zühal İzmirli | d. 28 Temmuz 1950 - ö. ? | Madde Adı | Görüntüle |
17 | Zuhal Tekkanat | d. 16 Ağustos 1938 - ö. 27 Ekim 2019 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | Zuhâl Peksoy | d. 22 Ocak 1955 - ö. 13 Haziran 2000 | Madde Adı | Görüntüle |