Madde Detay
Meşhur Yusuf (Jusıp) Köpeyoğlu
Meşhur
(d. 1858 / ö. 1931)
Yazar, Şair
(Yeni Edebiyat / 20. Yüzyıl / Türkiye Dışı)
ISBN: 978-9944-237-86-4
Yusuf Köpeyoğlu ( 1858-1931) büyük yazar, gazeteci, etnograf, aydın ve halk edebiyatı örneklerini derleyen kişi. Kazakistan, Povlodar şehrinin Bayanavıl vilayetinde doğdu. 1870 yılında Hameredtin Haziretinin medresesinde eğitim aldı. Hocası, din dersleri yanında Arapça, Farsça ve Çağatay dillerindeki kitapları okumasına teşvik etti. 7-9 yaşlarında ise Kazak halkının meşhur halk hikayelerinden "Er Targın", "Kozı Körpeş - Bayan Suluw" ve Doğu Edebiyatının şiirlerini ezbere biliyordu. Bu nedenle de "Meşhur" lakabına sahip oldu. 15 yaşlarında medresenin önde gelen öğrencilerinden biriydi. Meşhur Yusuf 1875 yılında üniversitede okutman olarak çalıştı. O dönemin gazetelerine sık - sık şiir ve makalelerini gönderiyordu. 1887-1890 yıllar arası Semerkant, Buhara, Taşkent, Türkistan gibi şehirleri gezerek Doğunun Klasik edebiyatıyla yakından tanıştı. O yıllarda Türkolog alim V.Radlof ile tanışıp, halk edebiyatının örneklerini araştırıp, derleyip, toplamaya başladı. Meşhur Yusuf daha hayattayken 1930 yılında kendine 2 odalı mezar yaptırdı. 1931 yılında vefat etti ve kendisini buna çoktan hazırlamıştı. 1952 yıllarında bazı siyasi olaylardan sonra mezarını yıkıp, yok ettiler.
Meşhur Yusuf - Abay gibi ulu aydının yolunu izleyen ve onun aydınlatma fikriyle edebi kişiliğinden örnek alan yazardır. Batı edebiyatıyla yakından ilgilenip Kazak edebiyatına birçok yenilikler getirdi. Meşhur Yusuf 1887 yıllarında o dönemin gazetelerine Hikayeler, efsaneler, dini şiirler yayınlamaya başladı. Bununla birlikte "Gülşat - Şerizat", "İbraname", "Şeytanın ticareti" gibi Doğu Destalarının birkaç örneğini ve tarihi destanları toplayıp yazdı. "Köroğlu", "Er Gökçe", "Sayın batur", "Buhar Cırı", "Şortanbay", "Orınbay", "Saqav", gibi edebi destanları yazıya geçirdi.
Aydının 1907 yılında Kazan şehrinde 3 kitabı birden gün yüzü gördü, Kazak halkını eğitime-bilime davet etme, okul açma, yer kaderi gibi meselelerini anlatmakta olan, "Hal - durum, "Yaşarken çok şey yaptığımızdan gördüklerimiz", "Sarıarkan'ın sahibi kim?" gibi eserleri de mevcuttur. 1990 yılında seçili 2 cilt, 1993'te ise "Kazak Seçeresi", gibi kitapları basıldı. Meşhur Yusuf halk (milli) tarihi ve etnografyasına, felsefe ve folkloruna, Kazakistan'ın siyasi - hukuki medeniyeti ile Kazak edebiyatı ve tarihine bağlı sonsuz örnek ve bilgiler bırakan aydındır. Bu nedenle Kazak halkının medeni mirasının taşıyıcısıdır.
Kaynakça
Kazakistan Milli ansiklopedisi 6. cilt "Tarihi kişiler" kitabı
http://engime.org/meshr-jsip-köpejli-men-oni-shifarmalarin-keinen-tanıtu-sol-ari.html
Madde Yazım Bilgileri
Yazar: ADİLAM TURSYNYayın Tarihi: 07.01.2020Güncelleme Tarihi: 08.11.2020
Yayın Tarihi: 07.01.2020Güncelleme Tarihi: 08.11.2020
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020
Eser Adı | Yayın evi | Basım yılı | Eser türü |
---|---|---|---|
Hal - Durum | - / Kazan | 1907 | Diğer |
Sarıarka'nın Sahibi Kim? | - / Kazan | 1907 | Diğer |
Kazak Seceresi | - / - | 1990 | Diğer |
Kazak Seceresi - 2 cilt | - / - | 1993 | Diğer |
İlişkili Maddeler
Sn. | Madde Adı | D.Tarihi / Ö.Tarihi | Benzerlik | İncele |
---|---|---|---|---|
1 | Ulugbet Esdevlet | d. 29 Nisan 1954 - ö. ? | Doğum Yeri | Görüntüle |
2 | Gabit Müsirepov | d. 22 Mart 1902 - ö. 31 Aralık 1985 | Doğum Yeri | Görüntüle |
3 | Ahmet Baytursınulı | d. 1873 - ö. 8 Aralık 1937 | Doğum Yeri | Görüntüle |
4 | YUSUF SEZÂÎ | d. 1858 - ö. 1938 | Doğum Yılı | Görüntüle |
5 | SIDKI | d. 1858 - ö. 1914 | Doğum Yılı | Görüntüle |
6 | MEHMED | d. 1858 - ö. 1920 | Doğum Yılı | Görüntüle |
7 | Şakarim Kudayberdiulı | d. 1858 - ö. 3 Ekim 1931 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
8 | KUL SABRİ/GARİP ALİ/SABRİ, Ali | d. 1851 - ö. 1931 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
9 | Mehmet Rauf | d. 12 Ağustos 1875 - ö. 23 Aarılık 1931 | Ölüm Yılı | Görüntüle |
10 | Lütfullah Sami Akalın | d. 2 Kasım 1924 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
11 | Sultan Su Akar | d. 28 Mart 1947 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
12 | İslam Çankaya | d. 6 Haziran 1948 - ö. ? | Meslek | Görüntüle |
13 | Tahavi Ahtanov | d. 25 Ekim 1923 - ö. 1994 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
14 | Bekir Kara | d. 13 Temmuz 1945 - ö. ? | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
15 | Ahmet Rıza | d. 1858 - ö. 26 Şubat 1930 | Alan/Yüzyıl/Saha | Görüntüle |
16 | YARKENDÎ, Yusuf Kedirhan | d. ? - ö. 1572 | Madde Adı | Görüntüle |
17 | ZİYÂ, Gürcü Yûsuf Ziyâeddin Paşa | d. ? - ö. 1818-19 | Madde Adı | Görüntüle |
18 | ZÜLÂLÎ, Yusuf Kökten | d. 1873 - ö. 18.12.1956 | Madde Adı | Görüntüle |
