Mehmet Niyazi

(d. 30 Kasım 1878 / ö. 28 Kasım 1931)
Öğretmen, Şair, Yazar, Gazeteci
(Yeni Edebiyat / 19. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye)
ISBN: 978-9944-237-86-4

Asıl adı İsmail’dir. 1878'de Dobruca’ya bağlı Aşçılar (Şimdiki adı Vanatori) köyünde doğdu. Babasının adı İsmail, annesinin adı Azize’dir. Mehmet Niyazi’nin ailesi Kırım’dan Dobruca’ya göç eden Tatar Türklerindendir. İlköğrenimini doğduğu köyde tamamladı. 1889'da ailesiyle birlikte Dobruca’dan İstanbul’a göç etti. İstanbul’da Darülmuallimîn (Öğretmen Okulu)’e kaydoldu. Burada Türk Dili ve Edebiyatı eğitimi aldı.

1898 ve 1900'da iki kez Kırım’da öğretmenlik yaptı. 1904'te babasının ölümü üzerine İstanbul’dan Köstence’ye gitti. Köstence Türk Mektebi ve Mecidiye Müslüman Okulu’nda öğretmenlik ve idarecilik yaptı (Durgut 2005: 108-111).

1910-1912 yılları arasında Dobruca Sadası ve Teşvik gazetelerinde çalıştı. Mecidiye’de Işık adlı gazeteyi, Mektep ve Aile adlı dergileri çıkardı. 1918'de Kırım'da Hak Ses gazetesine başmuharrir oldu. Bahçesaray Maarif Müdürlüğü yaptı. Rusların Kırım’ı işgali üzerine 1920'de Köstence’ye döndü ve öğretmenlik görevine devam etti (Karasu 2007: 1746-1749).

Safiye Hanım'la evlendi. Dört kızı, iki oğlu oldu. Çocuklarından üçünün ölümü Mehmet Niyazi’yi derinden sarstı ve 28 Kasım 1931'de 53 yaşında öldü.

Mehmet Niyazi'nin ilk dönem şiirleri İthâfât, son dönem şiirleri ise Sagış (Özlem) adlı şiir kitabında toplanmıştır.

Mehmet Niyazi'nin iyi bir şair ve yazar olmasında İstanbul'daki kültür ve sanat ortamının hiç şüphesiz büyük katkısı oldu. Yüksek öğrenimi sırasında Namık Kemal ve Abdülhak Hamit’ten oldukça etkilendi. İttihatçı fikirleri benimseyen Mehmet Niyazi, Öğretmen okulunun son sınıfında ateşli bir milliyetçi hâline geldi (Ülgen 2014: 137-139).

Mehmet Niyazi, hayatını öğretmenlik ve yazarlık yaparak geçirmiştir. Kalemini milletinin uyanışına ve ilerlemesine hasretmiştir. Dobruca Türkleri arasında fikrî ve edebî alanda derin izler bırakan Mehmet Niyazi, ölünceye kadar Dobruca’da Türklük bilincinin yerleşmesi, Kırım sevgisinin kazanılması ve ana dilinin yaşatılması için çalışmıştır (Ülgen 2014: 147).

Kaynakça

Durgut, Hüseyin (2005). "Romanyalı Türk Şair Mehmet Niyazi'nin Sagış Adlı Şiir Kitabının Söz Varlığı Üzerine Yorumlar", TİKA I. Uluslararası Türkoloji Sempozyumu, (31 Mayıs-4 Haziran 2004), (Yayına Hazırlayanlar: Yrd. Doç. Dr. İsmail Aydoğan-Yrd. Doç. Dr. Zuhal Yüksel), Kırım / Ukraina s. 264-283.

İsmayılova, Jale (2010). "Romanya’da Türk Edebiyatı ve Temsilcileri", TSA, Yıl: 14, S:1, Nisan, s. 174-185.

Karasu, Cezmi (2007). "Dobruca'daki Kırım Tatar Türklerinin Önder Şahsiyetlerinden Mehmet Niyazi Bey (1878-1931)", 38.ICANAS, ANKARA/ TÜRKIYE, 11 Haziran - 15 Eylül 2007, pp.1745-1762.

Ülgen, Erol (2014). "Dobrucalı Şair Mehmet Niyazi ve İhhâfât Adlı Eseri", Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt 50, Sayı 50, s.137-150.

Madde Yazım Bilgileri

Yazar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MEVLÜT GÜLMEZ
Yayın Tarihi: 22.05.2019
Güncelleme Tarihi: 08.11.2020

Eser AdıYayın eviBasım yılıEser türü
SagışKriterion / Burcueşti1998Şiir
İthâfâtBeşir Kitabevi / İstanbul2012Şiir

İlişkili Maddeler

Sn.Madde AdıD.Tarihi / Ö.TarihiBenzerlikİncele
1Kemal Haşim Karpatd. 15 Şubat 1923 - ö. 20 Şubat 2019Doğum YeriGörüntüle
2ŞAHİNOĞLUd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
3HELÂKÎd. ? - ö. ?Doğum YeriGörüntüle
4ÖMER NÂCÎd. 1878 - ö. 1916Doğum YılıGörüntüle
5HAKKI BEY/KARAZLI HAKKI, İsmail Hakkı Tercand. 1872/1875/1878? - ö. 20.03.1948Doğum YılıGörüntüle
6Kemalettin Şükrü Orbayd. 1878 - ö. 27 Nisan 1940Doğum YılıGörüntüle
7ŞEYH MEHMET HALİTd. 1865 - ö. 27.07.1931Ölüm YılıGörüntüle
8Şakarim Kudayberdiulıd. 1858 - ö. 3 Ekim 1931Ölüm YılıGörüntüle
9KUL SABRİ/GARİP ALİ/SABRİ, Alid. 1851 - ö. 1931Ölüm YılıGörüntüle
10Ezgi Şakard. 01 Aralık 1984 - ö. ?MeslekGörüntüle
11Enver Tuzcud. 1916 - ö. 1958MeslekGörüntüle
12Halit Ertuğruld. 20 Eylül 1956 - ö. ?MeslekGörüntüle
13Mehmet Ziya Beyd. 1866 - ö. 27 Mart 1930Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
14Raif Necdet Kestellid. 1881 - ö. 18 Ağustos 1937Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
15Sadri Ertemd. 1898/9? - ö. 13 Kasım 1943Alan/Yüzyıl/SahaGörüntüle
16Ali Göçerd. 1956 - ö. ?Madde AdıGörüntüle
17NİYÂZÎd. ? - ö. ?Madde AdıGörüntüle
18Mehmet Taşdikend. 02 Aralık 1953 - ö. ?Madde AdıGörüntüle