Madde Detay

Türk basınının unutulmaz isimlerinden biri olan Mehmet Asım Us, 1884 yılında Gördes kazasında dünyaya geldi. "Gördes ve Beşiktaş Askeri Rüşdiyeleri'nde orta, Vefa İdadisi'nde lise öğrenimini tamamladı. 9 Temmuz 1907'de Mülkiye'den mezun oldu. Eylül 1907'de Ziraat Bankası Piyango Kalemi Kâtipliğine tayin edilerek Devlet hizmetine girdi. Burada bir yıl çalıştıktan sonra idare mesleğine geçti. Eylül 1908'de tayin edildiği İzmir Vilayeti Maiyyet Memurluğunda stajını bitirdikten, bir süre de Gördes Kazası Kaymakam Vekilliği yaptıktan sonra, 14 Eylül 1909'da Elmalı Kaymakamlığı'na atandı. Nisan 1910'da bu görevden istifa ederek ayrıldı; İstanbul'a gelerek Hüseyin Câhid (Yalçın)'in çıkardığı Tanin gazetesine yazar olarak girdi. Eylül 1910’da İstanbul Dârülmuallimî'ni Edebiyat, Malumat-ı Kanuniye, Ahlak Dersleri Muallimliğine atandı” (Mücellidoğlu, 1968: 1136). Tanin gazetesinde Türk ve dünya gündeminde önemli olan konularla ilgili köşe yazıları yazdı. “Mayıs 1914'te Mâliye Nezareti Kalem-i Mahsus Müdîrliği 2. Mümeyyizliği'ne tayin edildi. Mayıs 1918'de bu görevden de istifa ederek ayrıldı. Haziran 1918'de Ahmet Emin (Yalman) ile birlikte Vakit gazetesini çıkarmaya başladı. Mütareke ve Milli Mücadele yılları boyunca bu ortaklık devam etti. Büyük Zafer'den sonra ortaklık bozularak söz konusu Vakit gazetesini Ağabeyi Hakkı Târık (Us) ile birlikte devam ettirdi. Kırk yaşında iken Kâmuran (Us) Hanım ile evlendi. Bir oğlu vardır. Fransızcaya vâkıftı” (Mücellidoğlu, 1968: 1136). Gazeteciliğinin yanı sıra milletvekilliği de yapan Asım Us, pek çok kitap ve makale kaleme aldı. “1927 yılında 3. Dönem TBMM’ne milletvekili olarak giren Asım Us 1950 yılına kadar bu görevi devam ettirdi. 1950 yılından sonra ise hem siyasi açıdan geri planda kaldı ve hem de Vakit gazetesi ekonomik olarak zayıflayıp etkinliğini kaybetti. Asım Us, 11 Aralık 1967 günü Kadıköy’de evine giderken bir aracın çarpması sonucu hayatını kaybetti, 13 Aralık 1967 günü Karacaahmet’te aile mezarlığına defnedildi” (Us, 2012: akt. Dervişoğlu, 2012).

Basın hayatının yanı sıra edebiyat dünyasında da yer edinmeye çalışan Asım Us, Musavver Erganun dergisine şiirler yazdı (Polat, 2004). Cumhuriyet’in ilk yıllarında aktif siyasette bulunan Mehmet Asım Us, “3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Dönem Artvin milletvekilliği yaparak sanat ve edebiyat alanından siyasete katılan isimler arasında yer aldı.  Kardeşi Hakkı Tarık Us ise 2-3-4- ve 5. Dönem TBMM’de milletvekilliği yaptı” (Çıkla, 2007). Mehmed Asım Us'un, eserlerinde sadece  siyasi konuları ele almadığı görülür. Gezip gördüğü yerleri anlattığı seyahat notları dikkat çekicidir. Yazdığı kitaplar, konu yönünden çeşitli olmakla birlikte bir devre de tanıklık eder. Özellikle  Cumhuriyet’in ilk yıllarında tek partili hayattan çok partili hayata geçişte yaşanan tüm sancılara  tanıklık ettiği ve bir gazeteci olarak Atatürk’ün yakınında bulunup gözlemlediği olayları birinci ağızdan anlattığı Gördüklerim/ Duyduklarım/ Duygularım adlı eseri ayrıca önem taşır. Bu eserde Meşrutiyet, İmparatorluk ve Cumhuriyet devirlerine ait bazı izlenimlerini anlatmış, başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere devrin önemli siyasetçileri ve edebiyatçılarına (Rıza Nur, Namık Kemal, Salih Bozok, Fethi Okyar vd.) dair hatıralarını paylaşmıştır. Özellikle Milli Mücadele ve Cumhuriyet döneminin önemli olaylarından olan İzmir yangını, katliamlar, ateşe verilen köy ve camiler, esirlere yapılan muameleler, Lozan Konferansı, harf inkılabı hazırlığı, Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kuruluşu... gibi konulara yer vererek devrin önemli olaylarını bir gazetecinin bakış açısından yansıtmıştır. 1910-1911 yılları arasında Tanin gazetesinde tefrika halinde yayımlanan karikatürlerin yer aldığı "Karikatür" adlı eseri ise döneme tanıklık eden bir diğer önemli eseridir. Devrin önemli simalarını yeren bu eserinde yazarın heccav yönünü de görebiliriz.